فرهنگ و تمدن اسلامي در ماوراءالنهر و نقش آن ديار در فرايند تمدن اسلامي، بهويژه در سدههاي پس از سامانيان تا عهد حاكميت مغولان كه بيش از دو و نيم قرن را فراگرفته است، در هالهاي از ابهام متمايل به انكار قرار دارد و تحقيقات درخوري براي شناسايي آن وجود ندارد. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن بازنمايي تاريخ اين دوره، تصويري از حيات تمدني و حتي پويايي و شكوفايي آن را در ماوراءالنهر، به رغم تصورات منفينگرانه، نشان دهد.