کرسی ترویجی

کرسی ترویجی چالش های اخلاق اجتماعی در معنویت گرایی جدید

گزارش ابتدا دکتر شاکرنژاد به تبیین برخی ابعاد معنویت های جدید پرداخت و تعاریف، اصول و مبانی آنرا به طور خلاصه تبیین کرد. از نکات اساسی در حوزه معنویت گرایی جدید این است که علی رغم تشتت و تکثر رویکردها و گرایشها در معنویت گرایی جدید این دیدگاهها یک وجه مشترک اساسی دارند و آن عدم پایبندی به نهاد مرجعیت دین و شریعت است به این معنا که در نگاه معنویت گرایی جدید دین به یکی از گزینه های موجود فرکاسته می شود.

در این نشست ابتدا دکتر شاکرنژاد به تبیین برخی ابعاد معنویت های جدید پرداخت و تعاریف، اصول و مبانی آنرا به طور خلاصه تبیین کرد. ایشان ابتدا به بیان این نکته بسیار مهم پرداخت که شاخص اصلی جریان معنویت گرایی جدید را می توان انفسی گرایی و یافت انفسی ازرشهای اخلاقی دانست و این که براساس این ایده ارزشهای اخلاقی می بایست از درون و به شکل کاملاً خود آیین بدست آمده یا کشف شود.  از نکات اساسی در حوزه معنویت گرایی جدید این است که علی رغم تشتت و تکثر رویکردها و گرایشها در معنویت گرایی جدید این دیدگاهها یک وجه مشترک اساسی دارند و آن عدم پایبندی به نهاد مرجعیت دین و شریعت است به این معنا که در نگاه معنویت گرایی جدید دین به یکی از گزینه های موجود فرکاسته می شود.

انفسی گرایی را می توان دارای دو سطح دانست یکی سطح نخبگانی و دیگری سطح مصرفی و پاره وقت. تمرکز بحث در نشست مذکور بر لایه دوم این انفسی گرایی بود. اما انفسی گرایی به نوبه خود دو پیامد اساسی در حوزه مبانی اخلاق به همراه دارد اول این که این ایده در میان نظریات هنجاری فلسفه اخلاقی سازگاری بیشتری با خود گرایی اخلاقی دارد و دوم آن که در حوزه فرا اخلاقی نیز سازگازی بیشتری با نسبی گرایی در حوزه اخلاق دارد. با این حال این پرسش اساسی راجع به معنوی گرایان جدید مطرح است که آیا اینان در حوزه مشارکت اجتماعی و اخلاق اجتماعی فعال هستند یا اخلاقی فردگرا دارند؟ نکته اساسی با این حال این است که اولاً باید اذعان کرد که شواهد موجود حکایت از آن دارند که این دست معنویتها به مشارکت اجتماعی در قالبهای خاصی توجه جدی دارند. اما از دیگر سو این مسأله جدی مطرح است که این مشارکت گرایی اجتماعی را چگونه می توان با شاخص اصلی معنویت گرایی جدید یعنی انفسی گرایی جمع کرد. برخی برای مدل سازی اخلاق اجتماعی در معویت گرایی جدید به ایده مشارکت مجازی اشاره کرده اند. مشارکت مجازی به معنای ایجاد فرصتی برای مشارکت کننده است که در عین حال که می تواند به سهل ترین روش در یک پدیده اجتماعی مشارکت ورزد اما درعوض این دسترسی نیز برای او ایجاد شده که در کوتاه ترین زمان و به راحت ترین شکل بتواند این مشارکت را ترک کند. به تعبیر دیگر مشارکت به گونه ای نیست که او را بر شخص تحمیل کرده و به نوعی او را از سیر انفسی خویش کنده و جدا کند و وظیفه ای از بیرون و خارج از توان او بر شخص تحمیل کند.

براساس مبانی و پیش فرضهای پیش گفته می توان اصلی ترین شاخصهای اخلاق اجتماعی در معنویتهای جدید را چنین بر شمرد:

1.         در معنویتهای جدید عمل بر حسب خواست و تحمیل وظائف از بیرون شخص نیست. عمل کاملاً درونی و خود آیین است.

