بدون شك روح نماز، حضور قلب است و نماز بي حضور قلب قالبي بدون روح و جسمي بي جان است.
در روايات آمده كه از نماز به مقدار حضور قلبي كه نمازگزار داشته پذيرفته مي شود اگر همه نماز با حضور قلب بوده تمام نماز و اگر نيمي با حضور قلب بوده نيمي از نماز و اگر ثلثي از نماز با حضور قلب بوده ثلث نماز پذيرفته مي شود. البته اين در مورد نماز فرادا است ولي مراجع عظام تقليد در رساله هاي خود مي نويسند كه نماز جماعت بدون حضورقلب و يا با حضور قلب كمتر بر نماز فرادا همراه با حضور قلب مقدم است و اين به دليل اهميت نماز جماعت و آثار و بركاتي است كه به دنبال دارد كه در مجموع مصلحت و منفعت و بركاتي كه از نماز جماعت به دست مي آيد و نفعش عام و همگاني است بر مصلحتي كه از نماز فرادا همراه با حضور به دست مي آيد بيشتر و بر آن مقدم است و اين به دليل اهميتي است كه دين مبين اسلام به امور اجتماعي و سامان بخشيدن به روابط بين مؤمنان و تحكم پايه هاي اجتماع مي دهد چون اگر پايه هاي اجتماع و روابط اجتماعي مستحكم و براساس ارزش هاي ديني و الهي نباشد و آرامش اجتماعي و روحي بر آن حاكم نباشد، براي افراد زمينه خواندن نماز فرادا با حضور قلب فراهم نمي گردد و چون دين اسلام، ديني جامع و همه جانبه نگر و ريزبين و آينده نگر است و با پيچ و مهره روابط اجتماعي و نيازهاي انسان به خوبي آگاه است چون دستوراتش، دستورات خداوندي است كه خالق و سازنده و مهندس انسان است و نيازهاي مادي و معنوي و جسمي و روحي او را بهتر از هر كس ديگر مي داند و تمام دستورات و احكام و آموزه هايش براساس فطرت و در جهت تأمين نيازهاي دنيا و آخرت و سعادت انسان است. البته اين كه گفتيم نماز فرادا با حضور قلب بعد از اول وقت بر نماز فرادا بدون حضور در اول وقت مقدم و افضل است در صورتي است كه اين امر به صورت موردي و در بعضي اوقات رخ دهد وگرنه اگر برنامه اي مستمر و پايدار و هميشگي و يا غالبي باشد، اين از دسيسه ها و وسوسه ها و دام هاي ظريف و نامحسوس شيطان است كه براي محروم ساختن اهل ايمان از فضيلت و بركات نماز اول وقت، نماز با تأخير را در نزد او شيرين تر و جذاب تر و با حضور تر جلوه مي دهد و ترتيبي مي دهد كه نماز اول وقت در نزد نمازگزار بدون حضور و بدون حال و توجه جلوه كند و به اين ترتيب اين فضيلت و بهره الهي را از دست آنان بگيرد. چون شيطان براي هر كس دامي ويژه او دارد و غالبا دامي كه براي اهل ايمان و بندگان خوب خداوند مي گسترد ظريف و پنهان است و محتاج دقت و تيزبيني خاصي است كه جز با تقويت ايمان و تقوا و بندگي خالصانه و صادقانه نمي توان از آن آگاهي يافت.
براى آگاهى بيشتر ر.ك: حضور قلب در نماز (علل ودرمان حواسپرتى در نماز)، على اصغر عزيزى تهرانى.