يكي از معجزات "شق القمر" است، بدين معنا كه حضرت با انگشت خود به ماه اشاره نمود و ماه دو نيم شد. از آنجاكه اين كار خارق العاده بود، از آن به عنوان "معجزه شق القمر" تعبير شده است.
علت پيشنهاد "شق القمر" به پيامبر اين بود كه مي گفتند جادو در امور زمين اثر مي گذارد، و ما مي خواهيم مطمئن شويم معجزات پيامبر سحر نيست.
خداوند در : آيات 1 تا 3 سوره قمر مي فرمايد: « اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ (1) وَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ (2) وَ كَذَّبُوا وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ وَ كُلُّ أَمْرٍ مُسْتَقِرٌّ (3) » ترجمه: قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت. و هر گاه نشانه و معجزه اى را ببينند اعراض كرده مى گويند: اين سحرى است مستمر! آنها (آيات خدا را) تكذيب كردند و از هواى نفسشان پيروى نمودند و هر امرى قرارگاهى دارد.در آيه نخست از دو حادثه مهم سخن به ميان آمده: يكى نزديك شدن قيامت است كه عظيم ترين دگرگونى را در عالم آفرينش همراه دارد و سرآغازى است براى زندگى نوين در جهان ديگر، جهانى كه عظمت و گستردگى آن براى ما زندانيان عالم دنيا قابل درك و توصيف نيست.و حادثه ديگر معجزه بزرگ شق القمر است كه هم دليلى است بر قدرت خداوند بزرگ بر هر چيز و هم نشانه اى است از صدق دعوت پيغمبر گراميش.مى فرمايد:قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت!"
ذكر اين دو حادثه با هم، همان گونه كه جمعى از مفسران گفته اند، به خاطر آن است كه اصولا ظهور پيامبر اسلام ص كه آخرين پيامبران الهى است خود از نشانه هاى نزديكى قيامت است، به همين جهت در حديثى از خود پيامبر (ص) مى خوانيم كه فرمود: « بعثت انا و الساعة كهاتي » »ترجمه: مبعوث شدن من و قيامت همچون اين دو است « تفسير فخر رازى جلد 29 ص 29» (اشاره به دو انگشت مباركش كه در كنار هم قرار گرفته).از سوى ديگر شكافتن ماه خود دليلى است بر امكان به هم ريختن نظام كواكب و نمونه كوچكى است از حوادث عظيمى كه در آستانه رستاخيز در اين جهان رخ مى دهد، چرا كه تمامى كواكب و ستارگان و زمين در هم مى ريزند و عالمى نو به جاى آنها ايجاد مى شود.

در روايات مختلفى كه در تواريخ شيعه و اهل سنت ازابن عباس و انس بن مالك و ديگران نقل شده عموما گفته‏اند:
اين معجزه بنا بدرخواست جمعى از سران قريش و مشركان مانندابو جهل و وليد بن مغيره و عاص بن وائل و ديگران انجام شد، بدين‏ترتيب كه آنها در يكى از شبها كه تمامى ماه در آسمان بود ب نزد رسول خدا(ص) آمده و گفتند: اگر در ادعاى نبوت خود راستگو و صادق هستى دستور ده اين ماه دو نيم شود!رسول خدا (ص) بدانها گفت:اگر من اينكار را بكنم ايمان خواهيد آورد؟ گفتند: آرى، و آن حضرت از خداى خود درخواست اين معجزه را كرد و ناگهان همگى ديدند كه ماه دو نيم شد بطورى كه كوه‏ حرا را در ميان آن ديدند و سپس ماه به هم آمد و دو نيمه آن به هم‏چسبيد و همانند اول گرديد،و رسول خدا(ص) دوبار فرمود:
« اشهدوا،اشهدوا » يعنى گواه باشيد و بنگريد!
