مرکز همکاری علمی و بین الملل برگزار کرد:
هم‌اندیشی بین‌المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی»
هم‌اندیشی بین‌المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی» با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ستاد فرهنگی اربعین، و با حضور اساتیدی داخلی و خارجی روز یکشنبه 5 شهریور 1402 به صورت مجازی و حضوری در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلمی به نقل ازاداره بین الملل مرکز همکاری های علمی و بین الملل در این جلسه که اساتیدی از ایران، پاکستان، عراق، لبنان، تونس و الجزایر حضور داشتند به بیان دیدگاه های خود در خصوص اربعین و نقش آن در شکل گیری تمدن نوین اسلامی پرداختند
در ابتدای این جلسه دکتر پارسانیا عضو شورای انقلاب فرهنگی به بعد تمدنی فرهنگی اجتماعی و تاریخی و به صورت خاص تمدنی مسئله زیارت اربعین اشاره کرد و گفت :وقتی سخن از فرهنگ، جامعه و تاریخ و تمدن می شود همه این مفاهیم چند گانه یک هویت جمعی و اجتماعی دارند هویت بین الاذهانی دارند و در قلمرو زندگی جمعی اجتماعی انسان ها واقعیت می توانند پیدا کنند یعنی فرهنگ تاریخ و جامعه پدیده انسانی است ثانیا این پدیده انسانی چیزی نیست که قائم به یک فرد باشد هر چند قوامش به افراد است یعنی فرهنگ تاریخ و تمدن جامعه بدون کنشگران فردی واقعیت پیدا نمی کند و ربطی است بین حوزه زندگی فردی. یعنی کانون جوشش فرهنگ افراد هستند. ولی به فرد به تنهایی نمی تواند بگوید که تمدن است. هویت جمعی به دلیل اینکه قوامش به افراد است و هر فرهنگ و تمدنی ریشه در یک حوزه معنایی دارد و فرد به دلیل این که این معنا در وجود او مستقر پیدا کرده ریشه تمدن به فرد بر می گردد و تمدن عینی او به عزم و اراده بر می گردد اما گسترش و بسط او به زمانی بر می گردد که مجموعه ای را جمع کند. موسی با حضور مجموعه، یک جریان و امت به راه می‌اندازد. اسلام به عنوان یک حوزه معرفتی و آگاهی بخش که به اقتضای خودش در وجودش افراد و مومنان ظرفیت بسط به صورت یک فرهنگ و تمدن را دارد. الزامات یک مسلمان واقعیت تمدنی با او عینیت پیدا نمی کند مثل یک دانه ای است که می تواند رشد و گسترش پیدا کند و به صورت یک شجره طیبه در بیاید که بار می دهد و بار او در تاریخ گسترش پیدا می کند و به صورت یک تمدن بروز و ظهور پیدا می کند. وقتی که گفته می شود اسلام یک هویت فرهنگی تاریخی تمدنی دارد مجموعه قواعد اسلام است که سازوکارهای یک فرهنگ و تمدن را شکل می دهد.
احکام اسلامی د ارای تقسیم بندی هایی هستند مثل احکام توسلی و تعبدی. احکام تعبدی نیت و قصد کنشگر درهویت آن حکم و عینیت یافتن آن دخیل است امام حکم توسلی ولو اینکه توسط قصد کنشگر انجام شود الزاما نباید مسئله اخلاص و خلوص در او نقش داشته باشد
یک تقسیم بندی دیگر این است احکام گاه سویه فردی و گاه جمعی دارد مثلاً ایمان آوردن یک حکم دینی است هر کسی شخصا موظف است ایمان به حقیقت و حقایق و به مبدا و معاد و رسالت و نبوت داشته باشد یا نماز یک حکمی است که هر کس در هر شرایطی موظف به انجام آن است ولی برخی احکام هویت جمعی دارند مثل حج که در زمان و مکان خاص با هماهنگی دیگران رخ می دهد یا جهاد هویت جمعی دارد و احکامی که هویت جمعی دارند به تناسب سطح این هویت می توانند تقسیم بندی هایی داشته باشند. انسان ها همانطور که به طور فردی موظف هستند نیازهای فردی خود را برطرف کنند به نیازهای جمعی همسایگان و دیگران هم وظایفی دارند امر به معروف و نهی از منکر یک نمونه است این الزامات می تواند گسترده شود تا به صورت نظامات حکومتی در بیاید و نهادهای اجتماعی شکل بگیرد.
