تصميم و علاقه به حفظ قرآن بسى مايه خوشبختى و سعادت است و لذا قبل از هر تدبيرى بايد از خدا خواست كه ما را در اين راه پايدار و موفق بدارد و در قدم بعدى براى توفيق در اين امر بهتر است به چند نكته توجه بايد توجه داشت:
1- انگيزه عالى و خالصانه، براى اين عمل فراهم آوريد لذا با خواندن روايات مربوط به ثواب حفظ قرآن و مانند آن سطح انگيزه خود را افزايش دهيد.
2- قبل از شروع به حفظ قرآن روخوانى و خوب خوانى (قواعد تجويد)، قرآن را به صورت كامل و دقيق فراگيريد.
3- تنظيم اوقات براى كارهاى تحصيلى و اختصاص دادن وقت مناسب بعد از نماز صبح و كمى ورزش؛ مثلا هفتهاى حداقل سه روز به مدت نيم ساعت تا يك ساعت به حفظ قرآن بپردازيد در ضمن سعى كنيد آرام ترين مكان را انتخاب نماييد.
4- استفاده كردن از يك نوع قرآن(قرآن خود را عوض نكنيد) و بهترين نسخه ها و رسمالخطهاى قرآن مجيد (خط عثمان طه)،
5- به همراه داشتن يك قرآن جيبى از همان خط براى مرور در ايام فراغت،
6- توجه به معانى الفاظ قرآن و شروع كردن از سوره هاى كوتاه قرآن،
7- رعايت كردن امورى كه حافظه را تقويت مىكند؛ مانند: زدن مسواك، استعمال بوى خوش، داشتن وضو، نگاه به خط قرآن، ، پرهيز از گناه، عمل به مستحبات و خوردن كشمش و پرهيز از امورى كه حافظه را كم مىكنند؛ مانند: گناه، دروغگفتن، گوش دادن به موسيقى، غرور، لجاجت و عصبانيت.
8- ميزان حفظ را كم و كوتاه انتخاب كنيد و اندكاندك اقدام كنيد.
9- مقدار زياد را براى حفظ بر خود تحميل نكنيد تا موجب خستگى شود.
10- همت و پشتكار شرط استمرار تا رسيدن به هدف است و بايد آن را تحصيل كنيد.
11-نوار استادى كه مىپسنديد در ساعات فراغت گوش دهيد.
براى خطا نكردن در موارد مشابه بايد از نشانهگذارىهاى مختلف استفاده كرد؛ يعنى، جمله متشابه را با يك مشخصه از موارد ديگر جداسازى كرده و آنها را مشخص نمود.
.براي آگاهي بيشتر ر.ك : 1- آموزش حفظ قرآن محمود جويباري نشرمصطفي 2- چگونه قرآن را حفظ كنيم شهريار پرهيزگارانتشارات نبوي 3-درباره حفظ قرآن كريم محمد حسين حق جو نشر قدس ;
براي بهره مندي از دولت قرآن و ره يافتن به خلوت آرامش و معنويت آن موارد زير را مد نظر داشت :
الف )-* فهم قرآن . قرآن مي فرمايد: «... ان الذين اوتوا العلم من قبله اذا يتلي عليهم يخرون للاذقان سجدا" "و يقولون سبحان ربنا ان كان وعد ربنا لمفعولا" "و يخرون للاذقان يبكون و يزيدهم خشوعا"; كساني كه پيش از (نزول قرآن و آيات ) آن , به آن ها دانش داده شده , هنگامي كه (اين آيات ) بر آنان خوانده مي شود, سجده كنان به خاك مي افتند و مي گويند: منزه است پروردگار ما،كه وعده هايش به يقين انجام شدني است . آن ها (بي اختيار) به زمين مي افتند و گريه مي كنند و (تلاوت اين آيات همواره ) بر خشوعشان مي افزايد». (اسراء، آيه 109 - 107). علامه طباطبايي مي فرمايد: «مراد از علم داده شدگان قبل از نزول قرآن، كساني هستند كه خود را براي فهم و هضم سخن حق و قبول آن آماده كرده اند و اين آمادگي از اين روست كه به علم حقيقت معناي قرآن مجهز شده اند و همين علم قبلي هم برايشان صفت خشوع را به ارث آورده ،در نتيجه وقتي برايشان قرآن تلاوت مي شود،بر خشوع شان افزوده مي گردد».(الميزان , ج 13, ص 222).
فهم قرآن را بايد كسب كرد تا خشوع ،خضوع ، لذت و... به دنبال آن بيايد. فهم قرآن، داراي مراحل زير است :
1. آشنايي با مفاهيم و معاني قرآن : اگر كسي خود علوم اسلامي را فرا نگرفته براي آشنايي با مفاهيم قرآن بطور مستمر و مداوم بايد از تفسيرهاي فارسي مثل تفسير نمونه، تفسير آقاي قرائتي ، تفسير آيه الله جوادي آملي و مانند آن ،استفاده كند.
