شب پانزدهم ماه مبارک رمضان، شب میلاد مسعود سبط اکبر رسول خدا (ص) و نخستین میوه پیوند رسالت و امامت، حضرت امام حسن مجتبی (ع) است. تولد ایشان در زمان مبارک (ماه رمضان)، در مکان مبارک (مدینه منوره و در جوار مسجد النبی (ص)) و در بیت مبارک (بیت رسالت و امامت) واقع گردید که از این جهت بی بدیل می باشد و بر مناقب و فضیلت های فراوان آن حضرت می افزاید.

-         به نظر مفید می رسد در ابتدای گفت و گو به معرفی بیشتر حضرت بپردازید.

نام حضرت "حسن" و کنیه شریفشان "ابو محمد" است. نام و کنیه آن حضرت را پیامبر اکرم (ص ) تعیین فرمودند. القاب ایشان مجتبى، سید، سبط، زکى، تقى، حجت، بِر، امین، زاهد و طیب است. تـاریـخ ولادت ایشان نـیـمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجرى است البته برخى نیز تولد آن حضرت را سال دوم هجرى دانسته اند. ایشان نخستین فرزند امیرالمؤمنین (ع ) و فاطمه زهرا (س) هستند.

مـدت امامت حضرت از زمان شهادت پدرش، امیرالمؤمنین (ع)، در رمضان سال چهلم تا صفر سال پنجاه هجرى، به مدت 10 سال است که از این مدت، هفت ماه و 24 روز را عهده دار امر خلافت مسلمین بودند و سپس طى صلحى، آن را به معاویة بن ابى سفیان واگذار کردند.

ایشان صاحب 9 فرزند پسر به نام های: زید، حسن مثنى، عمر، قاسم، عبداللّه، عبدالرحمن، ابوبکر، حسین اثرم و طلحه و نیز 6 فرزند دختر به نام های: ام حسن، ام حسین، فاطمه، ام سلمه، ام عبداللّه و رقیه بوده اند. برخى مورخان تـعـداد فرزندان امام حسن (ع ) را بیش از این مى دانند، اما همگى اتفاق دارند که نسل آن حضرت، تـنـهـا از طـریـق حسن مثنى و زید ادامه یافته است.

از میان فرزندان امام حسن (ع) چهار تن در سرزمین کربلا، در رکاب عمویشان، امام حسین (ع ) به شهادت رسیده و یکى از آنان (حسن مثنى) نیز در آن معرکه به شدت زخمى شد و سپس بهبود یافت.

امام حسن (ع) چه جایگاهی در نظر رسول اکرم(ص)  و امیر المومنین(ع) داشتند؟

پیامبر اسلام (ص) و امیرالمؤمنین (ع) علاقه و محبت ویژه اى به امام حسن (ع) داشتند. سخنان و سیره عملى پیامبر اسلام (ص) با امام حسن و برادرش امام حسین (ع ) گـویاى شدت محبت آن حضرت به این دو بزرگوار بوده است که مورخان و محدثان اهل سنت و شیعه، آنها را به طور متواتر نقل کرده اند. از جمله، پیامبر اکرم (ص) درباره آنان فرمود: «حسن و حسین سید جوانان اهل بهشت و ریحانه های این امت اند. اینها فرزندان من و فرزندان دختر من هستند. خداوندا همانا می دانی که من آنها را دوست دارم، پس آۀنها را دوست بدار».

و در جاى دیگر فرمود: «کسی حسن و حسین را دوست بدارد من او را دوست خواهم داشت، و هرکس که من او را دوست داشته باشم خداوند او را دوست خواهد داشت و کسی که خداوند او را دوست بدارد وارد بهشت می شود. کسی که با این دو دشمنی کند من با او دشمنی می کنم و هرکس که من با او دشمنی کنم خدا با او دشمنی می کند و کسی که خدا با او دشمنی کند وارد جهنم خواهد شد».

حضرت على (ع) نیز امام حسن (ع ) را در همه امور کمک کار و در کنار خود داشت. وصیت هاى آن حـضـرت بـه امـام حسن (ع) معروف و مشهور است و درنهج البلاغه به تفصیل نقل شده است . آن حـضـرت به خاطر فضیلت ها و ارزش هایى که در وجود امام حسن (ع) سراغ داشت، وى را وصى و جـانـشـین و امام پس از خودمعرفى کرد.

