معصومين عليهم السلام اگرچه نسبت به ما انسانهاي كامل هستند ولي اين كمال نسبت به ماست و نسبت به انسانهاي عادي است يعني اينكه ايشان انسانهاي كامل هستند به اين معنا نيست كه سير آنها ادامه ندارد بلكه سير آنها ادامه داشته و به كمالات آنها اضافه مي شود و اين بدلايل عقلي و نقلي اثبات مي شود:

دليل عقلي آن اين است كه خداوند بي نهايت است و سير تكاملي به سوي بي نهايت پايان نخواهد داشت لذا معصومين هر قدر هم كه در مقام بلندي باشند تكامل آنها پايان ناپذير است .به عبارت ديگر تنها موجودي كه فعليت تام دارد ، يعني همه ي كمالات او بالفعل است و هيچ قوه اي در او وجود ندارد خداوند متعال است و غير خدا فعليت تام نخواهند داشت. به زبان ساده تر اينكه ما انسانها موجوداتي هستيم كه استعدادهايي در ما وجود دارد و اين استعداد ها هنوز بطور كامل فعليت نيافته است اما اين تنها خداست كه نمي توان وجود استعداد و قوه را در او تصور كرد بلكه همه چيز او فعليت و بروز و ظهور تام و كامل دارد.

رواياتي نيز اثبات كننده ي اين مطلب هستند كه اين روايات بر تكامل علمي معصومين در هر شب جمعه دلالت دارند مرحوم آيت الله ميرجهاني در كتاب ولايت كليه ص 248مي فرمايد: « بدانكه اخبار در زياد شدن علوم ائمه عليهم السلام در شبهاي جمعه و چگونگي آن نيز بسيار وارد شده ، در جلد هفتم بحار صفحه ي 496و 497و 498 چندين حديث مسنداً روايت شده و در بصائر نيز چندين خبر ، و در امالي شيخ و بعضي از كتب شيخ صدوق و در اصول كافي و غير اينها اخباري در اين موضوع روايت شده ،....» و سپس ايشان چند حديث از آنها را نقل مي نمايند كه بنده به نقل يكي از آنها كفايت مي كنم : « كافي جلد اول طبع طهران صفحه ي 253 به سند خود از ابي يحياي صنعاني از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه گفت : «فرمود: ( امام صادق عليه السلام ) اي ابي يحيي ، هر آينه براي ما در شبهاي جمعه كاري است از كارها . ( ابو يحيي ) گفت گفتم : فدايت شوم چه كاري است؟ فرمود : اذن داده مي شود به ارواح انبيايي كه مرده اند و ارواح اوصيايي كه مرده اند و روح وصيي كه زنده و در ميان شما است كه بالا برده شوند يا بالا روند بسوي آسمان تا برسند به عرش پروردگارشان پس هفت دور دور عرش طواف مي كنند و نزد هر قائمه اي از قائمه هاي عرش دو ركعت نماز بجا مي آورند پس از آن برگردانده مي شوند بسوي بدنهايي كه در آن بودند و داخل در صبح مي شوند انبياء و اوصياء در حالتي كه مملو از شادي و سرور مي باشند و داخل در صبح مي شود وصيي يعني امامي كه در ميان شما است در حالتي كه زياد شده است در علم او؛ يعني علم بسياري براي او زياد شده »

اگرچه در روايات تشبيهات و اموري وجود دارد كه ما از ادراك آنها عاجزيم ولي مجموعا اين را مي رساند كه علم آنان متكامل مي شود.

بنابر اين سير پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و ائمه ي هدي ادامه دارد .

اما آنچه شما سوال كرديد راجع به اينكه آيا اين اعمال ما در سير روحي آنها تأثيري دارد يا خير؟ مثلاً قرآني مي خوانيم و آنرا هديه به يكي از ائمه ي هدي مي كنيم ، و يا آنها را دعا مي كنيم و يا حتي صلواتهايي كه ما مي فرسيتم چه تأثيري مي تواند بر آنها داشته باشد؟

بهتر است ميان اعمال ( قرآن خواندن و ... ) و دعا و صلوات تفكيك قائل شويم ، پس اول در مورد اعمال صحبت مي كنيم :

اولاً بايد گفت كه اصل تأثير را نمي توان انكار نمود ، بي شك وقتي شما قرآني مي خوانيد و آنرا به وجود مقدس ائمه عليهم السلام ، هديه مي نمايي تأثير خود را خواهد داشت ولي حرف اصلي درباره ي ميزان تأثير است ، اين اعمال ما به چه ميزان تأثير خواهد داشت ؟

