به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نشست «راهکارهای بهره‌مندی از هوش مصنوعی در حوزه پژوهش» امروز شنبه ۱۳ آبان‌ماه از سوی پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی مجیدی نظامی؛ رئیس پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در این نشست به سخنرانی پرداخت.

در ادامه متن سخنان وی را می‌خوانید؛
 

                                                                           

یکی از حرف‌های مهمی که هوش مصنوعی برای گفت دارد این است که می‌‌گوید به هیچ وجه در مطالب مهم و حتی عادی، به من اعتماد نکنید. یکبار کلیپی در یوتیوب نگاه می‌کردم که شخصی گفت گاهی اوقات هوش مصنوعی خنگ می‌شود و جواب‌های درستی نمی‌دهد. بنده ابتدا باور نمی‌کردم اما با تحقیق متوجه شدم این واقعیت دارد و حتی زمانی‌که هوش مصنوعی جواب خوب هم می‌دهد باید در استنادهای آن احتیاط کنیم. اما استفاده از هوش مصنوعی فوایدی هم برای ما دارد از جمله مهمترین فایده‌اش این است که برای ما طوفان فکری ایجاد می‌کند و وقتی می‌خواهیم یک مسئله اجتماعی همانند اعتیاد را پیگیری کنیم ده‌ها موضوع و علت را در اختیار ما قرار می‌دهد اما خودمان باید دنبال تحقیق درباره هریک از موضوعات رفته و مثلاً مقاله‌ای را به رشته تحریر در بیاوریم.

نکته مهمی که باید توجه داشت این است که اگر کاری از هوش مصنوعی بر می‌آید و از نرم افزار هم بر می‌آید برای حل آن مشکل به هیچ عنوان سراغ هوش مصنوعی نروید چون نرم‌افزار برای کاری درست شده و به سرعت هم عمل می‌کند اما هوش مصنوعی، نسبت به نرم‌افزار، هم کندتر است و هم اینکه هزینه دارد. برای مثال اگر قرار است یک ویرایش انجام دهیم بهتر است با «وُرد» انجام دهیم تا اینکه توسط «چت جی پی تی» انجام شود. اما آشنایی با هوش مصنوعی و چگونگی استفاده از آن در دنیای کنونی از اهمیت بالایی هم برخوردار است همانگونه که آشنایی با مهارت‌های ICDL برای آشنایی با فعالیت با کامپیوتر اهمیت زیادی دارد.

باید دانست که هوش مصنوعی معادل چت جی پی تی نیست بلکه این یکی از هوش‌های مصنوعی است همانگونه که، گوگل یکی از هوش‌های مصنوعی است. درباره فرقی هم که بین چت جی پی تیِ سه و نیم و چت جی پی تیِ چهار وجود باید گفت که تفاوت آنها از زمین تا آسمان است و تحلیل‌های چهار، بسیار بالاتر از سه و نیم و به روز‌رسانی آن هم سریع‌تر است. فرق دیگر این است که برای استفاده از سه و نیم باید پول اندکی را پرداخت و برای همیشه از آن استفاده کنید اما برای استفاده از چهار، باید دائما اشتراک آن را خریداری کنید. 

لازم به ذکر است که برخی تحریم‌ها برای ایرانیان در استفاده از هوش مصنوعی وجود دارد اما سایت شی کَن (shecan) از سایت‌هایی است که از طریق آن می‌توانید وارد شده و تحریم‌هایی که برای استفاده از هوش مصنوعی وجود دارد را دور بزنید. نکته دیگر اینکه ما با هوش مصنوعی می‌‌توانیم سه کار انجام دهیم که یکی کار فنی و برنامه‌نویسی و خدماتی است که مورد نظر ما نیست. کار دیگر، کاربری و استفاده از خدمات هوش مصنوعی و سومین مورد همکاری پژوهشی و راهبری محتوایی است.  

