حوزه حدیثی شیعه در مدینه تا قرن پنجم هجری
بازشناسی راویان و میراث حدیثی امامیه
استاد راهنما
حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی راد
استاد مشاور
حجه الاسلام و المسلمین احمد غلامعلی
دانشجو
مهدی موحدی راد
1390
چکیده:
با هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به شهر مدینه، فصلی جدید در این شهر آغاز گردید و نبی مکرم اسلام، علوم و معارف فراوانی را در غالب حدیث سرازیر جانهای تشنه مردمان نمودند و مکتب حدیثی غنیّ را در این شهر بنا نهادند و با تکیه بر قرآن کریم، مردمان را به فراگیری معارف و علوم اسلامی ترغیب و تشویق نمودند. دیری نپایید که فراگیری قرآن و سنت نبوی در میان مردم این سامان، ارزش فراوانی یافت. پس از ایشان، با انحراف بسیاری از صحابه از مسیر صحیح آن حضرت، تنها اهل بیت گرامی آن حضرت و عده ای قلیل از پیروان راستین این خاندان با حرکت درست و صحیح در مسیر آن حضرت به نشر و ترویج سنت وی پرداختند و با وجود تمامی ناملایمات و سختیهایی که بر سر راهشان بود با دلسوزی تمام و هوشیاری کامل به محو بدعت ها و ترویج سنت ها همت گماردند بطوری که از همان آغاز، مکتب اهل بیت علیهم السلام از دیگر مکاتب متمایز گردید. امیر المومنین علیه السلام و پس از ایشان، فرزندانشان به ترویج مکتب حدیثی رسول اکرم صلی الله علیه و آله پرداختند و سعی بر توسعه آن داشتند. با مساعد گشتن اوضاع در زمان امامین باقرین علیهما السلام برای نشر حدیث، آن دو بزرگوار به صورت گسترده معارف اجدادشان را در غالب حدیث و گرایش های گوناگون علمی به شاگردانشان آموزش می دادند و این دوره را می توان به دوره طلایی رشد علم و حدیث دانست. شاگردان ائمه اطهار نیز هر کدام به نوبه خود و با توجه به ذوق و استعداد و گستره تلاش و جدیت به فراگیری و آموزش حدیث روی آوردند تا جایی که برخی از ایشان نه فقط مستمع در مکتب حدیث مدینه بلکه خود از معلمان و برگزار کنندگان جلسات حدیثی در این پایگاه بودند. آنان با جدیت نقل و بر خلاف مکتب اهل سنت که هنوز در گیرودار گذر از جواز و عدم جواز کتابت تقلا می کرد، به کتابت گسترده حدیث روی آورده و میراثی عظیم و باارزش را برای آیندگان بر جای نهادند. رجوع به آمار کتاب های نگاشته شده توسط راویان امامیه در مکتب مدینه، گویای رشد فزاینده این مکتب از عصر امام باقر و اوج گیری در عصر صادق علیه السلام و تداوم این روند در عصر ائمه پس از ایشان است. شکر الله مساعیهم.
واژگان کلیدی: حدیث، روایت، راویان، امامیه، مدینه.