|
|
عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) تشریح کرد:
اهمیت نظارت بر عملکرد کارگزاران در سیره رسول الله(ص)
گروه حوزه‌های علمیه ــ عضو هیئت علمی پژوهشکده سیره اهل بیت(ع) گفت: وقتی پیامبر اکرم(ص) فردی را به مسئولیتی می‌گمارد از طرف خودشان فرد یا افرادی را هم مأمور می‌کرد تا غیرمستقیم بر عملکرد او نظارت کند.
اهمیت نظارت بر عملکرد کارگزاران در سیره پیامبر(ص)// مناسبتی روز رحلت پیامبرحجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر ذاکری، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا به آموزه‌های کلیدی در سخنان و سیره پیامبر(ص) در زمینه کار و تلاش با توجه به سال رونق تولید ملی پرداخت و گفت: نکته محوری در فرمایش پیامبر این است که هر انسانی باید خودش دنبال کار و تلاش باشد. البته این به معنای عدم وظیفه دولت نیست، ولی تک‌تک آحاد جامعه باید بدانند که اولین وظیفه بر عهده آنان است و دولت موظف است زمینه لازم را ایجاد کند.
وی با بیان اینکه پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت، کار و تجارت داشت و تشویق به کار می‌کرد، افزود: از جمله فرمایش ایشان این است که «الکاد علی عیاله کالمجاهد فی سبیل الله»؛ در این روایت، کار و تلاش مقوله صرفا دنیایی نیست و جهاد در راه خدا محسوب می‌شود که البته کاری که مقدمات و نتایج آن قابل پذیرش شرع و عقل باشد مراد است.
ذاکری با ذکر اینکه مال حلال به تعبیر دین، خیر و فضل الهی است، تصریح کرد: خداوند در آیات پایانی سوره مبارکه جمعه فرموده که نماز جمعه را بخوانید و بعد از آن پراکنده شوید و از فضل الهی برای خود روزی کسب کنید. در این آیات ابتدا عبادات و تکالیف دینی مطرح شده و بعد از آن کار و تلاش مد نظر قرار گرفته است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به فرمایش پیامبر(ص) مبنی بر «ملعون ملعون من القی کَله علی الناس» ادامه داد: ایشان در این روایت دو بار از واژه ملعون استفاده کردند. شهید مطهری تعبیری درباره این مضمون دارند که پیامبر(ص) با گداصفتی و کَل بر مردم بودن به شدت مبارزه می‌کردند و فلسفه این کار هم پرتلاش بودن و مقاومت جامعه در برابر بیگانگان است تا عزت مسلمین مخدوش نشود زیرا در روایت داریم که عزت مؤمن از کعبه بالاتر است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به ذکر ماجرایی تاریخی در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: حضرت وقتی در مسیر حرکتشان جوانی را می‌دیدند از او می‌پرسیدند که آیا شغل هم دارد و اگر فرد ابراز می‌کرد که بیکار است می‌فرمودند: «سَقَط عن عینی»؛ در تعبیر دیگری فرمودند کسی که کاری برای خود ندارد. در واقع از دین خود ارتزاق می‌کند، یعنی مجبور می‌شود برای روزی دنبال کارهای نادرست برود و دین خود را بفروشد. در تاریخ ذکر آمده است که ایشان دست سعد را که بر اثر کارگری پینه زده بود، بوسیدند و فرمودند که این دستی است که آتش آن را نمی‌سوزاند، یعنی کار و تلاش، فارغ از میزان درآمدش، عبادت و مجاهدت در راه خداوند است.
تلاش در حد کفاف
ذاکری اظهار کرد: البته در مجموعه منظومه سیره نبوی در مورد کار ضمن تأکید بر پرتلاش بودن بر قناعت و کفاف هم تاکید شده است؛ زیرا برخی افراد ظرفیت داشتن مال فراوان را ندارند و کارشان به جایی می‌رسد که دیگر تکالیف شرعی خود را هم زیر سؤال می‌برند و فراموش می‌کنند، بنابر این کار با همه ثواب‌ها و وجوبی که دارد نباید مانع از انجام تکالیف شرعی شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: یکی از مواردی که بعد از انقلاب نمونه‌های متعدد آن را شاهد بوده و هستیم همین نداشتن قناعت و عدم رعایت کفاف است که سبب رشد دزدی‌ها و اختلاس‌ها شده است و افرادی که ظرفیت قدرت و ثروت را نداشتند هم خودشان و هم جامعه اسلامی را بدنام کردند.