در این باره ادله و حجت هاى بسیارى در دست است، از جمله، روایتى است از سلیم بن قیس هلالى که گفت: من شاهد بودم آن زمانى را که امیرالمؤمنین (ع) به فرزندش، امام حسن (ع) وصـیـت نمود و بر این وصیت، تمام فرزندان خویش، از جمله امام حسین، محمد بن حنفیه و رؤسـاى شـیـعه و اهل بیت خویش را گواه گرفت. سپس ودایع امامت، مانند کتاب و سلاح، را به امـام حـسـن (ع) داد و بـه ایشان گـفـت: اى فرزندم! پیامبر گرامى (ص) به من دستور داد تا به تو وصیت کنم، سلاح و کتابم را به تو بدهم، همان طورى که او به من وصیت کرد. آن حضرت به من دسـتـور داد تا تو را اَمر نمایم به این که هرگاه مرگ تو را فرا گیرد، آنها را به برادرت، حسین (ع) تحویل دهى (و امامت را به وى بسپارى).

-         رابطه خلفا با امام حسن (ع) چگونه بود؟

سه خلیفه اول نیز با آن حضرت رفتارهاى مناسبى داشته و با دیده احترام مى نگریستند، اما معاویه، کـه پس از شهادت امیرالمؤمنین على (ع) خود را خلیفه بِلامنازع مسلمانان مى پنداشت، با مکر و حیله، یاران و بزرگان قوم را از اطراف امام حسن (ع ) دور کرده و آن حضرت را در میدان سیاست و حکومت تنها گذاشت.

امـام حـسـن (ع) گـرچـه تلاش زیادى نمود تا در برابر تهاجم سنگین سیاسى و نظامى معاویه از خـلافـت بـه حـق خـویـش دفاع کند، اما با خیانت بسیارى از سردمداران و کوتاهى سران اقوام و طوایف، آن حضرت با تعداد اندکى از شیعیان، تنها مانده و ناچار به صلح با معاویه شد.

معاویه با این کـه صلح نامه را با گواهى برخى از صحابه پیامبر (ص) امضا کرده بود، اما به آن پاى بند نبوده و بر خـلافـش عـمـل نـمود، از جمله براى قتل امام حسن (ع  مَکر اندیشید و همسر آن حضرت را به مسموم  و شهید نمودن ایشان وادار ساخت.

-         لطفا در پایان بحث یک نگاه اجمالی به رویدادهای زندگی حضرت داشته باشید؟

با توجه به  حوصله جلسه من تنها به صورت نمایه موضوعی به برخی رویدادهای زندگی حضرت اشاره می کنم.

-         حضور در برخى از جنگ هاى مسلمانان علیه مشرکان، در عصر خلیفه دوم وخلیفه سوم.

-         ایجاد مهمان پذیر (مضیف) براى پذیرایى از مهمانان و مستمندان.

-         آبرسانى به خلیفه سوم، عثمان بن عفان (که در محاصره انقلابیون مسلمان قرارداشت).

-         فرماندهى لشکر در جنگ هاى جمل، صفین و نهروان، در رکاب امیرالمومنین (ع).

-         تصدى خلافت اسلامى , در 21 رمضان سال 40 هجرى.

-         مکاتبات و ارسال پیام ها میان امام حسن (ع ) و معاویه.

-         اعلان جنگ معاویه علیه امام حسن (ع) و حرکت لشکریان شام به سوى کوفه.

-         خیانت برخى از فرماندهان سپاه امام حسن (ع ) و پیوستن به سپاه معاویه.

-         زخمى شدن حضرت در ساباط مدائن به دست جراح بن سنان (یکى از منافقان فرقه خوارج ).

-         پـذیـرش صلح تحمیلى با معاویه و واگذارى خلافت اسلامى به وى درجمادى الاول (یا ربیع الاول) سال 41 هجرى.

-         تـعـهـد مـعـاویه بر مفاد صلحنامه امام حسن (ع  و نقض آن، پس از سیطره کامل بر شهرهاى اسلامى.

-         بازگشت امام حسن (ع) و خاندان امیرالمؤمنین (ع) از کوفه به مدینه مشرفه.

-         دسـیسه معاویه در بیعت گرفتن از مردم براى ولایت عهدى فرزندش، یزید و واهمه او از امام حسن (ع).

-         مـسـمومیت امام حسن (ع) به دست همسرش، جعده بنت اشعث کندى و شهادت آن حضرت پس از چهل روز بیمارى، در 28 صفر سال پنجاه هجرى، درمدینه مشرفه.

با تشکر از اینکه با ما گفت و گو کردید.

انتهای پیام/ 115