پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی
قواعد فقه سیاسی
اگرچه کتاب‌های متعددی در زمینۀ قواعد فقه نوشته شده است؛ اما نگارش قواعد فقهی در عرصه‌ای خاص مانند سیاست کمتر مورد توجه بوده است. با توجه به این‌که تاکنون اثری با عنوان قواعد فقه سیاسی، آن هم در حجم زیاد، به نگارش در نیامده است، می‌توان این اثر را بدیع دانست
قواعد فقه سیاسی
نویسنده: روح الله شریعتی
موضوع:اندیشه سیاسی
زبان: فارسی
سال نشر:1387
تیراژ:1400
تعداد صفحات : 464ص
تعداد جلد: 1ج
نوبت چاپ: اوّل
سال نشر:1387
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
فهرست مطالب کتاب
• بخش اوّل: کلیات
o فصل اوّل: مباحث مقدماتی
o فصل دوم: عرف و قواعد فقه سیاسی
• بخش دوم: عرصه‌های قواعد فقه سیاسی
o فصل اوّل: قواعد عام
o فصل دوم: قواعد فقه سیاسی در عرصه سیاست
o فصل سوم: قواعد فقه سیاسی در عرصه اجتماعی
o فصل چهارم: قواعد فقه سیاسی در عرصه اقتصاد
o فصل پنجم: قواعد فقه سیاسی در عرصه امنیتی - نظامی
• خلاصه سخن
• کتاب‌نامه
• نمایه
موضوع اثر و اهمیت آن
وظیفه علم فقه، بیان احکام مکلفین است. فقیه، فردی است که با استنباط از منابع شرعی حکم الهی را در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، عبادی و... به‌طور مستدل بیان می‌کند و تمامی مکلفین موظف به پیروی از آن احکام می‌باشند. فقها در این مسیر، علاوه بر استنباط حکم به کشف قواعد و اصول نیز می‌پردازند که این قواعد و اصول، راه را بر مکلف برای پاسخ به صدها مسئله باز می‌کند. این قواعد نیز، از منابع فقه به‌دست آمده و در اختیار مکلفین قرار می‌گیرد. مکلف می‌تواند با تطبیق جزئیات بر این قواعد، حکم آنها را بدون مراجعه به مجتهد بیابد. به‌علاوه، با این روش مکلف از دست‌یابی سریع و آسان به حکم شرعی بهره می‌برد؛ با یک قاعدۀ فقهی، پاسخ صدها مسئله را می‌یابد. فقه سیاسی به‌عنوان عرصه‌ای از فقه - که در گسترۀ زمان با تحولات و تغییرات زیادی روبه‌روست - بیش از عرصه‌های دیگر فقه، نیازمند پاسخ‌های سریع و آسان به مسائل و معضلاتی است که با آن مواجه است و استفاده از این قواعد، می‌تواند بهترین راه برای رسیدن به پاسخ مناسب محسوب شود که در این اثر، به شرح تعداد قابل توجهی از این قواعد، پرداخته شده است.
برجستگی‌های اثر نسبت به آثار مشابه
اگرچه کتاب‌های متعددی در زمینۀ قواعد فقه نوشته شده است؛ اما نگارش قواعد فقهی در عرصه‌ای خاص مانند سیاست کمتر مورد توجه بوده است. با توجه به این‌که تاکنون اثری با عنوان قواعد فقه سیاسی، آن هم در حجم زیاد، به نگارش در نیامده است، می‌توان این اثر را بدیع دانست. علاوه بر آن، امتیاز قواعد این اثر در مقایسه با قواعد مطرح شده در کتاب‌های دیگر، در تقسیم‌بندی مباحث و ذکر کاربرد هر قاعده است که پس از شرح مفاد و مفهوم آن، به مستندات، سپس گسترۀ قاعده پرداخته شده و در پایان، کاربردهای زیادی برای هر قاعده در عرصۀ فقه سیاسی بیان شده است؛ به‌گونه‌ای که مکلف با مطالعه و به‌کارگیری هر قاعده به‌طور ملموس آشنا می‌شود.
روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب
در این تحقیق از روش شرح و تحلیل اجتهادی بهره گرفته شده است.
نتیجۀ اثر
بدون شک با توجه به تحولات روزافزون عرصۀ سیاست و لزوم پاسخ‌گویی فقه سیاسی به مسائل و معضلات آن، آشنایی با قواعد فقه سیاسی می‌تواند راهی برای دست‌یابی سریع، آسان و بدون واسطه به بسیاری از این مسائل باشد و شرح این قواعد، نتیجه‌اش آشنایی تحصیل کردگان و سیاست‌مداران با مفاهیم، مستندات و گسترۀ این قواعد است . علاوه بر این‌که برای ملموس‌تر کردن عمل به این قواعد، کاربردهای زیادی در عرصۀ سیاست برای هر قاعده بیان شده است.
مباحث اصلی اثر
در این اثر، قواعد فقه سیاسی در دو بخش کلی شرح داده شده است: در بخش اول، با عنوان کلیات به مباحث کلی پرداخته شده است که در فصل اول، مباحثی همچون تعریف، جای‌گاه، پیشینه، منابع و... آمده و در فصل دوم، مناسبات عرف و قواعد فقه سیاسی به‌طور مشروح بررسی شده است.در بخش دوم، با عنوان عرصه‌های قواعد به شرح تفصیلی هر یک از قواعد پرداخته شده است. با این توضیح که قواعد به صورت موضوعی تقسیم‌بندی و هر قاعده در موضوع خود بررسی شده است. از آن‌جا که برخی از قواعد توانایی به کارگیری در همه عرصه‌ها را دارند، فصل اول با عنوان قواعد عام به این قواعد اختصاص داده شده است. پس از آن در فصل دوم، قواعد خاص عرصه سیاست شرح داده شده و در فصل سوم، قواعد سیاسی که کاربرد بیشتری در عرصه اجتماع دارند، بررسی شده است . سپس در فصل چهارم، قواعد سیاسی در عرصه اقتصاد و در نهایت در فصل پنجم قواعد امنیتی و نظامی بررسی شده است.
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
آثار پژوهشی, آثار علمی, روح الله شریعتی
|