|
|
محمدتقی سبحانی بیان کرد؛
تولید علم؛ لازمه ورود نظام آموزشی به عرصه نوین تمدن اسلامی
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: نظام تعلیم و تعلم کشور برای ورود به عرصه‌های نوین تمدن اسلامی، سوزن‌بانی مسیر دانش و تولید علم است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی به نقل از ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شامگاه ۱۲ تیرماه در نشست مجازی با موضوع «مسئله‌شناسی پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی»، اظهار کرد: اگر بخواهیم در خصوص پژوهش‌های تمدنی در مؤسساتی مانند سازمان مطالعات و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی «سمت» در این ناحیه و سطح سخن بگوییم در ابتدا باید یک دسته‌بندی از لایه‌های مختلف عرصه مطالعات تمدنی به دست آوریم.
وی بیان کرد: من در اینجا تمدن را به سه دسته تمدن به مثابه موضوع، تمدن به مثابه راهبرد و تمدن به مثابه رویکرد تقسیم‌بندی کرده‌ام که این سه حوزه می‌تواند در عرصه مطالعات تمدنی قرار گیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: ما انتظار داریم که مطالعات در این سه حوزه، خود را در قالب یک نظریه، کلان پروژه و یا یک روش مطالعه علمی در حوزه خاصی نشان دهد، اما در اینجا دیگر این بخش‌ها نام مطالعات تمدنی را به خود نمی‌گیرد و هرچند که دقیقاً همان راهبردها و رویکردها می‌تواند در اینجا مؤثر باشد.
تمدن به مثابه موضوع
سبحانی در خصوص تمدن به مثابه موضوع بیان کرد: در این حوزه به نوعی ما با یک مطالعه بنیادین مواجه هستیم. برای نمونه وقتی ما از هویت تاریخی و اجتماعی تمدن سخن می‌گوییم در اینجا با یک بحث تمدنی مواجه هستیم که از اهمیت بسیاری برخوردار است که می‌تواند گره‌گشا و آینده‌گشا باشد.
وی ادامه داد: موضوع دیگری که در همین لایه می‌توان به آن توجه داشت، مباحث پیرامون معنا و ماهیت تمدن است و به مسائلی همچون چیستی تمدن، تفاوت آن با مقولات دیگر، مؤلفه‌های تمدن، چگونگی تحقق تمدن و... می‌پردازد و همچنین حوزه روش‌شناسی مطالعات تمدن و یا روش‌شناسی تحقیقات ناظر به تمدن نیز در همین حوزه مطالعات بنیادین قرار می‌گیرد.
حوزه مطالعات راهبری تمدن
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: حوزه دومی که می‌توان به آن اشاره کرد، حوزه مطالعات راهبردی تمدن است؛ آنجایی که تمدن را به مثابه یک راهبرد اساسی برای تحول، اصلاحات و تغییرات اجتماعی و فرهنگی به کار می‌گیریم که در اینجا دیگر موضوع مطالعه ما تمدن نیست، زیرا تمدن باید شاخص‌های نگرش راهبردی ما را در مسیر حرکت روشن سازد.
سبحانی بیان کرد: در اینجا نیز بحث‌های متعددی از نگاه مطالعات استراتژیک می‌توان مطرح کرد و عنصر تمدن را درون این محورهای مطالعات راهبردی نشان داد و به عبارتی در اینجا می‌توان نشان داد که تمدن در کدام نقطه از فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک قرار می‌گیرد.
تمدن به مثابه رویکرد
وی اظهار کرد: حوزه سومی که باید به آن تأکید کنم نظام آموزش عالی و حتی نظام آموزش و پرورش که به‌صورت متعین در حوزه تمدنی چنین رسالتی را دارد است. تمدن به مثابه یک رویکرد است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: ما در این لایه با مقولاتی از جنس تمدن بنیادین مواجه نیستیم، بلکه در اینجا با مقولاتی مواجه هستیم که در دانش‌های مختلف و توسط دانشمندان در حال اندیشه‌ورزی، آزمایش و تولید است. از این‌رو حضور پارادایم‌ها در حوزه فرضیه‌سازی، آزمون‌پذیری نظریات، برنامه‌ریزی و کنشگری علمی و تکنولوژیک تأثیر بسزایی در این راستا خواهد داشت.
سبحانی بیان کرد: در حقیقت ویژگی‌های تمدنی این است که معمولاً این نوع محصولات در متن جامعه، محیط علمی و کنشگری‌هایی که در عرصه سیاست و فرهنگ رخ می‌دهد تولید و بازتولید شود، به همین جهت است که وقتی به حوزه انضمامی دانش و کنشگری‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نگاه می‌کنیم آن را به‌عنوان یک دستگاه و کارخانه تولید ایده‌ها و تولید برنامه‌های تمدنی می‌بینیم.
ورود نظام تعلیم و تعلم کشور به عرصه‌های نوین تمدن اسلامی
وی بیان کرد: همواره نظام تعلیم و تعلم کشور ما اگر بخواهد به عرصه‌های نوین تمدن اسلامی ورود پیدا کند و یک حرکت تحولی که فراتر از پارادایم‌های موجود در حوزه تمدن باشد را داشته باشد یکی از بارهای سنگین این تحول و تغییر، سوزن‌بانی مسیر دانش و تولید علم است و می‌دانیم که تولید دانش و علم نیز بدون نگاه عالمان و جهت‌گیری جامعه علمی و بدون نظام ارزش‌های حاکم بر دانش امکان‌پذیر نخواهد بود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: سیاستگذاری در حوزه دانش و سیاست‌گذاری‌های علمی در جهت‌گیری دانشمندان به سمت موضوعات علمی، نقش جدی دارد. از این‌رو پیشنهاد من این است که سازمان «سمت» که در این جهت می‌تواند نقش داشته باشد با ایجاد یک کارگروه و مجموعه‌ای از نشست‌های مختلف علمی الگویی را برای وارد ساختن رویکرد تمدنی به دانش‌های مختلف پیدا کند.
سبحانی در ادامه تأکید کرد: اگر چنین مدلی داشته باشیم از طریق آن مدل می‌توانیم نشان دهیم که در ریاضیات، فیزیک، شیمی، روانشناسی، زبان، منطق و بنیادهای الهیات نیز این موضوع بر اساس آموزش‌های دینی و علمی ورود پیدا کند. بنابراین با این وجود، وظیفه اصلی سازمان دانش و تعلیم و تربیت را حوزه مطالعات تمدنی به مثابه یک رویکرد تلقی می‌کنیم.
منبع:
خبرگزاری ایکنا
خبرگزاری ایکنا, دکتر محمد تقی سبحانی, «مسئله‌شناسی پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی»،
|
|