وقتی که یک دینی و یک نظام معرفتی هویت اجتماعی دارد یعنی ناظر به این سطوح مختلف اجتماعی سخن دارد و بی موضع نیست و حرف دارد و اگر هویت فرهنگی دارد در سطوح مختلف فرهنگ سخن دارد و حکم دارد و اگر هویت تمدنی دارد ناظر به ابعاد درونی و بیرونی تمدن و در قبال تمدن های دیگر قاعدتا نسبت به همه اینها باید سخن داشته باشد. اما این احکام در یک سطح نیستند و هر کدام از اینها در یک لایه و بخش خاصی و ناظر به آن مسئله است.
از طرفی یک دینی مثل اسلام که رسالت نجات تک تک انسان ها دارد اگر هویت جمعی دارد هویت فردی هم دارد یک سطح شخصی و فردی و اجتماعی دارد و هویت فرهنگی تمدن و تاریخی دارد و نسبت به همه این ابعاد سخن دارد اگر این گونه است حالا این احکام از دو رویکرد قابل توجه هستند یکی خود این احکام را به لحاظ ذاتشان از یک موضع محقق نگاه می کنند و لوازم اجتماعی و تاریخی و تمدنی آن را اکتشاف کنیم این نوع مطالعه چیزی شبیه نوعی پدیدار شناسی نظام معنایی است با نظر به ذات خودش و نگاه به هویت تاریخی نکردن است . نوعا فقها متکلمین فیلسوفان وقتی به قلمرو به معرفت دینی می نگرند از این زاویه نگاه می کنند استدلال و براهین فقهی و کلامی و فلسفی می آورند که این فرهنگ و دین چه هستی شناسی دارد و لوازم این هستی شناسی چگونه است و این هستی شناسی و انسان شناسی چه علومی را به دنبال می آورد علوم جزئی را چگونه فرماندهی می کند یا مبانی اینها را تامین می کند و علوم و آگاهی معرفت های مختلف در این فضای فرهنگی و تمدنی چه هویت را دارند یا چنین فرهنگ و تمدنی با دیگر فرهنگ ها و دیگر تمدن ها چگونه تعامل خواهد داشت. ممکن است این کارها انجام شود و اصلا مسلمانی وجود نداشته باشد یعنی یک غیرمسلمان می تواند برگردد و داعیه های اسلام را تحقیق و تبیین و توصیف و پیش بینی کند که اگر محقق شد چنین خصوصیاتی را خواهد داشت
وی افزود: رویکرد دیگر این است که به واقعیت عینی و تاریخی تکوین تمدن اسلامی نگاه شود. از روزی که پیامبر پیام الهی را دریافت کرد و بدان ایمان آورد و بعد از کوه پایین آمد و به شهر وارد شد، در آن بلد مامور به تبلیغ شد، درواقع نطفه فرهنگ و تمدن اسلامی با این معرفت و آگاهی درحال منعقدشدن است و در شخص پیامبر اکرم جوانه می زند، وقتی دعوت می کند و مردم به او می گروند، این تمدن درحال بسط یافتن است و وقتی وارد مدینه می شود احکامش در قالب یک شهر بروز و ظهور پیدا می کند، وقتی فتح مکه رخ می دهد، به صورت پدیده وسیعتر و گسترده تر شبه جزیره را در برمی گیرد وقتی جنگ تبوک و وقایع بعدی رخ می دهد به صورت مسئله جهانی به عنوان بخشی از واقعیت تاریخ بشر بروز پیدا می کند.
