|
|
اندیشه سیاسی شیخ طوسی
از مجموع مباحث مطرح شده در کتاب نتیجه می‌گیریم، شیخ طوسی منکران ضرورت حکومت را قابل گفتگو نمی‌داند. وی علت ضعف و تباهی بسیاری از حکومت‌ها را ناخشنودی مردم از حاکمان می‌داند. تأثیر منازعات فکری - سیاسی زمانه او در تعبیر سیاسی او از امام و برجسته شدن آن تجلی کرده است. از نگاه شیخ طوسی امامت ریاست عمومی فرد معینی در امور دینی و دنیای مردم و دارای دو جهت رهبری دینی و زعامت سیاسی است.
اندیشه سیاسی شیخ طوسی
نویسنده:سیدمحمدرضا موسویان
موضوع : اندیشه سیاسی
زبان : فارسی
سال نشر: 1380
تیراژ: 1500
تعداد صفحات:159ص
تعداد جلد:1ج
نوبت چاپ: دوم
سال نشر:1383
ناشر:بوستان کتاب قم
فهرست مطالب کتاب
• فصل اول: زندگی و اوضاع زمانه شیخ طوسی
• فصل دوم: حکومت و انواع آن
• فصل سوم: قلمرو وظایف و اختیارات حکومت
• فصل چهارم: روابط متقابل مردم و حاکمان
• نتیجه
• فهرست‌ها(آیات، روایات، اصطلاحات، اعلام، مکان‌ها، کتاب‌ها، علوم و گروه‌ها
• کتاب‌نامه
موضوع اثر و اهمیت آن
شرایط و مقتضیات سیاسی هر عصری از جمله متغیرهایی است که فرهیختگان را به اندیشه‌ورزی وا داشته و درصدد پاسخگویی به مسائل و موضوعات زمانه بر می‌آیند. ابو جعفر محمد بن حسن بن علی الطوسی معروف به شیخ طوسی، فقیه و متکلم شیعی قرن چهارم هجری و معاصر دولت آل‌بویه، از زاویه فقه و کلام شیعه به پدیده‌های سیاسی اجتماعی زمانه خویش نگریسته است این اثر تلاشی است که با اتکای بر مبانی فکری سیاسی شیخ‌الطائفه، منظومه اندیشه سیاسی وی را مورد تحقیق و تفحص قرار داده است.
برجستگی‌های اثر نسبت به آثار مشابه
تدوین ابعاد سیاسی آراء شیخ طوسی به صورت یک اثر مستقل در میان آراء فقهی و از منظر بیرونی جای خالی منظومه فکری شیخ را پر می‌کند.
روش تحقیق و شیوه ارائه مطالب
روش نوشته حاضر توصیفی - تحلیلی است و بدین منظور از نظریه بحران استفاده شده است.
نتیجۀ اثر
از مجموع مباحث مطرح شده در کتاب نتیجه می‌گیریم، شیخ طوسی منکران ضرورت حکومت را قابل گفتگو نمی‌داند. وی علت ضعف و تباهی بسیاری از حکومت‌ها را ناخشنودی مردم از حاکمان می‌داند. تأثیر منازعات فکری - سیاسی زمانه او در تعبیر سیاسی او از امام و برجسته شدن آن تجلی کرده است. از نگاه شیخ طوسی امامت ریاست عمومی فرد معینی در امور دینی و دنیای مردم و دارای دو جهت رهبری دینی و زعامت سیاسی است. ویژگی انسانی امام، دانش سیاسی برخاسته از آموزه‌های الهی است.مناصب اصلی حاکم در حکومت، افتا، قضا و اجرا است. نقطه محوری وظایف حاکم اجرا و کارگزاری سیاست است. اما اجرا در نظر او شامل اجرای حدود و قضاوت هم می‌شود. وظیفه اساسی مردم، فراهم آوردن زمینه بسط اقتدار رهبری در راستای اجرای آموزه‌های الهی است. حوزه نظارتی فرد بر حکومت و امور مربوط به آن در شورا و امر به معروف و نهی از منکر تجلی می‌کند. او در بررسی روابط مردم و حاکمان اساس را ممنوعیت تقویت قدرت حاکم جور می‌داند.
مباحث اصلی اثر
نویسنده تلاش نموده است تا در قالب چهار فصل و یک نتیجه به این امر نائل گردد.فصل اوّل عهده‌دار تبیین «زندگی و اوضاع زمانه شیخ طوسی» است. در این فصل نویسنده ابتدا به زندگی و شخصیت علمی شیخ طوسی پرداخته و ادوار حیات علمی - اجتماعی ایشان را در خراسان، بغداد و نجف مورد تحقیق قرار داده است و سپس به بررسی وضعیت سیاسی عصر شیخ طوسی و مسائل و مشکلات آن عصر مثل مسائل تشیع و تسنن در دولت آل‌بویه، وضعیت علما در دوران آل‌بویه وخصوصاً شیخ طوسی و حوادث بغداد پرداخته است. فصل دوّم به بررسی حکومت و انواع آن اختصاص یافته است. ضرورت حکومت، خاستگاه حکومت، مشروعیت حکومت، انواع حکومت و نیز رابطه دین و سیاست، از جمله مباحثی است که از منظر شیخ طوسی در این فصل مورد تحقیق قرار گرفته است. در فصل سوّم نویسنده به بررسی «قلمرو وظایف و اختیارات حکومت» می‌پردازد. اهداف و غایات حکومت اسلامی، وظایف و اختیارات حکومت و همچنین وظایف و اختیارات جانشین امام از جمله مباحثی است که نویسنده با اتکاء به آراء شیخ طوسی در این فصل به آنها می‌پردازد. در نهایت نویسنده در فصل چهارم به روابط متقابل مردم و حاکمان از منظر شیخ طوسی می‌پردازد. در این فصل مباحثی چون، جایگاه مردم در حکومت مطلوب، وظایف حکومت در برابر مردم، مشورت‌خواهی از مردم، از یک‌طرف و مباحث وظایف مردم در قبال حکومت، امر به معروف و نهی از منکر، روابط مالی با حکومت جور، جهاد و دفاع در حکومت جور و پذیرش مناصب حکومتی از جانب سلطان جائر از سوی دیگر مورد تحقیق قرار گرفته است.
منبع:
اختصاصی/سایت ایسکا
آثار علمی, آثار پژوهشی, آثار علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی, سیدمحمدرضا موسویان
|
|