1- جعل الله الکعبة البیت الحرام قیاما للناس و الشهرالحرام و الهدى و... «خداوند متعال، کعبه را که خانه حرام است و هم چنین ماه حرام و قربانى را براى برپایى مردم (و معیشت آنان) قرار داده است».

در این آیه، خداوند متعال فلسفه حرمت حج و ماه حرام را بیان نموده است و آن، عبارت است از معیشت و امنیت مردم در پناه آن ها و تاثیر آن ها بر اصلاح جامعه.

اگر مردم، حرمت خانه خدا و ماه هاى حرام را نگه ندارند و دائم در جنگ، تجاوز و حرمت شکنى باشند، همانند اقوام و ملل پیشین به نابودى و هلاکت خواهند رسید و با دست خود، یک دیگر را به فنا و فراموشى مى سپارند. امنیت و آسایش مردم در ماه هاى حرام و ایام حج، موجب تقویت روابط اجتماعى و انسانى شده و مردم را به هم دلى و هم سویى سوق مى دهد و آنان را از پراکندگى و خوارى، به عزت و سربلندى مى رساند.

2 - یا ایها الذین آمنوا لا تحلوا شعائر الله و لا الشهرالحرام... «اى کسانى که ایمان آورده اید، شعائر الهى و ماه حرام را بر خود حلال و مباح نسازید».

این آیه، بنا به نقل برخى از مفسران در روز فتح مکه، خطاب به مسلمانان فاتح نازل شد و به آنان فرمان داد که پس از پیروزى بر مشرکان، شعائر الهى و ماه هاى حرام را نادیده نگیرند و بسان گذشته، نسبت به آن ها پاى بند و متعهد باشند.بنابراین، اگر آنان به مشرکانى برسند که آداب جاهلیت را در زیارت خانه خدا انجام مى دهند، نسبت به آنان عصبانى نشده و آنان را به قتل نرسانند. زیرا در خانه امن الهى و در ماه حرام قرار دارند.

3 - فسیحوا فى الارض اربعة اشهر و اعلموا انکم غیر معجزى الله و ان الله مخزى الکافرین. «چهار ماه (به دور از جنگ و خون ریزى) در زمین سیر و سیاحت کنید (و مراسم حج خود را به راحتى به جاى آورید) و بدانید که شماها نمى توانید بازدارنده از خواست خدا باشید و به درستى که خداوند متعال، کافران را خوار مى کند».

در این آیه، خداوند سبحان مردم را در استفاده بهینه از ماه هاى حرام، از جمله سیر و سیاحت، زیارت و انجام مراسم حج فرا خواند و آنان را به این امر تشویق کرده است و یادآورى نمود که اگر بدخواهان و کافران بخواهند این آزادى را از مردم بگیرند، از سوى خداوند متعال به خوارى و نابودى مبتلا مى گردند.

4 - یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه، قل قتال فیه کبیر و صد عن سبیل الله و کفر و به و المسجد الحرام و اخراج اهله منه اکبر عند الله، و الفتنه اکبر من القتل... «(اى محمد) از تو درباره جنگ در ماه حرام پرسش مى کنند، در پاسخ آنان بگو: جنگ و درگیرى در این ماه، (گناهى) بزرگ و بازدارنده از راه خدا و موجب کفر به (نعمت هاى ) خدا و مسجدالحرام است. (ولى) اخراج اهالى (مسلمان) این شهر، در نزد خدا گناهش بزرگتر است و دسیسه کردن (مشرکان از جهت گناه بزرگتر از قتل است».

این آیه، به صراحت تمام حرمت ماه حرام را بیان کرده است و واجب الاحترام بودن آن را به همه انسان ها گوش فرموده است.از سیاق آیه دانسته مى شود که کافران و مشرکان قریش نیز براى ماه هاى حرام، احترام ویژه اى قائل بوده و جنگ و درگیرى را در آن ها ناروا مى شمردند.

شأن نزول این آیه درباره دسته اى از مسلمانان به فرماندهى عبدالله بن جحش اسدى است که براى ردیابى و تعقیب کاروانى از قریش، مرتکب کشتن یکى از مشرکان در ماه حرام شدند. ماجرا از این قرار بود که دو ماه پیش از جنگ بدر، یک دسته هفت نفرى از مسلمانان براى تعقیب کاروانى از مشرکان که از شام عازم مکه بود، از سوى پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم ماءموریت یافتند. آنان، کاروان را یافته و پنداشته بودند که در روزهاى آخر جمادى الآخر بسر مى برند و هنوز ماه رجب که یکى از ماه هاى حرام است، فرا نرسیده است.

به همین جهت با مشرکان درگیر شده و در این میان، یک تن از مشرکان به نام عمرو بن حضرمى کشته و دو نفر دیگر به نام هاى حکم بن کیسان و عبد الله بن مغیره، اسیر شدند و یکى از آنان به نام مغیرة بن عثمان، از چنگ مسلمانان گریخت و این خبر ناگوار را به مشرکان مکه رسانید.

جنگجویان مسلمان، اسیران و غنایم را به مدینه منتقل کرده و ماجرا را به عرض پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم رسانیدند. پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم از کردار آنان ناراحت شد و آنان را نکوهش کرد و فرمود: به خدا سوگند من شما را امر به جنگ با آنان نکرده بودم. جنگجویان چون ناخرسندى پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم را دیدند، از کرده خود پشیمان شدند.

مشرکان، این حادثه را دست آویزى قرار داده و پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم و مسلمانان را متهم به حرمت شکنى ماه حرام نمودند. آنان، پیکى به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در مدینه اعزام کرده و به صورت اعتراض و انتقاد به آن حضرت گفتند: آیا در ماه حرام، جنگ و نبرد جایز است؟ در پاسخ آنان، نازل شد و جواب آنان را به روشنى بیان کرد.

خداوند متعال به آنان پاسخ داد که جنگ در این ماه حرام است ولى شما نیز حرمت شکنى کرده و اهالى مکه را به جرم مسلمانى از خانه و شهرشان که براى همه باید محل امن و آسایش باشد، اخراج نمودید. گناه دسیسه هاى شما بزرگتر و بیشتر است از کشته شدن یک نفر مشرک به طور اشتباهى در نبرد با مسلمانان.

انتهای پیام/ 115