وی با بیان اینکه در هر مقطعی بخشی از آن احکامی که می توانستیم به صورت نگاه معرفتی محض به او بنگریم و توجه به آن داشته باشیم، در حال تحقق یافتن است، گفت: تا وقتی مسلمانان در مکه مورد شکنجه و آزار و اذیت هستند، احکامی که نازل می شود مربوط به زندگی شخصی و فردی انهاست اما وقتی وارد مدینه می شوند، احکام مربوط به زندگی اجتماعی است.
آقای پارسانیا گفت: ما در فرآیند حضور اسلام در دنیای موجود و خصوصا در جهان اسلام، با جریانات مختلفی مواجه می شویم. یعنی بعد از رحلت پیامبر (ص) مسائل و جریاناتی به وجود می آید که تشیع به صورت خاصی ضمن آنکه دغدغه حفظ هویت فرهنگی و تمدنی جهان اسلام را دارد به عنوان یک رویکرد خاص و ویژه آنچنان نیست که همه ابعاد آن حتی در سطح فرهنگی و اجتماعی ظهور و بروز پیدا کرده باشد یعنی ابواب فقهی، مطالعات فرهنگی یا مراکز علمی تشیع عمدتا ناظر به نیازهای محدود خودشان بحث می شد و هیچگاه تشیع فرصت ابراز صورت اجتماعی خود را نداشت و این نظامات در حاشیه نیازهای زندگی خصوصی خود را نشان می داد.
وی ادامه داد: در سطح نظام اسلامی، در دوسده اخیر مواجهه با افول هویت جامعه اسلامی به عنوان هویت سیاسی و اجتماعی هستیم. یعنی با شکست قدرت هایی که داعیه هویت اسلامی داشتند، اسلام به یکباره در سطوح کلان اجتماعی پس رانده شد و به قلمرو زندگی خصوصی به صورت مطلق وارد شد لذا در سطح سیاسی، اندیشه های بدیلی همچون سوسیالیسم و ناسیونالیسم و مسائل دیگری که هویت مدرن داشتند در برنامه ریزی مدیران اجتماعی قرار گرفت و ما در دهه های اخیر مواجه با احیای هویت اسلامی به عنوان هویت تمدنی در سطح زندگی اجتماعی هستیم.
وی بحث آغاز قرن بیست و یکم را بحث حضور رسمی تمدن ها در عرصه بین المللی دانست و گفت: اسلام در رسمیت بخشیدن به این مسئله در دهه های آخر قرن بیستم نقش جدی ایفا می کند که نقطه عطف آن وقوع انقلاب اسلامی است.
وی خاطرنشان کرد: امام حسین (ع) در قلمرو فرهنگ و تمدن اسلامی نقش محوری برای سمت و سو بخشیدن به این مسئله داشت. مساله زیارت سطوح مختلفی دارد. برخی احکام هم فردی و هم اجتماعی هستند مانند نماز که به شدت فردی است اما به شدت اجتماعی هم هست وقتی به صورت نماز جماعت یا نماز جمعه درمی آید. زیارت هم اینگونه است از یکطرف با هویت شخصی فرد و پیوندی که فرد با آن مزار و معنا و شخص مورد زیارت پیدا می کند ربط دارد از سوی دیگر، به تدریج ابعاد اجتماعی آن هم مورد توجه است ولو مورد غفلت زائر باشد.
وی گفت: اینکه در طول تاریخ زیارت امام حسین در اربعین مورد هجوم قدرتها بود، به لایه فردی آن توجه نداشتند. زائر چه بسا به آثار و لایه اجتماعی آن توجه نداشت اما سیاستمدار می فهمید که آمدن این مجموعه چه پیامدهای اجتماعی دارد.
وی ادامه داد: کاری که صدام با زیارت و کشتار زائران می کرد، در سطح تمدنی، امروز قدرتهای دنیا انجام می دهند. این بایکوت رسانه ای اربعین بخشی از مقاومت قدرت های رقیب است و این نشان می دهد که حکم زیارت چه نقش تاریخی و فرهنگی و چه رسانه عظیمی برای خنثی کردن نظام معرفتی و فرهنگی جهانی است که قاعدتا حوزه زیست و معنایی رقیب خود را از فراز و فرود القا می کند اما در مقابل، رسانه دیگری با هویت دیگری، واقعیت خود را بر این جهان نشان می دهد گویی که برای زندگی فردی، تاریخی و تقابل های عظی فرهنگی و اجتماعی عَلَم هدایت است.
حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره در این هم اندیشی طی سخنانی اظهار داشت: یکی از مهمترین مولفه های پرداختن به اربعین و تمدن نوین اسلامی، نگاه تاریخی به این مقوله است بویژه آنکه در عصر کنونی وقتی بحث تمدن اسلامی مطرح می شود غالبا مباحث به سمت مباحث نظری پیش می رود و مباحث تاریخی کمتر مورد توجه قرار می گیرد درحالیکه نمی توان تمدن نوین اسلامی را بدون توجه به سابقه و گذشته آن تصور کرد. قاعدتا تمدن نوین باید بر پایه های تمدن گذشته اسلامی بنا شود.
وی عنوان کرد: اگر اوج تمدن نوین اسلامی را شکل گیری آرمانشهر اسلامی یا مدینه فاضله بدانیم، لازمه آن نگاه کردن به مدینة النبی است. به نظر بنده، اگر از مراسم پیاده روی اربعین به شکل صحیح استفاده شود، برای شکل گیری آرمانشهر اسلامی است که مقدمه آن در عصر نبوی ایجاد شد یعنی پیامبر اکرم (ص) طبعا به دنبال تحقق آرمانشهر بودند اما در عصر نبوی در مدینه مقدمه آرمانشهر اسلامی شکل گرفت. با این اعتقاد، ویژگی های مدینه زمان رسول خدا را ببینیم و نگاه کنیم که در مراسم اربعین چه ظرفیت هایی وجود دارد و چگونه می توان از این ظرفیت ها برای شکل گیری مدینه فاضله که پیامبر اکرم (ص) به دنبال آن بود، استفاده کرد.
وی تصریح کرد: وقتی پیامبر (ص) به مدینه هجرت و برای تشکیل آرمانشهر اسلامی تلاش کردند، به «امنیت» و «آرامش» جامعه توجه داشتند و لذا در این مقطع، در نخستین گام به امنیت این محدوده قلمرو خود توجه نموده و با گروه های مختلف پیمان نامه منعقد کردند تا برای دولت نوپا ایجاد امنیت کنند.
وی با بیان اینکه تحقق اهداف و اقدامات دیگر پیامبر در گرو این اقدام اولیه و امنیتی بود که پیامبر ایجاد کردند، به مراسم اربعین نگاهی انداخت و گفت: در حرکت اربعین و مسیری که زائران از کشورها و نقاط مختلف حضور دارند، انسان ذره ای احساس ناامنی نمی کند. اگر بتوانیم این امنیت ایجادشده بین مسلمانان را نهادینه کنیم یک قدم برای شکل گیری آرمانشهر اسلامی است چنانکه در حکومت پیامبر(ص) ایجاد امنیت برای جامعه اولین قدم بود.
وی «انفاق» و «مهرورزی» نسبت به یکدیگر را ویژگی دیگر مدینه زمان رسول خدا (ص) برشمرد و گفت: وقتی مهاجران از مکه به مدینه رسیدند، چیزی در اختیار نداشتند و در این شرایط، انصار آنها را در خانه های خود میهمان کرده و بلکه تقسیم اموال خود با آنها زمینه رفع پریشانی آنها را فراهم کردند. همین انفاق را در حرکت اربعین می بینیم. اگر این انفاق و مهرورزی که در اربعین وجود دارد، به صورت مستمر در جامعه اسلامی ادامه یابد می توان امیدوار به تشکیل آرمانشهر اسلامی بود.