درباره کارکردها و خدمات پژوهشی هوش مصنوعی باید گفت که یکی از موارد، کمک هوش مصنوعی در پایان‌نامه نویسی است. برای مثال در جست‌وجوی منابع، تحلیل داده‌ها، جلوگیری از تکرار، ترجمه، تولید محتوا و بصری‌سازی به ما کمک می‌کند. یکبار بنده از هوش مصنوعی درباره پایان‌نامه نویسی سؤال کردم و پرسیدم کمک هوش مصنوعی به پایان‌نامه نویسی در حوزه الهیات و خانواده چیست و چه پایان‌نامه‌هایی در این زمینه پیشنهاد می‌دهید؟ گفت موضوعاتی همانند تأثیر آموزه‌های دینی بر پایداری خانواده، روابط زناشویی از منظر قرآن و سنت، نقش دین در تربیت فرزندان و ویژگی‌های خانواده ایده‌آل از منظر قرآن و سنت، از جمله موضوعاتی هستند که می‌توانید برای پایان‌نامه نویسی از آنها استفاده کنید.

همچنین سؤال کردم که چه عناوینی برای مطالعات میان‌رشته‌ای الهیاتی پیشنهاد می‌دهید؟ هوش مصنوعی در جواب موضوعات مختلفی از جمله تأثیر آموزه‌های دینی بر رویکردهای پژوهشی والدین و اهمیت دین در جامعه ایران را به بنده پیشنهاد داد. یکی دیگر از کمک‌هایی که هوش مصنوعی در پایان‌نامه نویسی در حوزه الهیات و خانواده دارد در زمینه حکمرانی خانواده است که با توجه به تحقیقات بنده، هوش مصنوعی در این زمینه هم موضوعات مختلفی از جمله حکمرانی خانوادگی و مدیریت تعارضات، حکمرانی خانوادگی با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآن، حکمرانی و تصمیم‌گیری مشترک در خانواده در پرتو آیات قرآنی و ... را پیشنهاد داد. 

همچنین اگر از هوش مصنوعی سؤال کنید که از زبان یک مرد یا یک زن صحبت کند تعبیرهایش عوض می‌شود و در مقام یک مرد یا زن صحبت می‌کند بنابراین می‌تواند به زبان اقشار مختلف مردم صحبت کند. یکبار به هوش مصنوعی گفتم که تعبیرِ «هم وطن» را تغییر بده که به جای آن از کلمه «برادران ایمانی» استفاده و آن را به زبان‌های مختلف از جمله زبان عربی، انگلیسی، اردو برایم ترجمه کرد. حتی وقتی از وی تشکر کردم، گفت خواهش می‌کنم اگر سؤال دیگری دارید بپرسید، خدا نگهدار شما باشد. بنده سؤال کردم مگر تو خدا را باور داری که گفت جواب‌های من بر اساس داده‌هایی است که برای من تعریف شده است. این هم از کاربردهای مهمی است که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه پژوهشی برای ما در پی داشته باشد. 

لازم به ذکر است که مهمترین استفاده هوش مصنوعی در پژوهش، همان طوفان فکری و همچنین ساختاری است که برای انجام پژوهش به شما می‌‌دهد. اما اگر به هوش مصنوعی بگوییم یک مقاله علمی و پژوهشی برای ما بنویس، اصلا چنین کاری انجام نمی‌دهد هرچند که ممکن است در آینده اقدام به چنین کاری کند. بنابراین پیشنهادم این است که به جای اینکه بروید سایت‌ها و کتاب‌های مختلفی را برای پیدا کردن موضوعات پژوهشی بگردید، موضوعات پژوهشی خود را از هوش مصنوعی بگیرید اما همه تکیه شما بر آن نباشد.

همچنین معتقدم هوش مصنوعی، هنوز دوران نوجوانی خود را پشت سر می‌‌گذراند و به بلوغ نرسیده است هرچند احتمال دارد در آینده هیچ کشوری، جوانِ مولد و نوآور نداشته باشد بلکه همگی به هوش مصنوعی تکیه کنند. با این اوصاف بنده معتقدم که باید از هوش مصنوعی صرفا به عنوان یک ابزار استفاده کنیم لذا اگر نگاه تعاملی بین ما وجود داشته باشد خوب است نه اینکه همه تکیه ما برای انجام تحقیقات علمی، به هوش مصنوعی باشد چون در اینصورت دچار خسران مبین خواهیم شد.