بايد گفت در مورد ميزان تأثير نمي توان حرف قطعي زد و آگاهي هاي ما در اين مورد زياد نيست ، اما به نظر مي رسد كه اعمال ناچيز ما در مقابل درياي وجودي آنها نظير دادن ليوان آب به كسي است كه درياي بزرگي از آب دارد ؛ اين  مثال خوبي است براي درك اين مطلب كه اعمال ما در مقابل عظمت و بزرگي آنها بسيار ناچيز است مثلاً آن روايت مشهور از رسول خدا صلي الله عليه و آله را بايد شنيده باشيد كه « ضربه علي يوم الخندق افضل من عباده الثقلين – ضربه ي علي در روز خندق از عبادت جن و انس افضل است » يعني اگر تمام عبادت اجنه و انسانها را در تمام اين هزاران سال روي هم بريزيم ، يك ضربه ي علي عليه السلام در روز خندق از آنها افضل است ؛

البته اين دليل نمي شود كه ما هديه ي اعمال را به ايشان ترك كنيم ، چرا كه سفارش به اينگونه اعمال براي اين نيست كه آنها محتاج به آن باشند بلكه براي بهره مندي خودماست كه امام خود را فراموش نكنيم ، به اين بهانه ها به ياد او باشيم ، چرا كه ياد او موجب رشد ما و دوري از پليدي هاست مخصوصاً پليدي شك و نا اميد از خداوند. در دعايي كه از امام صادق عليه السلام در بحارالانوار ج53 ص187 براي امام زمان عليه السلام نقل شده است چنين مي خوانيم : خداوندا ... او ( امام زمان عليه السلام ) را از ياد ما نبر ، انتظار او ، ايمان به او ، و قوت يقين در ظهورش ، و دعاء براي او ، و صلوات بر او را از ياد ما نبر تا [ به اين وسيله ] طولاني شدن غيبتش ما را از ظهور و قيامش نا اميد نسازد و يقين ما در اينباره مثل يقين ما درباره ي قيام رسول خدا صلي الله عليه و آله و.... باشد.»

چنانكه مي بيند در اين دعا ياد امام زمان ، انتظار او ، ايمان به او ، ...دعاء براي او و صلوات براو بعنوان وسائلي  شمرده شده است كه موجب مي شوند طولاني شدن غيبتش ما را از ظهور و قيامش نااميد نسازد.

همچنين حكمتها و عللي كه در جواب سوال ديگر شما (راجع به علت دعا براي سلامتي امام زمان عليه السلام ) ذكر شد تماماً در اينجا نيز مي آيد .

اما در مورد صلوات مطلب جالبي هست كه خوب است بدانيد:

آيت الله جوادي آملي در كتاب حكمت عبادات ص 242 صلوات را اينگونه معنا مي فرمايد: « خدايا رحمتت را بر پيامبر و آل او نازل فرما»

وقتي ما صلوات مي فرستيم يعني از خداوند درخواست مي كنيم كه رحمت خود را بر پيامبر و آل او نازل فرمايد ، و همانطور كه مي دانيد صلوات يك دعاي مستجاب است پس وقتي ما صلوات مي فرستيم بايد بدانيم كه قطعاً رحمت الهي بر آنها نازل شده است و آن تأثير مطلوبي كه بدنبالش بوديم حاصل شده ؛ اما حرف به اينجا ختم نمي شود بلكه چنانكه آيت الله جوادي در دنباله ي مطلب خود مي گويند : « وقتي رحمت بر حضرت نازل شد به ديگران هم مي رسد ، چون او مجراي فيض است و اگر بخواهد خيري به ديگران برسد بايد به عنوان رحمت خاصه ، نخست بر حضرت نازل شود و سپس به ديگران برسد» ايشان در ص245 همين كتاب مي گويند : « ... روايتي شريف از معصوم عليه السلام نقل شده است كه فرمود: « بل قلوبنا اوعيه لمشيه الله »(بحارج25ص336) دلهاي ما ظرف اراده ي خداست ، خداي سبحان اگر بخواهد در جهان ، كار مشخصي انجام دهد با اراده انجام مي دهد و اراده ي خدا صفت فعل و زايد بر ذات اوست و در موجودي ممكن و مظهر ظهور مي كند ، آن مظهر قلب معصوم اولياي الهي است. لذا مرحوم استاد علامه طباطبايي مي فرمودند : معناي صلوات بر محمدو آل محمد ( عليهم السلام ) اين است كه خدايا رحمتت را بر آنان فروفرست كه از آنان به ما برسد ، اگر بخواهد رحمتي ببارد ابتدا بر اين خاندان مي بارد و سپس به ديگران مي رسد لذا طلب رحمت كردن مستلزم اجابت دعاست ...»