وی اتحاد و همگرایی اسلامی را ویژگی دیگر جامعه مدنی زمان پیامبر (ص) دانست و گفت: این اتحاد و همگرایی که هم در سیره نبوی و هم سیره ائمه (ع) در موارد مختلف دیده می شود، در جریان اربعین هم می توان یافت. پیامبر تلاش فراوانی برای از بین بردن تعصبات نژادی و قومی و قبیله ای کردند و تا حدودی آنها را رفع یا کمرنگ کردند. اگر این نهادینه شود زمینه برای آرمانشهر اسلامی می تواند باشد.
وی یکی از مهمترین مولفه های آرمانشهر اسلامی را جاری شدن عدالت در جامعه دانست و افزود: مهمترین مولفه حکومت نبوی، عدالت بود. جریان عفو و گذشت در حکومت پیامبر (ص) به صورت واضح دیده می شود. این ویژگی یعنی عدم تفاوت بین گروه ها و جریانات در جریان اربعین هم دیده می شود. اختلافات قدیمی و دیرینه بین ملت ها در جریان اربعین کنار گذاشته می شود.
آقای مطهری در پایان گفت: اگر اقدامات پیامبر(ص) در جامعه نهادینه می شد، جامعه مسلمانان وضعیت دیگری پیدا می کرد و سعادت دنیا و آخرت تامین می شد. این مسیر اربعین می تواند به عنوان مهمترین مولفه ها برای تامین سعادت بشری باشد.
دکتر شریف لک زایی دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در هم اندیشی بین المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی» که توسط مرکز همکاری های علمی و بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با همکاری ستاد فرهنگی اربعین و اندیشکده اربعین برگزار شد، بیان داشت: خلق تمدن به تعبیری که امام موسی صدر دارد به معنای خلق فرهنگ و مدنیت است.
وی افزود: امام موسی صدر فرهنگ را بعنوان اندیشه و تفکر می داند و مدنیت را نیز به عنوان جلوه های دینی ملموس تلقی می کند و اگر فرهنگ و مدنیتی بخواهد شکل بگیرد مبتنی بر الزاماتی است و از جمله الزامات عملی آن که در واقعه اربعین نیز وجود دارد بحث همراهی و پشتیبانی از سوی نهادها و حکومت هاست و توجه به ابعاد نظری و فلسفی و دینی و بخصوص داشتن تشکل و سازمان، مسائل مهمی در پیدایش این تمدن می باشند.
وی ادامه داد: در رویداد اربعین بیشترین تشکل ها تشکل های مردمی هستند و خلق این رویداد حرکتی مردمی است و تداوم و استمرارش نیز با حضور مردم امکانپذیر خواهد بود و ایجاد چنین واقعه و رویدادی بدون مردم ممکن نخواهد بود.
وی اضافه کرد: ما نمونه آن را کمتر داریم و رویداد حج تمتع می تواند اینگونه باشد و این تشکل های مردمی باید تقویت شوند و این که چگونه تقویت شوند باید بررسی شود و بدون وابستگی مستقیم به سازمان های دولتی باید به فعالیت خود ادامه دهند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: چه دولت عراق و چه دولت ایران باید در کنار مردم بتوانند موانع مهمی که وجود دارد را از سر راه بردارند و چند کار بعنوان الزامات باید اتفاق بیافتد که اهمیت بسیاری دارند که یکی از آن ها شناخت آفت ها و آسیب هاست که از جمله آفت و آسیب های مهم رویداد اربعین، دولتی سازی آن است.
وی اظهارداشت: نکته دوم این است که نیاز ها و مایحتاج پیاده روندگان باید از طرف تشکل ها و مردم برطرف شوند و تاکید این است که این مساله همچنان باید تداوم پیدا کند زیرا دولت ها نمی توانند مایحتاج میلیون ها نفر را فراهم کنند.
وی گفت: برنامه های فرهنگی مساله سوم است که باید انجام شود و برای پیاده ها برنامه هایی در نظر گرفته شوند و هرساله افزایش پیدا کند.