2. تدبر: پس از آشنايي با قرآن ، بايد به تعمق و تدبر در آن پرداخت ، تا عبرت و دعوت قرآن را دريافت . مولا علي (عليه السلام ) مي فرمايند: «الا لا خير في قرائه ليس فيها تدبر...؛ آگاه باشيد در آن قرائت قرآني كه تدبر نباشد (خوبي و رشد عقلاني و معنوي و) هيچ خيري وجود ندارد». (ميزان الحكمه , ج 8, ص 88, ر 16234). براي فهم قرآن مراتب ديگري هم وجود دارد،ولي چون در اين مختصر نمي گنجد، از آن مي گذريم .
ب) -* عمل به قرآن :
بايد دعوت قرآن را لبيك گفت و به آن عمل كرد. نتيجه فهم قرآن و مراتب آن , بايد عمل به قرآن باشد و گرنه به اندازه عمل نكردن به قرآن و بي اعتنايي به آن , قساوت قلب افزون مي گردد و آثار روح افزا و حلاوت تلاوت كاسته مي شود. امام صادق (عليه السلام ) درباره تفسير اين آيه «.... يتلونه حق تلاوته ....؛ كساني كه قرآن را همانگونه كه سزاوار تلاوت است ، تلاوت مي كنند...». (سوره بقره ، آيه 121). مي فرمايند: «يرتلون آياته و يتفهمون معاينه و يعملون باحكام و يرجون وعده و يخشون عذابه و يتمثلون قصصه و يعتبرون امثاله و يائتون اوامره و يجتنبون نواهيه ... يتلونه حق تلاوته ؛ يعني كساني كه آيات را با ترتيل مي خوانند و معاني آن را مي فهمند و به احكام آن عمل مي كنند و به وعده آن اميدوار و از عذابش ترسان مي باشند و از قصه هاي آن الگو مي گيرند و از مثال هايش پند مي پذيرند و اوامر آن را انجام مي دهند و از نواهي آن اجتناب مي كنند....».(ميزان الحكمه ، ج8 . ص 84 . ر 16217. چاپ اول . سال 1363. قم . مكتب الاعلام الاسلامي ).
ج )-* رقت قلب :
عمل به قرآن موجب رقت قلب و بروز حالات دلپذير معنوي مي شود. تلاوت آن نيز قلب را صفا و جلا مي بخشد. د. تلاوت مستمر: بايد قرآن را هر روزه خواند. رسول اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم ) مي فرمايند: «عليكم بتعلم القرآن و كثره تلاوته ؛ بر شما باد آموختن قرآن و تلاوت زياد آن». (همان ، ص 75، ر 16163). در روايتي ديگر حضرت مي فرمايند: «ان هذه القلوب تصدائ كما يصدائ الحديد قيل : يا رسول الله فما جلاوئها؟قال : تلاوه القرآن» ؛ به درستي كه دل ها نيز مانند آن زنگار مي گيرد. سؤال شد: يا رسول الله جلابخش چنين دل هايي چيست ؟ فرمود: تلاوت قرآن )), (همان , ص 81, ر 16198).
چ)-* ترتيل :
شايسته است قرآن با ترتيل خوانده شود. حضرت علي (عليه السلام ) در تفسير آيه «و رتل القرآن ...»،(سوره المزمل ، آيه 4) مي فرمايند: «بينه تبيانا"، و لاتنثزه نثر الرمل ، و لا تهذه هذ الشعر، قفوا عند عجائبه ، و حركوا به القلوب ،و لا يكون هم احدكم آخر السوره؛ قرآن را با ترتيل بخوان معنايش اين است : آنرا حتما" واضح و آشكارا بخوان و نه مانند سنگ ريزه (هاي بيابان كه پراكنده است ) پراكنده بخوان و نه مانند شعر با شتاب بخوان . به عجايب قرآن كه رسيديد،مكث كنيد و دل هاي خود را با آن تحريك كنيد (و تحت تائثير قرار دهيد) و هم هيچ كدام از شما اين نباشد كه به آخر سوره برسيد»،(ميزان الحكمه , ج 8, ص 87, ر 16230). نوارهاي ترتيل موجود - مثل نوار ترتيل آقاي پرهيزگار - تقريبا" اين ويژگي ها را دارند.
ح)-* صوت زيبا: قرآن را با صورت زيبا بخوانيد يا از نوارهاي قرآن استفاده كنيد، تا دل تحت تائثير قرار گيرد. رسول اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم ) مي فرمايند: «حسنوا القرآن باصواتكم فان الصوت الحسن يزيد القرآن حسنا"؛ قرآن را با صداي خود نيكويي بخشيد، زيرا صوت زيبا بر زيبايي و حسن قرآن مي افزايد». (همان ، ص 82, ر 16212). اين ها پلي است براي رسيدن به لذات روحي و عشق به قرآن . در پايان سفارش مي كنيم راهكارها را طبق برنامه روزانه و منظم به كار گيريد تا هر چه بيش تر با قرآن انس گيريد و در سايه اين انس دلباخته و شيفته قرآن شويد.