شهيدين، داراي مقام فقاهتي هستند كه تمام فقها از گذشته تاكنون در مقابل آراء فقهي شان خضوع داشته اند و فقاهت شان مورد اعتماد بوده است. يعني علما در مقابل فتوايي كه اينها ميدادند تواضع ميكردند. اگر شهيدين در مسئلهاي ديدگاه و فتوايي داشته باشند، نميتوان آن را دست كم گرفت. اگر ميخواهيم از اين فتوا عدول نماييم بايد ديد چگونه ميتوانيم، اين كار را انجام دهيم. چون مانند اين دو بزرگوار اگر فتوايي داده باشند، فتواي آنها در نهايت استحكام و اهميت است و همين طور در رشتههاي ديگر.
در هنگامي كه شهيد بزرگوار، شرح لمعه را مينوشته در زندان هيچ كتابي به جز مختصر النافع در دست نداشته است. با آن اوضاع آشفته و بدون رجوع به منابع، چنين اثر دقيقي را خلق كردن، باعث شگفتي است. اين علوم اهل بيت ـ عليهم السلام ـ و اين ذخاير علمي به واسطه همين اشخاص فداكار، حفظ شده است و بسيار لازم است كه حوزه به شخصيت اين عالمان پرهيزكار و سخت كوش توجه داشته باشد. واقعيت اين است كه اين اشخاص در حوزه كم مطرح ميشوند. عالم فراوان است، اما كساني كه در اين سطح باشند و اين موقعيت را داشته باشند، اندكند. اينها در تاريخ اسلام و در متن علوم اهل بيت ـ عليهم السلام ـ هستند، نه در حاشيه.
آن وقت اين مسافرتهايي كه ميكردند، براي برقراري ارتباطات علمي بوده است؛ كسي كه ميخواسته در رشتههاي مختلف و مذاهب گوناگون اسلام تسلط داشته باشد بايد محيطهاي علمي ديگر و عالمان مذاهب شافعي، حنفي، مالكي، حنبلي را ميديده است. اين دو شهيد با عمر كوتاهي كه داشتند (شهيد اول حدود 52 سال و شهيد ثاني 54 سال عمر كردند) آثار و بركات فراواني از خود به جاي گذاشتند.
اگر كسي يك دوره شرح لمعة شهيد ثاني را به دقت و كامل بخواند، قريب الاجتهاد ميشود. دقت در الفاظ و معاني اين كتاب، نكتههاي فراوان فقهي به انسان ميآموزد. لازم است كه در حوزهها سيره و رفتار اين عالمان مطرح شود تا ما طلبهها از آنها درس بگيريم و با مقايسة كار آنها يا كار خود، پي ببريم كه عقب هستيم و خيلي كم كار ميكنيم. دقت علمي، اخلاق ديني و معنويت و كرامات آنان كتابها و آثاري كه نوشته اند، استقامت در تحصيل علم، همه و همه، درس آموز و زندگي ساز است. آنان با شيوة زندگي و دقت علمي، حتي عالمان اهل سنت را تحت تأثير قرار ميدادند.
در هر صورت بنده چه عرض كنم، جز اين كه از اين كارهايي كه در احياء و تحقيق آثار بزرگان انجام ميدهيد، تشكر كنم. اميدوارم بيشتر از اينها موفق باشيد. چون كتابهاي اصلي و متن حوزهها هم همينهاست، و خيلي چيزهاي ديگر حاشيه اند، لذا اينها را بايد نگه داشت و طلاب را متوجه نمود كه بخوانند.