وی عنوان داشت: برگزاری کنگره ها، همایش ها، نشست ها و جمع های تخصصی به منظور تعمیق فرهنگی و فکری زائران از دیگر مواردی است که باید اتفاق بیافتد و برخی موکب ها از این جمع ها و نشست ها دارند اما به اندازه کافی وجود ندارد و این جمع های تخصصی فکری باید بر وجه فلسفی این رویداد نیز اشاره کنند و عمق فکری آن را نیز مدنظر قرار دهند.
وی افزود: این رویداد محلی برای ایجاد و برقراری و برگزاری تعاملات بین المللی میان تشکلات مردمی است و بنظر می رسد که گاهی هر مجموعه و هیئتی در حال اجرای برنامه های خاص خود است اما با اینکه این برنامه ها بسیار مفید هستند باید این تعاملات و هماهنگی ها افزایش پیدا کنند و نباید بصورت جزیره ای فعالیت کنند بلکه باید تعامل بین مجموعه ها بیشتر باشد.
وی گفت: این حرکت از ملت عراق شروع شده و به ما منتقل شده است و نکته بسیار مهمی که باید رعایت شود این است که حرمت میزبان حفظ و رعایت شود و تقدم آنها برای فعالیتی که صورت می گیرد، حفظ بماند.
سید عباس قندیل عضو هیئت علمی دانشگاه قائد اعظم پاکستان در هم اندیشی بین المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی» گفت: دوسال پیش وقتی از نجف به کربلا پیاده روی اربعین خود را آغاز کردم، ناگهان خود را در میان جمعی از زائران با عشق و محبت عمیق نسبت به سیدالشهدا (ع) احساس کردم و هرچه جلوتر می رفتیم خود را در مرکز دهکده جهانی اسلام احساس می کردیم.
وی افزود: امروز اربعین به عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارهای سیاسی جهان اسلام به ویژه به عنوان یک دستگاه مقاومت ظاهر شده است. اربعین می تواند به عنوان یک منبع قدرتمند، ائتلاف سیاسی و اتحاد مذهبی ملت های مسلمان جهان را محقق سازد. درواقع، اربعین رویدادی است که در آن با محوریت سیدالشهدا(ع) همه ساله جمعیتی بالغ بر 25 میلیون نفر شرکت می کنند.
وی ادامه داد: وقتی جهانیان این رویداد بی نظیر را نگاه می کنند، این پرسش ها در درونشان ایجاد می شود که حسین کیست؟ و چرا بعد از 1400 سال همچنان مورد توجه آزادگان جهان است؟ و چرا میلیون ها نفر امروز جلب رویداد اربعین می شوند؟ پاسخ به این پرسش ها ما را به سمت یک تمدن نوین اسلامی سوق می دهد به گونه ای که رویداد اربعین به عنوان یک رویداد عظیم انسانی امروزه جهانیان را متوجه اهداف سیدالشهدا(ع) می کند. ظرف چندسال گذشته با آغاز آشکار راهپیمایی اربعین، اندیشمندان و متفکران و جامعه شناسان جهان بیش از پیش متوجه این رویداد شدند و مفاهیم ظالم و مظلوم را درمی یابند.
وی با بیان اینکه نتیجه چنین توجهی به صورت فرهنگ نوین ظلم ستیزی در حال ظاهرشدن است، گفت: جنبه های تمدن نوین اسلامی در مراسم پرشکوه اربعین در عراق، پاکستان، افغانستان، ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای مرکزی، قفقاز و کشورهای غربی جهانیان را متحیر ساخته و چالش ها و فرصت های جدیدی را برای فرهنگ سیاسی و اجتماعی جهان فراهم ساخته است.
وی تصریح کرد: راهپیمایی های اربعین در عراق و سایر نقاط جهان، حزن و اندوه عزاداران را تبدیل به احیای مفاهیم انقلاب کرده است؛ انقلابی که جهانیان را متحول خواهد ساخت و مفاهیم تحجر را از بین خواهد برد. مراسم اربعین تفاسیر جریان های تحجرگرا و جریانات اسلام لیبرال را برای ایجاد یک تمدن جهان اسلام با چالش های جدیدی مواجه ساخته است و در برابر آن، تفسیر جریان اسلام اصیل را برای یک تمدن نوین اسلامی عملی ساخته است.