2.         در این دست معنویتها هنگامی که  مشارکت اخلاقی و اخلاق اجتماعی در تزاحم با ارزشهای درونی شخصی قرار گیرد متوقف شده و حذف خواهد شد.

3.         در این دست معنویتها، شخصی که هدف تعامل اخلاقی است اگر انسانی فاقد ارزش باشد از کانون توجه و حمایت اخلاقی حذف خواهد شد.

4.         برحسب انفسی انگاری ارزشهای اخلاقی در معنویت گرایی جدید، تعیین ارزشهای اخلاقی شناور است. در این دست معنویتها به ندرت ارزشی به نحو یقینی و پایدار می توان یافت. از این رو ارزشهای اخلاقی در معنویتهای جدید نسبی خواهد بود.

خلاصه آن که، آنچه در معنویتهای جدید در قالب مشارکت اجتماعی یا اخلاق اجتماعی مشاهده می شود حقیقتاً اخلاق نیست بلکه شکلی از شفقت است.

مهم ترین محورهای انتقاد ناقدان محترم نیز به این شرح بود:

محور نقدهای دکتر محمد تقی اسلامی :

1.         نقد صحت برخی برابر نهاد ها در ارائه مذکور. مثلاً نمی توان فرد گرایی را به معنای خودگرایی اخلاقی دانست.

2.         بدیل و رقیب فردگرایی صرفاً دیگر گرایی نیست بلکه یک بدیل دیگر دارد که همه گرایی است به معنای منافع همه از جمله خود شخص در کنار منافع دیگران .

3.         به نظر می رسد تحقیق مذکور از شواهد کافی آماری و تجربی برخوردار نیست. براساس ظنیات و حدسیات صرف نمی توان نظر داد.

4.         تناقضی در بحث مشاهده می شود و آن این است که در بحث مذکور نسبی گرایی با  خود گرایی اخلاقی جمع شده است. درحالی که نسبی گرایی به معنای عدم پذیرش یک معیار مشخص برای قضاوت در باره درستی یا نادرستی است در حالی که خود گرایی می پذیرد تنها یک معیار برای درستی یا نادرستی عمل اخلاقی وجود دارد و آن خود گرایی است. بنابراین با پذیرش نسبیت اخلاقی نمی توان خودگرا بود.

اصلی ترین محور نقدهای دکتر سهرابی فر را می توان در این موارد خلاصه کرد:

1.         اولاً ابهام در عنوان نشست و مقاله به نظر می رسد.عنوان به گونه ای آمده است که به نظر میرسد بحث از امکان یا عدم امکان تحقق اخلاق اجتماعی در معنویتهای جدید است. اما محتوای بحث مذکور ناظر به شکل، چگونگی و نقدهای اخلاق اجتماعی در معنویتهای جدید است. به نظرمی رسد در محتوای بحث، اصل تحقق اخلاق اجتماعی در معنویتهای جدیدمفروض انگاشته شده است.

2.         فرد گرایی لزوما ً به نسیبت منجر نمی شود.

3.         اگر یکی از لوازم مونیزم این باشد که بازخورد عمل شما در یک چرخه به خود شما باز خواهد گشت. ما این مضمون را در آموزه های اسلامی و قرآنی هم داریم مثلاً این که در قرآن داریم «فمن یعمل مثقال ذره خیراً یره و .......» با این حساب تمایز دقیق میان این ها چه خواهد بود؟

4.    به نظر می رسد همان طوری که ما در دین داری و معنویت دینی یک طبقه بندی طولی داریم و بر حسب یک نصاب حداقلی همه آنها را به عنوان دینداری و معنویت اسلامی به رسمیت می شناسیم مانند عبادت عبید، تجار و احرار که در روایت امیرمؤمنان آمده است شبیه همین طبقه بندی را نیز می توان در معنویتهای جدید داشت که این دست معنویت گراها همه در یک سطح نیستند بلکه در سطوح معنویتی متفاوتی قرار دارند.
منبع:
عكس هاي مرتبط :

تاریخ خبر: 1397/3/8 سه‌شنبه
تعداد بازدید کل: 967 تعداد بازدید امروز: 1
 
امتیاز دهی
 
 


پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 968
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

مرکز اخلاق و تربیت اسلامی
مجری سایت : شرکت سیگما