کتاب در چهلمین گام جمهوری اسلامی ایران؛ بالنده ولی نیازمند توجّه
کتاب، حلقه ی وصلِ نسل ها و مهمترین دستاورد تمدنی بشر محسوب می شود.
کتاب با تعریف گسترده اش که شامل هر نوع نوشته ی قابل تبادل است به هر میزان در زندگی آحاد جامعه نقش و حضور بیشتری داشته باشد حکایت از رشد و تعالی آن جامعه دارد.
ایران اسلامی در سال پیروزی انقلاب در بسیاری از امورِ پیرامون کتاب از جمله چاپ، کاغذ، رنگ و حتی سبک ها و روش های تولید علم و محتوا به بیرون از مرزها وابستگی داشت و بدون کپی برداری از غربی ها صنعت چاپ و نشر در ایران معنای کاملی نداشت. امروز اما بسیاری از این فرآیندها با اندیشه و دانشِ درونی در حال انجام است. البته مهم تر از اقمار و امور حاشیه ای، فرهنگ مطالعه است که باید بیش تر و بیش تر تقویت شود و نسل نوخاسته و مولود انقلاب اسلامی در متن زندگی خود با کتاب انس و ارتباط کاملی داشته باشند.
چهار مقوله است که هرگاه در کنار هم و مرتبط با هم قرار بگیرند می توان به تقویت و توسعه فرهنگ مطالعه و رشد سواد و اندیشه و فکر در جامعه امیدوار بود. این چهار مقوله که به برکت جمهوری اسلامی ایران در نقطه ای مناسب قرار گرفته عبارتند از:
یک: رویت پذیریِ کتاب؛ این مقوله امروزه با پیدایش رسانه های دیجیتال و فضای مجازی خیلی دور از شرایط مطلوب نیست و امکان رویت و دسترسی آحاد جامعه به کتاب فراهم است گرچه صدا و سیما در امر رویت سازی کتاب هنوز هیچ الگوی مناسبی ندارد و از این زاویه کوتاهی کرده است.
دو: پاسخ پایگی کتاب؛ کتاب باید نیازهای انسان را در هر زمینه با موضوع رده سنی، صنفی، جنسی و سطح معرفتی پاسخ بدهد، در واقع کتاب پله ترقی انسان است و اگر در جایی برای پرسش و ابهام و نیاز معرفتیِ انسان حرفی برای گفتن نداشته باشد همان جا نقطه ی کور کتاب است. در پاسخ پایگیِ کتاب، اکنون جمهوری اسلامی ایران در جایگاه مناسبی قرار گرفته است، دسته بندی های کتابفروشی ها و موضوع بندی کتاب ها در قفسه های کتابفروشی ها از این توسعه و تنوع حکایت دارد. که البته تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله زیادی است و لازم است نویسندگان، محققین، ناشران و متولیان امور فرهنگی در این خصوص نقش فعال تری ایفا نمایند.
سه: بینامتنیت کتاب؛ کتاب باید حاوی محتوایی باشد که قابلیت تبدیل پذیری بالا و ارائه در همه انواع رسانه ها را اشته باشد، کتاب باید محتوای سیالی باشد که در رفت و برگشت بین هنرها، مقوله های رسانه ای، محصولات، سبک زندگی، فرهنگ و ادبیات، آیین ها و سنت ها و... باشد، این ویژگیِ بینامتنیتِ کتاب موجب خواهدشد کتاب هیچ گاه از زندگی انسان حذف نشده و محور اصلی و نخ تسبیح همه حوزه های رسانه ای و هنری در جامعه باشد.
نقش آفرینی نهادهایی از قبیل صدا و سیما، فرهنگ و ارشاداسلامی، آموزش و پرورش و... می تواند این فهم را در جامعه به وجود بیاورد که آنچه بین رسانه ها، هنرها و سبک زندگی و فرهنگ جامعه پیوستگی و یکپارچگی به وجود می آورد کتاب است.
چهار: اجتماع پذیریِ کتاب؛ کتاب باید نقطه اتّکا و تکیه گاه فعالیت های مردمی و تشکل های فرهنگی باشد، هر چه اجتماع ها و تشکل های فرهنگی و اجتماعی در جامعه بیشتر با محوریّت کتاب فعالیت نمایند، استحکام و قوت بیشتری به فرهنگ خواهند بخشید. روی آوردن به رسانه های نوین و فضای مجازی و هنرهای مدرن بدون بهره گیری از کتاب و محتوای بینامتنیِ آن موجب تهی شدن فعالیت ها از مغز و محتوا خواهد شد. که البته از رسانه های فراگیری همچون صدا و سیما بیش از دیگران انتظار می رود به ویژه در برنامه های هنری خود از جمله سریالها، باید پیوستاریِ زندگی و فرهنگ با کتاب و علم و دانش را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد. گاهی یک سریال با بیش از سی قسمت را مشاهده می کنیم بدون اینکه حتی یکبار مستقیم یا غیر مستقیم دلادت هایی که حکایت از دانش، سواد و کتاب در آن باشد در سریال یافت نمی شود.
محمد قطبی جشوقانی
مشاهده در خبرگزاری فارس
مشاهده در خبرگزاری ایکنا