ما معتقد به تقدير عينى هستيم؛ تقدير عينى خداوند عبارت است از تدبير مخلوقات به گونهاى كه پديدهها آثار خاصى بر آنها مترتب گردد و اين، طبعاً به حسب قرب و بعد هر پديدهاى متفاوت خواهد بود، چنان كه نسبت به جنس، نوع، شخص و حالات نيز تفاوت خواهد داشت. مثلاً تقدير نوع انسان اين است كه از مبدأ زمانى خاص تا سرآمد معينى در كره زمين زندگى كند و تقدير هر فردى اين است كه در مقطع زمانى محدود و از پدر و مادر معينى به وجود بيايد وهمچنين تقدير روزى و ساير شؤون زندگى و افعال اختياريش عبارت است از فراهم شدن شرايط خاص براى هر يك از آنها. در واقع، تقدير عينى خداوند؛ يعنى، خداوند هر مخلوقى را با حدود، قيود، اندازه، شرايط، خصوصيات و توانهاى مخصوصى به وجود مىآورد،(فرقان، 2 - قمر، 49 - يس، 38 - مؤمنون، 18 - اعلى، 3).
اين تقدير با اختيار انسان منافات ندارد، زيرا اختيار، اعمال اختيارى و مقدمات افعال اختيارى ما همچون هر پديده ديگرى از مجراى خاص و كادر مشخص و دايره مختص به خود تحقق مىيابد و اين همان تقدير عينى خداوند است. مثلاً سخن گفتن انسان كه يك عمل اختيارى است بايد از مجرا يا مجارى خاص خود تحقق يابد. ازاينرو، خداوند با اعطاى ريهها، حنجرهها، تارهاى صورتى، زبان، دندانها و لبها و... اين مجارى را براى تحقق سخن گفتن كه يك عمل اختيارى مىباشد مقدور فرموده است.
همچنين مقدمات افعال اختيارى را نيز خداوند با شرايط خاصى مقدر فرموده، مثلاً خدا جهازات غذا خوردن را فراهم كرده و موادى آفريده تا در آن مواد تصرف شود. بايد دست و پا باشد تا انسان بتواند در آنها تصرف كند. اگر اعضا و جوارح نبود تا تصرف در مواد خارجى انجام دهد، خوردن - كه يك فعل اختيارى است - تحقق نمىيافت.
به هر حال، امورى را كه خداوند به تقدير عينى مقدر فرموده، همه جبرى هستند و جاى اعمال اختيار و توهم اختيار انسان در آن نيست. اعضا و جوارح ما جبرا به ما داده شده است. قدرت اختيار، تفكر و انتخاب براى ما جبرى است. مقدمات اختيار و موادى كه اعمال اختيارى روى آن انجام مىگيرد جبرى است.
خداوند متعال با تقدير عينى خود كادرى را براى زندگى هر فرد مشخص مىكند كه فعاليت اختيارى كه خود نيز جبراً به ما داده شده است در درون آن انجام مىگيرد. ما در درون اين كادر، مختار هستيم كه هر چه مىخواهيم بكنيم، ولى پيروى از اين كادر از اختيار ما خارج است.
به بيان ديگر، اصل اختيار، مقدمات افعال اختيارى و موادى كه افعال اختيارى روى آن انجام مىگيرد همه براساس تقدير عينى خداوند كه براساس اقتضائات عالم هستى و جهان مخلوق بوده است جبرى هستند ولى اين كه ما چگونه از اختيار خود استفاده كنيم و آن مقدمات رابه كار گيريم و از مواد چه بسازيم، همه در اختيار ما بوده و خواهد بود، (رك : پرسشها و پاسخها، محمدرضا كاشفى، قم، نشر معارف، چاپ اول، 1380، صص 61 - 63)0