پایان نامه فاطمه مهابادي با عنوان: « حجيت ظواهر از ديدگاه ملا امين استرآبادي و شيخ انصاري»
چكيده
در علم اصول وقتی حجیت ظواهر گفته می شود مقصود صحت استناد به ظواهر کتاب و سنّت در استنباط حکم شرعی است . در واقع مراد از حجیت ظواهر، صحت تمسک به ظواهر قرآن و سنت برای دست یابی به حکم شرع میباشد که لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است؛ به این معنا که اگر مکلفی به حکم به دست آمده از ظاهر قرآن یا روایتی عمل کند، در صورتی که عمل او مطابق واقع باشد، واقع در حق او منجّز است و در غیر این صورت، عمل به ظاهر برای او عذر می‌آورد.
بسیاری از اخباریان، مطلقاً منکر حجّیت همه آیات اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت علیه السلام می‌دانند. مرحوم استرآبادی که از بزرگان این دسته از فقها می باشد برای این مبنا به دلائلی چند از جمله نهی از عمل به غیر علم در آیات ، نهی از عمل به غیر علم در روایات ، وجوب احتیاط و پرهیز از شبهات ، ممنوعیت عمل به متشابهات ، اختصاص فهم قرآن به ائمه و لزوم کسب یقین از طریق اهل بیت (علیهم السلام) استدلال کرده است . در مقابل این دسته از فقهاء بخش اعظم دیگری از فقهای شیعه که به اصولیون معروف هستند و از اعاظم ایشان مرحوم شیخ انصاری می باشد قائل به حجیت ظواهر قرآن هستند و عقیده دارند آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که هر کسی توان درک «مجموع قرآن» را ندارد و درک کامل قرآن مخصوص ائمه طاهرین علیهم السلام است و لازمه سخن اخباری ها این است که به احادیث اهل بیت نیز نتوان عمل کرد؛ چونکه احادیث نیز عام و خاصّ، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ دارند. بنا بر این، چنانچه دلیلی بر حجّیت قول شارع وجود داشته باشد، فرقی بین حجیت و ظواهر قرآن و روایات معصومین وجود ندارد و باید ظواهر همگی ادله از جمله روایات نیز از حجیت ساقط شود. همچنین پذیرش سخن شما، منجر به کنار رفتن قرآن از دایره دین می‌شود؛ زیرا در صورتیکه تنها مرجعی که باید به آن رجوع کرد، اخبار و روایات باشد، مواردی مانند روایات تحریف، خود قرآن را نیز از اعتبار می‌اندازد.
واژگان كليدي: اصولیون ، اخباریون ، شیخ انصاری ، ملا امین استرآبادی، حجیت ظواهر ، عمل به اخبار، ظواهر کتاب