|
|
به همت گروه اسلام و مطالعات معنویت؛
کرسی ترویجی: «مفهوم معنویت در عصر پست مدرن» برگزار شد
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (ایسکا): کرسی «مفهوم معنویت در عصر پست مدرن» با ارائه آقای دکتر احمد شاکرنژاد عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، همراه با نقد آقایان حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مظاهری سیف و دکتر وحید سهرابی فر، پنج شنبه 30 شهریور 1396 از ساعت 11 تا 13 در تالار شیخ طبرسی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایسکا: در ابتدای این نشست، اهداف، مأموریتها و برخی آثار انتشار یافته یا در حال انتشار گروه تازه تأسیس معنویت معرفی شد و سپس معرفی مختصری از ارائه دهنده و ناقدان محترم توسط دبیر علمی صورت گرفت. در ادامه آقای دکتر شاکرنژاد مقدمه کوتاهی در باره انگیزه شکل‌گیری مطالعات در حوزه مفهوم‌شناسی معنویت مطرح کرد و به این نکته اشاره داشت که حول مفهوم جدید معنویت (در تقابل با واژه دین) یک جریان فرهنگی جدید شکل گرفته است و فرقه‌های معنویت‌گرایی نوظهور تنها برخی از تجلیات محدود آن است.
با توجه به این نکته پرسش‌های اصلی ارائه حاضر در قالب دو پرسش مهم زیر طرح شد:
1. مفهوم معنویت در عصر پست مدرن چیست و عوامل جدید مفهوم ساز در پس این واژه کدام است؟
2. مبانی، اصول و دلالتهای اعتقادی این مفهوم کدام است و نسبتش با معنویت اسلامی چیست؟
مدعای اصلی تحقیق را نیز می توان در دو مدعا خلاصه کرد:
1. «معنویت» در عصر پست مدرن در تقابل با «دینداری نهادینه» است.
2. اصطلاح معنویت و مفهیم پیرامونی آن در عصر پست مدرن به دنبال موجه سازی ساختار گریزی دینی است.
ارائه کننده محترم سپس ضمن تبیین برخی اصطلاحات کلیدی به سیر تحولات معنویت اشاره کردند و این تحولات را سه دوره مطرح کردند:
1. در دوره اولیه که دوران مسیحیت است معنویت به معنای زندگی در روح القدس و در مقابل زندگی در نفس خود بود.
2. در دوران قرون وسطی معنویت در مقابل مفهوم مادیت قرار گرفت.
3. و نهایتاً در دوران مدرن معنویت به معنای معناداری زندگی و در مقابل پوچ گرایی به کار رفت.
تنوع، تکثرگرایی و عدم قطعیت و برخی ویژگیهای دیگر ازجمله اصلی‌ترین خصوصیات گفتمان معنویت در دوران پست مدرن است و مؤلفه های محوری این معنویت نیز را می توان در دو نکته خلاصه کرد اول آنکه معنویت در تقابل با قرائت رسمی و نهادینه دینداری است و ثانیاً معنویت پست مدرن به شدت نسبیت گرا و به دنبال انفسی کردن مفاهیم دینی است.
اما دلالتهای اعتقادی مفهوم معنویت در عصر پست مدرن عبارت اند: از تقدیس هستی، مونیسم، راز آلودگی هستی و خود تکاملی هستی است. معنویت پست مدرن با آموزه های ادیان ابراهیمی نیز تفاوت های جدی دارد به گونه ای که تناسخ را به جای معاد، کرمه را به جای گناه و انرژی را به جای روح می نشاند و بنابراین الگوهای دینداری ذهن گرا را به جای الگوهای عین گرا، الگوهای دینی احساس گرا را به جای نص گرا و الگوهای گزینشی را به جای الگوهای شریعت محور مطرح می کند.
نهایتاً ارائه کننده محترم با استفاده از ادبیات شیوون چندلر به این نکته اشاره کرد که معنویت پست مدرن در مقابل معنویت جامد و اثیرییک معنویت مایع و سیال است که شکل مشخص و متعینی ندارد و می تواند به شکل های غیر قابل تشخیص درآید.
در ادامه اشکالاتی از سوی ناقدان محترم حجت الاسلام و المسلمین مظاهری سیف و آقای دکتر سهرابی فر مطرح شد که اهم آنها را به این شرح می توان بیان کرد:
1. تحقیقات چندلر مبتنی بر واقعیت ها و تحقیقات واقعی نیست و حتی گاهی واقعیات را برعکس مطرح می کند
2. ادبیات چندلر دو گانه است و دارای تهافت درونی است.
3. نسبت معنویت سیال با اشکال خودش واضح نیست.
4. تغییر دینداری شامل طیف گسترده‌ای می شود از اشکال ضعیف تا اشکال بسیار غلیظ و قوی.
5. نسبت تحقیقات چندلر و این تقسیم بندی هایش با جامعه کنونی ما کدام است. جامعه کنونی ما در کدام دسته قرار دارد و این تحقیقات چه فایده‌ای برای جامعه ما دارد؟
6. برای بررسی معنویت پست مدرن لزوماً باید به طور عمیق به معنویت مدرن توجه کنیم.
7. این که معنویت جدید فردگراست لزوماً بدان معنا نیست که نتایج آن نمی تواند یک نتایج جمعی باشد چه بسا فرد به حقایقی برسد که یک تحول یا نگاه اجتماعی را در برداشته باشد.
احمد شاکرنژاد, معنویت پژوهی
|
|