خداوند نسبت به بنده‏اش مهربان است تا آخرين مرحله به انسان فرصت مى‏دهد هرگز مانند جباران فورا اقدام به انتقام و مجازات نمى‏كند بلكه رحمت واسعه الهى هميشه ايجاب مى‏كند كه نهايت فرصت به انسان گناهكار داده شود. و ربك الغفورذوالرحمه لو يواخذهم بما كسبوا العجل لهم العذاب بل لهم موعد لن يجدوا من دونه موئلاً؛ و اگر مى‏خواست آنها را به اعمالشان مجازات كند هر چه زودتر عذاب را به آنها مى‏فرستاد(سوره كهف آيه 58)

«غفران او ايجاب مى‏كند كه توبه كاران را بيامرزد و رحمت او اقتضاء مى‏كند كه در عذاب غير آنها تعجيل نكند شايد به صفوف توبه كاران به پيوندند ولى عدالت او هم اقتضاء مى‏كندوقتى طغيان و سركشى و به آخرين درجه رسيد حسابشان را صاف كند» (تفسير نمونه، جلد 12، ص 477)

    بنابراين براى هر گناه و ظلم وقت مقرر و موعد معين است كه انتقام گيرى مى‏شود. و تلك القرى اهلكناهم لما ظلموا و جعلنا لمهلكهم موعدا؛ اينها شهرها وآباديهايى است ما آن‏ها را به هنگامى كه ستم كرده‏اند هلاك كرديم و براى هلاكتشان موعدى قرار داديم(سوره كهف، 59).

    لذا كيفر ديدن در مقابل اعمال بد در دستگاه خداوند وقت مشخص دارد دير يا زود به حسابشان رسيدگى مى‏شود و در احاديث نيز آمده است كه مهلت دادن به ستمگر به معناى فراموشى كيفر او نيست. امام على(ع) مى‏فرمايد: «اگر خدا به ستمگر مهلت دهد كيفر او هرگز فراموش نمى‏شود و او بر سر راهش و در گلوگاه او آن‏جا كه آب دهان فرو برده مى‏شود و استخوان گير مى‏كند در كمين است.» (ميزان الحكمه، جلد 7، ص 3375)

    پس مهلت دادن بر ستم ستمگر به معناى ناديده گرفتن ستم او نيست چه بسا ستمگر چنين تصور كند كه خدا او را به خودش وا گذاشته است. مثلاً خداوند به فرعون چهل سال مهلت داد بعد از اين مدت او را به عذاب آخرت و دنيا گرفتار كرد. پيامبر اسلام(ص) درباره مهلت دادن خداوند به ستمگر مى‏فرمايد. «خداوند به ستمگر چندان مهلت مى‏دهد كه مى‏گويد او را به خود وا گذاشته‏اند سپس او را سخت كيفر مى‏دهد، خداوند پس از نابود كردن ستمگران خود را حمد و سپاس گفته و فرموده است. (فقطع دابر القوم الذينظلموا و الحمد لله رب العالمين) (سوره انعام آيه 45)(ميزان الحكمه، جلد 7، ص 3375)

    و از طرفى سنت خداى سبحان در دنيا بر اين جارى است كه از ظالم به وسيله ظالم ديگر انتقام مى‏گيرد. وكذالك نولّى بعض الظالمين بعضا بما كانوا يكسبون؛ بدينسان ستمگران را به سزاى اعمالى كه مى‏كنند بر يكديگر مسلط مى‏كنيم(سوره انعام آيه 129)

    و مضمون همين آيه در روايتى از امام صادق(ع) نيز وارد شده است. (ميزان الحكمه، جلد 7، ص 3379)

    بنابراين ظالم كيفر ستم خودش را مى‏بيند يا در دنيا باز تاب اعمالش را توسط ظالم ديگر و يا ساير عوامل مى‏بيند و يا در آخرت به كيفر اعمالش  مى‏رسند خلاصه انتقام از ظالم گرفته مى‏شود چه در دنيا و چه در آخرت و چه در دنيا و آخرت با هم نتيجه اين كه خداى سبحان در كمين ستمگر در دنيا و آخرت است و مسئله مهلت دادن هم گاهى براى زيادى گناه است و گاهى براى تو به و جبران گذشته مى‏باشد.

نكته ديگر اين كه اصل در عقوبت اين است كه در آخرت باشد چرا كه سراي آخرت دار مجازات است و در اين دنيا تنها برخي گناهان براي عبرت ديگران جزا داده مي شود .

نكته ديگر اين كه نبايد انتظار داشت خداوند نيز به محض انجام گناه هر شخص او را تاديب كند و اگر اين گونه باشد همه ما در همين دنيا هلاك خواهيم شد و ديگر اختيار و آزادي عمل در اين دنيا بي معني خواهد شد.