وی گفت: مراسم اربعین ایجاب می کند تا دانشمندان جهان به ابعاد اخلاقی، تربیتی، روحی، سیاسی، اجتماعی و بویژه فرهنگی آن بیش از پیش توجه کرده و در شکل گیری یک تمدن نوین اسلامی نقش خود را ایفا کنند.
دکتر عبدالامیر اسدی دانشیار دانشگاه مستنصریه عراق در هم اندیشی بین المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی»، سخنان خود را به «دین ابراهیمی جدید و خطر آن در خاورمیانه» اختصاص داد و اظهار داشت: روشن است که پیاده روی اربعین اساس کار ظالمین را به لرزه درآورده است. این راهپیمایی از طوائف و ادیان مختلف با شعار «حب امام حسین (ع)» و یاری حضرت صورت می گیرد.
وی به چالش های حرکت اربعین از جانب اندیشه های قومیت گرایی و انفجارهای داعش و دشمنان اشاره کرد و گفت: یکی از چالش ها مذهب جدید ابراهیمی است که توسط آمریکا و غرب پایه ریزی شده است تا با عنوان «زیارت بابا در شهر اور» مقابل حرکت اربعین قرار گیرد و برنامه عادی سازی روابط با اسرائیل را دنبال کنند.
وی ادامه داد: اندیشه دین ابراهیمی اعتقادی است که نسبت به حضرت ابراهیم (ع) تشکیل شده و درواقع برنامه عادی سازی روابط با اسرائیل را دنبال می کند و این پروژه ای است که به عنوان مقدسات دینی پایه ریزی کردند که در ظاهر وحدتی بین قرآن و انجیل و تورات است تا با جمع بین آنها یک امر مقدس واحدی را بتوانند ارائه دهند. پشتوانه این اندیشه، امارات و اسرائیل هستند و به عنوان یک دیپلماسی معنوی از آن بهره می برند.
وی تصریح کرد: غرب در مدت زمان زیادی، سیاست را از دین جدا می دانست ولی بعد دیدند در دین رمزی است که می توان تاکتیک تسامح نگر و وحدت گرا میان سه دین اسلام، مسیحی و یهودی ارائه داد و خط واحدی را دنبال کنند. لذا برنامه های زیادی را در این زمینه طراحی نموده و متخصصان زیادی را در آمریکا دعوت کرده و همایش هایی تشکیل دادند تا بتوانند این دین ابراهیمی واحد را پایه ریزی کنند.
اسدی همچنین بیان داشت: اینها با جمع کردن مردمی از شهرها و کشورهای مختلف در شهر اور با عنوان « زیارت بابا» تلاش کردند، این برنامه را در سازمان ملل نهادینه کرده و مردم از کشورهای مختلف را تحت عنوان این شعار واحد دعوت کنند مخصوصا در کشور مصر این اندیشه ترویج داده شد و سازمان های مختلفی از زنان و جوانان تشکیل دادند و پروژه از نیل تا فرات را مطرح کردند که کشورهایی مانند مصر، لبنان، فلسطین، امارات، قطر، سودان، مغرب را در بر می گیرد درواقع این نقشه، نقشه اسرائیل بزرگ است که پایه ریزی کردند و حتی اصطلاح «قدس پایتخت فلسطین» را به اصطلاح «قدس پایتخت جمیع ادیان» تغییر دادند تا با این تسامح بتوانند نظر وحدت گرایانه همه کشورها و ادیان را جمع کنند.
وی افزود: ما باید به این زیارت اربعین توجه و اهتمام خاص داده و این جریان اربعین نقش مهمی را در برابر این تفکر جدید دین ابراهیمی ایفا می کند و باید تلاش کنیم با برپایی نشست ها و همایش ها ابعاد دینی و اجتماعی این جریان را تقویت کنیم.
