عالم برزخ متوسط بين دنيا و آخرت است و برخى خصوصيات اين جهان را از قبيل «محدوديت زمانى» داراست ولى در عين حال مربوط به عالم عقبى و اولين مرحله عالم ملكوت است. آيات و روايات متعددى گواه برآنست كه‏انسان موءمن در عالم برزخ متنعم به نعمت‏هاى الهى است؛ چنان‏كه در خبر است : القبر اما روضه من رياض الجنه و اما حفره من حفر النيران‏؛ برزخ يا بوستانى از گلزار بهشت است و يا حفره‏اى از گودال‏هاى آتش‏. و نيز روايات زيادى صراحت دارد كه اعمال انسان در قبر با او همراهند و پشتيبان يا عذاب دهنده اويند تا در قيامت بر خداوند عرضه شوند. البته برخى از موءمنين نيز در قبر معذبند و اين عذاب كفاره گناهانشان خواهد بود تا در قيامت وارد بهشت گردند. نكته ديگر آن كه آنچه در قبر مورد سوال است نوعا اعتقادات انسان مى‏باشد ولى بررسى تفصيلى اعمال مربوط به قيامت است. براى آگاهى بيشتر ر . ك: 1- حيات برزخى، على محمداسدى 2- عالم برزخ در چند قدمى ما، محمدى اشتهاردى 3- سياحت غرب، نجفى قوچانى 4- معاد شناسى، آيت‏اللَّه طهرانى

فرد گناهكاري كه در زمان هاي بسيارگذشته مي زيسته و فوت كرده و در عالم برزخ به تناسب اعمال خود دارد مجازات مي شود و فردي كه در آخر زمان در عصر نزديك به قيامت مي ميرد و عذاب برزخي داردو نيز افراد صالح و مؤمن گذشته وحال ، در حالي كه انتخاب زمان و دوران زندگي دست خود آدم نيست عدالت خدا چگونه در مورد اين افراد برقرار مي شود مسلماً فردي كه در آخر الزمان مي ميرد مثلاً يك روز مانده به قيامت وفرد بسيار ظالم و گناهكاري بوده ، خوب يك روز عذاب برزخي داردشايد خيلي گناهكارتر از فردي باشد كه در دوران اوليه مرده است و قرون زيادي عذاب برزخي كشيده ، اين مسأله چگونه تعريف مي شود؟

   اولا بايد توجه داشت كه ذهن ما به پديده هاي هستي از دريچه زمان و مكان مي نگرد و چيزي كه داراي زمان و مكان نباشد را درك نمي كند. اما عالم برزخ و نظام حاكم بر آن از زمان و مكان و حركت تهي است. بنابراين اوضاع حاكم بر آن را نمي توان با ذهن محدود انساني درك كرد.

اگر اين سوال پيش مي آيد كه عالم برزخ براي بعضي طولاني يا كوتاه است بدين خاطر است كه ما با ذهن خويش به آن نگاه مي نگريم و آن را همچون دنيا داراي «زمان» تصور مي كنيم. در صورتي كه در جهان برزخ زمان و مكان وجود ندارد دليل بر اينكه عالم برزخ بدون زمان و مكان است اين است كه در صورت وجود زمان و مكان در عالم برزخ، عالم برزخ همان عالم دنياست نه دنياي جديد. (ر.ك: معاد يا بازگشت به سوي خدا، ج2، ص123، نوشته محمد شجاعي، شركت سهامي انتشار)

ثانيا عالم برزخ جهاني است كه بهشت و جهنم برزخي در آن واقع شده است پس انسان در گذشته اي كه در سايه رحمت خاصه خدا آرميده است در بهشت برزخي جاي گرفته و هرچه اين سكونت طولاني تر گردد براي او لذت آفرين تر است. انسان گنهكار نيز براي تصفيه روح خويش و پا گذاردن به بهشت برزخي مي بايست ابتدا در جهنم برزخي وارد گردد. چنين روحي بسته به نوع و مقدار آلودگي خويش مدتي را در اين جهنم سپري مي كند و آنگاه كه پاك شد به بهشت قدم مي نهد. پس طولاني شدن مدت سكونت روح در جهنم برزخي بسته به شدت گناهان و آلودگي او است.

بنابراين برزخ افراد پيش از ما يا بعد از ما با توجه به اعمال و افكار روح آنها رقم مي خورد. برخي از آنها كه بسيار پاك و زيبايند، مثل شهدا، يكسره به بهشت پاي مي نهند و از زيبائي هاي بهشت بهره مند مي برند و برخي هم مدتي را در جهنم سپري كرده و بعد به بهشت مي روند و برخي نيز براي هميشه در جهنم باقي مي مانند همچون سران كفر و الحاد.