ضرورت
در روزگار حاضر كه از يك سو عصر عطش و طلب فراگير و اقبال بي سابقه نسلهاي جوان و ملتهاي جهان به تعالي طلبي و سلوك روحاني است و از ديگر سو، زمانة ترويج معنويتهاي سكولار و هجمة آيينهاي پرشمار بيمار و مسلكهاي انحرافي كه از نام معنویت سوء استفاده ميكنند، يكي از مهم ترين رسالتهاي متولیان امر دین احياء و اصلاح «حيات معنوي» جامعة بشري و پالايش بينشها و هدايت گرايشهاي معنويتجويان و هدايتطلبان است.
درک همین مهم است که در ساختاربندی جدید دفتر تبلیغات اسلامی به ایجاد قطب تعمیق ایمان دینی و مبارزه با فرق انحرافی میانجامد و میزکارهایی در ارائه پاسخ ایجابی و سلبی به این نیاز روز شکل می گیرد. با نظر به نیاز مذکور و با توجه به رسالت دفتر در گسترش معنویت عمیق اسلامی و همچنین مبارزه با جریانهای انحرافی تاسیس گروه «اسلام و مطالعات معنویت» گامی در جهت تحقق این مهم است. همچنین با نظر به اینکه پروژه های مرتبط با بحث معنویت در حال حاضر ذیل گروههایی نه چندان مرتبط گنجانده شده است تاسیس گروه مستقل معنویت اهمیتی مضاعف مییابد. علاوه بر اینها توجه به موقع به بحث معنویت و ورود جدی به این بحث قبل از استقرار رویکردهای سکولار میتواند ابتکار عمل را در عرصه مفهومسازی، طراحی رویکرد و شکلدهی به ادبیات پژوهشی در دست مراکز پژوهشی مرتبط با حوزه علمیه قرار دهد.
رسالت
استنباط، تدوین و گسترش معنویت اسلامی به عنوان یک دانش کاربردی و تمدن ساز و نقد معنویتهای غیر دینی
اهداف
- استخراج و تبيين نظاممند چارچوبهاي نظري و آموزههاي معنویت اسلامي از منابع اصيل ديني و اثبات و تشريح روشمندي آن و ترسیم مرزهای آن با معنویتهای غیراسلامی
- تبيين عقلانيت اركان و مؤلفههاي نظام معنویت اسلامي و دفاع عقلانى از آموزههاى آن و پاسخگويى به شبهات اين حوزه.
- توانمندسازي مكتب معنویت اسلامي از رهگذر پيرايش، بازنگري و بازسازي ميراث، انديشه و مواجيد عرفاني و غنيسازي آن با تكيه بر سرماية وحي، عقل، شهود و روشهای تجربی.
- معرفی و تحلیلی رویکردها و زمینههای جدید پژوهشی در عرصه مطالعات معنویت
- اثبات كارآمدى و برترى مكتب معنوی اسلام نسبت به ساير مسالك معنوی.
- شناسایی و نقد فرهنگ معنویت گرایی بدون مذهب و همچنین جریانهای انحرافی معنویت
- توسعه سواد معنوی در جامعه از طریق طراحی برنامه های آموزش عمومی و بسته های مورد نیاز مبلغان و معرفی کامل و مؤثر الگوهای معنوی
- ايضاح و ابلاغ معنویت شريعتمحور، عقلمدار، متعادل، جامعهگرا، تمدنساز و عدالتگستر به ذهن و ضمير انسان معاصر و نقل و نقد انديشه و آيينهاي سلوكي با توجه به آسيبهاي پيدا و پنهان تاريخي و عصري.
- کاربردیسازی معنویت اسلامی در عرصه های مختلف فردی، اجتماعی و سازمانی (معنویت و سلامت، معنویت در سازمان، بهداشت معنوی، درمانگری معنوی، معنویت و اعتیاد، معنویت و خانواده و...)