دکتر رسول نوروزی استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این هم اندیشی اظهار داشت: یکی از تعاریف جهانی و استانداردی که برای تمدن بیان می شود، هنر به هم پیوستن و مساعی مشترک در موضوعات مختلف بدون نیاز به قوه قهریه است.
وی افزود: هر تمدنی یک ایده کانونی دارد که بار آن تمدن را به دوش می کشد. آن ایده کانونی بر هویت تمدنی متعلقین به آن تمدن اثر می گذارد. یکی از مهمترین مباحث در بحث هویت تمدنی این است که هویت ها یا متاثر از خود یا دیگران ساخته می شوند. فرض کنید اگر گروهی یک دشمن مشترک داشته باشد در درونش یک انسجام بالایی را تجربه می کند مانند آنچه در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی اتفاق افتاد.
وی به حوزه اعتبار تمدنی اشاره کرد و گفت: اینجا بحث از قدرت برون زایی تمدن است. به نظرم، اربعین توانسته ساخت هویت تمدنی از درون را آغاز کند یعنی پیش از این، ایران با «حج» امید داشت این کار را انجام دهد که با توجه به شرایط عربستان این اتفاق نیفتاد اما در اربعین دارد این گفت وگوی بین جهان شیعه به وقوع می پیوندد. در عین حال تمام الزاماتی که در ساخت هویت تمدنی بدان نیاز داریم را در «اربعین» باید رعایت کنیم. اگر قرار است که اربعین در ساخت هویت تمدنی به صورت ایجابی مشارکت کند، ما نیاز داریم تمامی مفاهیم موجود در حوزه های الهیات اجتماعی و الهیات فردی ضرب در اربعین شود.
نوروزی گفت: من گمان می کنم برخلاف الگوی اتحادیه اروپا که از ساحت فنی به ساحت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی میل پیدا کرد، اگر فضای شبکه ای اربعین را مراعات کنیم و همه عناصر هویت بخش در آن را به رسمیت بشناسیم می توانیم به این امیدوار باشیم که همگرایی در غرب آسیا و حداقل در بخش هایی از جهان اسلام از ساحت فرهنگی آغاز شود و به ساحت اجتماعی و سپس اقتصادی میل پیدا کند.
فوزی الموسوی استاد دانشگاه مستنصریه عراق هم در سخنانی در هم اندیشی بین المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی» اظهار داشت: تمدن اربعینی یک تمدن انسانی است که بین تمدن های مختلف صورت گرفته و اکنون در ایام زیارت اربعین ارتباط مستحکم بین فرهنگ های مختلف را می بینیم همانگونه که در ایام حج هم این ارتباط برقرار است.
وی افزود: ما نمونه هایی از این آداب و رسوم و فرهنگ را در ادیان قبل از اسلام هم می بینیم بویزه درمورد تمدن ابراهیمی که هنوز بین کشورها رایج است و مقابل آن تمدن زیارت اربعین را می بینیم که آثار آن مشهود است.
وی گفت: ما در این پروژه ها و پدیده های دین ابراهیمی که کشورهای زیادی دست به دست هم دادند تا اثرات آن را ببینند، می بینیم اربعین اثرات بیشتری داشته و از فرهنگ های مختلف در این مراسم شرکت می کنند. در تمدن های قدیم هم نمونه های مشابه هم داریم ولی اربعین سبب تحول شده است.
الموسوی با بیان اینکه احیای شعائر کربلا در این ایام به خوبی انجام می شود، اظهار داشت: لازم است بعد معرفتی این پدیده را تقویت کنیم و حتی بعد اجتماعی را علاوه بر بعد معنوی تقویت نماییم که این کار بوسیله رسانه های اجتماعی و دیگر رسانه ها میسر است.
استاد دانشگاه مستنصریه در پایان تاکید کرد: این انقلاب حسینی کماکان برپاست و ما در برابر هر ظالم و متکبری این انقلاب را ادامه خواهیم داد.
منبع:
مرکز همکاری های علمی و بین الملل
اندیشکده اربعین, هم اندیشی بین‌المللی «اربعین و تمدن نوین اسلامی»
|