مشركين كه اين منظره را ديدند بجاى آنكه به آن حضرت‏ايمان آورند گفتند: « سحرنا محمد» محمد ما را جادو كرد، و يا آنكه گفتند: «سحر القمر،سحر القمر» ماه را جادو كرد! برخى از آنها گفتند:اگر شما را جادو كرده مردم شهرهاى‏ديگر را كه جادو نكرده! از آنها بپرسيد،و چون از مسافران‏و مردم شهرهاى ديگر پرسيدند آنها نيز مشاهدات خود را در دو نيم‏ شدن ماه بيان داشتند . (3)
و در پاره‏اى از روايات آمده كه اين ماجرا دو بار اتفاق افتادولى برخى از شارحين حديث گفته‏اند: منظور از دو بار همان دوقسمت‏شدن ماه است نه اينكه اين جريان دو بار اتفاق افتاده‏باشد. (4) و البته مجموع رواياتى كه درباره اين معجزه وارد شده حدود بيست روايت ميشود كه در كتابهاى حديثى شيعه و اهل سنت ‏مانند بحار الانوار و سيرة النبوية ابن كثير و در المنثور سيوطى وديگران نقل شده.

در اينكه اين معجزه در زمان رسول خدا(ص)و در مكه انجام‏شده اختلافى در روايات و گفتار محدثين نيست و مسئله‏اجماعى است،ولى در مورد تاريخ آن اختلافى در روايات‏و كتابها بچشم مى‏خورد.
از مرحوم طبرسى در اعلام الورى و راوندى در خرائج نقل شده كه گفته‏اند اين داستان در سالهاى اول بعثت اتفاق افتاد (1) ولى‏مرحوم علامه طباطبائى در تفسير الميزان در دو جا ذكر كرده كه‏اين ماجرا در سال پنجم قبل از هجرت اتفاق افتاد (2) و در يك‏جاى آن از پاره‏اى روايات نقل كرده كه:
اين داستان در آغاز شب چهاردهم ذى حجه پنج‏سال قبل ازهجرت اتفاق افتاد. و مدت آن نيز اندكى بيش نبود.
گفتار بزرگان در مورد اجماع و تواتر روايات در اين باره
عموم محدثين و علماى اسلامى درباره وقوع اين معجزه ازرسول خدا(ص)ادعاى اجماع و تواتر روايات را كرده‏اند چنانچه‏ مرحوم طبرسى از علماى شيعه در مقام رد گفتار مخالف گفته:
« المسلمين اجمعوا على ذلك فلا يعتد بخلاف من خالف فيه... » (5) مسلمانان بر انجام اين معجزه اجماع دارند و از اين رو بگفتار مخالف ‏اعتنائى نيست.
و ابن شهر آشوب در مناقب گويد:
«اجمع المفسرون و المحدثون سوى عطاء و الحسن و البلخى فى قوله‏ «اقتربت الساعة...» انه اجتمع المشركون. و آنگاه داستان را نقل‏كرده‏» (6)
و از علماى اهل سنت نيز فخر رازى در تفسير مفاتيح الغيب درتفسير سوره قمر گويد:
« المفسرون باسرهم على ان المراد ان القمر حصل فيه‏الانشقاق ...» (7)
مفسران همگى بر اين عقيده‏اند كه در ماه انشقاق پديد آمد و دو نيم شد...
و سپس داستان را به همان گونه كه ما نقل كرديم بيان مى‏كند.
و از قاضى در شفاء نقل شده كه گفته:
« اجمع المفسرون و اهل السنة على وقوع الانشقاق‏(8) چنانچه ابن كثير در سيرة النبوية گويد:
« و قد اجمع المسلمون على وقوع ذلك فى زمنه عليه الصلاة و السلام‏و جاءت بذلك الاحاديث المتواترة من طرق متعددة تفيد القطع عند من‏احاط بها و نظر فيها» (9)
مسلمانان اجماع بر وقوع آن در زمان آن حضرت دارند و حديثهاى متواتره‏ نيز از طرق متعدده در اين باره رسيده كه براى هر كس كه بدانها احاطه داشته ودر آنها نظر افكنده موجب قطع خواهد شد.