سرنوشت عبرت‌آموز
عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: ماجرای ثعلبة بن هاتب در دوره پیامبر(ص) بسیار درس‌آموز است؛ وی هر وقت پیامبر را می‌دید از ایشان درخواست می‌کرد که برای خوب شدن وضع اقتصادی او دعا کنند و پیامبر هم توصیه به قناعت می‌فرمود و می‌فرمود اگر مال کمی داشته و شکرگزار خداوند باشی بهتر از این است که مال فراوان داشته باشی ولی دینت مخدوش شود، اما گوش این فرد بدهکار نبود تا اینکه پیامبر دعا فرمودند و وضع او خوب شد و کارش به جایی رسید که ابتدا فرصت نداشت در نمازهای یومیه به مسجد بیاید و بعد نماز جمعه را هم ترک کرد و وقتی پیامبر برای گرفتن زکات از او، نماینده فرستاد گفت مگر من اهل کتاب هستم که باید جزیه بدهم یعنی زکات را معادل جزیه قرار داد؛ وی در نهایت هم یکی از ۱۲ نفری بود که مسجد ضرار را ساختند.
ذاکری با بیان اینکه پیامبر و امام علی و برخی ائمه(ع) دیگر وضع مالی خوبی داشتند ولی در حد کفاف روزگار می‌گذراندند، تصریح کرد: کارگزاران نظام اسلامی باید این گونه روشی را اتخاذ کنند، نه اینکه با سوء استفاده از بیت‌المال برای خود مال‌اندوزی کنند.
اهمیت نظارت بر عملکرد کارگزاران در نظام اسلامی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با پرداختن به اینکه نظارت بر عملکرد کارگزاران در سیره پیامبر(ص) پررنگ بود، اظهار کرد: تعبیر «یتجسس له» در منابع وجود دارد یعنی وقتی ایشان فردی را به پستی می‌گمارد بر او نظارت داشت؛ این واژه دو نوع معنا شده است؛ برخی گفته‌اند جاسوس برای او می‌گذاشتند و برخی هم گفته‌اند که فردی را که بتواند اطلاعاتی برای حاکم آن منطقه بیاورد که در هر دو صورت اهمیت نظارت در سیره پیامبر و امام علی(ع) را نشان می دهد.
ذاکری با بیان اینکه در مورد نظارت امام علی(ع) بر حاکمانش داریم که خطاب به عثمان بن حنیف نوشتند «قد ابلغنی ...» یعنی گزارش برای من آورده‌اند که نشان از بحث نظارت دارد، اضافه کرد: در مورد «لتبیه» که از سوی پیامبر برای جمع‌آوری زکات تعیین شده بود در تاریخ ذکر شده که این فرد به منطقه مدنظر رفت و علاوه بر زکاتی که جمع کرده بود، هدایایی هم از سوی مردم گرفته بود و نزد پیامبر آورد ولی پیامبر از گرفتن هدایا برآشفته و عصبانی شدند و فرمودند که آیا تو اگر در خانه بودی کسی به تو هدیه می‌داد، این هدیه به اعتبار جایگاه حکومتی تو به تو داده شده و حق نداری در آن تصرف کنی و تأکید فرمودند که هدایایی که کارگزاران می‌گیرند خیانت است.
ذاکری تصریح کرد: وقتی کسی به کارگزاری هدیه بدهد مطمئناً از او توقع دارد یا فرموده‌اند که اگر کسی را ما به کاری بگماریم اگر بیش از آن که برای او تعیین شده و حق اوست بگیرد خیانت کرده و مالش حرام است؛ آن وقت این سخنان و سیره را با رفتار برخی مسئولان مقایسه کنیم خواهیم دید که خیلی از سیره ایشان دوره شده‌ایم.
منبع:
خبرگزاری ایکنا
حجت الاسلام علی اکبر ذاکری, اخبار پژوهشکده تاریخ و سیره
|
|