برنامهها
- تدوين برنامة راهبردي گروه
- تدوين، اجرا و نظارت بر حسن اجراى طرحهاى پژوهشى
- بازخوانى توصيفي و بازنگري انتقادي سنت عرفان اسلامى با تأكيد بر مطالعة موردي آثار نمايندگان برجستة اين حوزه
- نقد و بررسي مستمر توليدات جديد انديشههاي معنویت معاصر در قالبهاي متنوع كتاب، مقاله، سخنرانيهاي علمي، دورهها و متون آموزشي و سايتهاي علمي.
- تهية اطلس بزرگ دانش و دانشوران معنویت و تأسيس بانك جامع اطلاعات معنویت
- ترجمةهدايت شدة آثار برجستة معنویت اديان بزرگ و آيينها و جريانهاي بشرى، ترجمه آثار انتقادی پژوهشگران غربی در زمینه چالشهای معنویت جدید و همچنین انتقال تجارب متألهان مسیحی در مبارزه با معنویت گرایی بدون مذهب
- فعال كردن حلقههاي پرسمان معنویت جهت طرح و نقد ايدههاي نو و ديدگاههاي جديد در قالب نشستهاي تخصصي درونگروهي توأم با انضباط اجرايي به منظور ثبت و تشكيل پروندههاي علمي ـ پژوهشي.
- برگزاري همانديشيهاي تخصصي معنویت با هدف جريانشناسي، مسألهشناسي، شبههشناسي و آسيبشناسي و نيز شناسايي و جذب و حمايت از پژوهشگران جوان و جلب مشاركت نخبگان علمي.
- شناسايى، جذب، سازماندهى، حمايت، هدايت و نظارت بر منابع انسانى حوزة مطالعات معنویت اسلامى.
- فراهم آوردن زمينة رشد و ارتقاي توانايى پژوهشگران وابسته و پيوستة گروه از طريق تشكيل كارگاههاو كلاسهاى آموزشى ـ پژوهشى و حمايتهاى لازم علمى.
- تهيه و تدوين كتب آموزشي و كمك آموزشي براي كلية مراكز تحصيل عالي حوزوي و دانشگاهي.
- آسيبشناسى مداوم فرهنگ عمومي معنویت گرایی از طريق اجراى طرحهاى پيمايشى.
- ارائة مشاورههاي علمي به كلية پژوهشگران حوزة مطالعات معنویت بويژه حمايت از پاياننامهها و جهتدهي توأم با خدماترساني به آنها.
- تحليل انتقادي فرآوردههاي فرهنگي با مضامين معنویت گرایی اعم از شرححالنگاريها، داستانها، اشعار، وبلاگها، نرمافزارها و برنامههاي هنري مراكز و نهادهاي فرهنگي و رسانههاي عمومي در راستاي سامانبخشي به حوزة نشر و اطلاعرساني معنویت.
- انتشار نشريهاي تخصصي در حوزة معنویت پژوهي.
- تشكيل مركز پاسخگويي كتبي و تلفني به پرسشها و شبهات معنویت گرایی.
- همكاري مؤثر با واحدهاي اطلاعرساني سازمان در عرصة معنویتپژوهي و رخدادهاي فرهنگي و اجتماعي معنویت گرایی.
- برقرارى ارتباط فعال و سازنده با ساير واحدهاى زيرمجموعه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى با هدف دستيابي به هماهنگى و استفاده از ظرفيتهاي علمي و تجارب پژوهشي و اجراي طرحهاى مشترك.
- همكارى با دستگاههای اجرایی، سازمانهاي فرهنگي و اجتماعي نظام و NGOهاي مردمي به عنوان سرشاخههاي متنوع نيازسنجي و موضوع شناسي معنویت و نيز نشر فرآوردههاي فكري گروه در راستاي تعامل منطقي و واقعبينانه با جامعة مخاطبينو ارتقاء سطح سواد و مهارتهای معنوی در گروهها و سازمانها.
- ایجاد فرصتهای مطالعاتی بین المللی برای آشنایی متقابل اندیشمندان جهانی با معنویت اسلامی و همچنین آشنایی پژوهشگران گروه با جریان های رایج معنویت گرایی و معنویت پژوهی در جهان.