و مرحوم علامه طباطبائى از دانشمندان و مفسران معاصر نيزفرموده:
« آية شق القمر بيد النبى(ص) بمكة قبل الهجرة باقتراح من المشركين مما تسلمها المسلمون بلا ارتياب منهم‏.»
معجزه شق القمر بدست رسول خدا(ص)در مكه پيش از هجرت بنا به درخواست مشركان از موضوعاتى است كه مسلمانها همگى وقوع آنرا مسلم‏دانسته و ترديدى در آن نكرده‏اند.
و از دانشمندان معاصر اهل سنت نيز دكتر سعيد بوطى‏نويسنده كتاب فقه السيرة در اين باره گويد:
« و هذا امر متفق عليه بين العلماء انه قد وقع فى زمان النبى(ص)و انه‏كان احدى المعجزات‏» (10)
و اين چيزى است كه ميان علماء مورد اتفاق است كه در زمان رسول‏خدا(ص)اتفاق افتاده و يكى از معجزات اوست.

بجز برخى معدود از اهل تفسير همانگونه كه در خلال‏ بحثهاى گذشته گفته شد: عموم مفسران شيعه و اهل سنت گفته‏اند: آيه مباركه:
« اقتربت الساعة و انشق القمر،و ان يروا آية يعرضوا و يقولوا سحرمستمر.»
قيامت نزديك شد و ماه شكافت،و اگر معجزه‏اى ببينند روى بگردانند وگويند جادوئى است مستمر.
درباره همين معجزه شق القمر نازل شده و همان داستان را بازگو مي كند كه مشركان درخواست چنين معجزه‏اى كردند و چون ‏به وقوع پيوست روى گردانده و گفتند:جادوئى است مانند جادوهاى ديگر.
تنها از حسن و عطا و بلخى نقل شده كه گفته‏اند: «انشق‏»در اينجا بمعناى ‏«سينشق‏» است‏ يعنى بزودى در قيامت ماه دونيم خواهد شد و اينكه بلفظ ماضى آمده بخاطر اينكه محققا واقع‏ خواهد شد،ولى اين تفسير بگفته علامه طباطبائى و ديگران بسيار بى‏پايه است و دلالت آيه بعدى كه مى‏فرمايد: «و ان يرو آية‏يعرضوا،و يقولوا سحر مستمر» آنرا رد مى‏كند براى اينكه سياق آن ‏آيه روشن‏ترين شاهد است ‏بر اينكه منظور از «آيت‏» معجزه بقول ‏مطلق است،كه شامل دو نيم كردن ماه هم ميشود،يعنى حتى‏اگر دو نيم شدن ماه را هم ببينند ميگويند سحرى است‏ پشت‏ سر هم، و معلوم است كه روز قيامت روز پرده پوشى نيست، روزيست كه همه حقايق ظهور مى‏كند،و در آنروز همه در بدر دنبال معرفت مى‏گردند،تا به آن پناهنده شوند. و معنا ندارد درچنين روزى هم بعد از ديدن‏ «شق القمر» باز بگويند اين سحرى‏است مستمر،پس هيچ چاره‏اى نيست جز اينكه بگوئيم شق القمر آيت و معجزه‏اى بوده،كه واقع شده،تا مردم را بسوى حق وصدق دلالت كند،و چنين چيزى را ممكن است انكار كنند وبگويند سحر است.
نظير تفسير بالا در بى‏پايگى گفتار بعضى ديگر است كه‏گفته‏اند: كلمه‏ «آيت‏» اشاره است ‏به آن مطلبى كه دانشمندان ‏اين عصر به آن پى برده‏اند،و آن اين است كه كره ماه از زمين جداشده، همان طور كه خود زمين هم از خورشيد جدا شده، پس جمله‏ «و انشق القمر» اشاره است ‏به يك حقيقت علمى،كه در عصر نزول آيه كشف نشده بود، بعد از صدها قرن كشف شد.
وجه بى‏پايگى اين تفسير اين است كه در صورتى كه گفتار رياضى دانان صحيح باشد آيه بعدى كه مى‏فرمايد: «و ان يروا آية‏يعرضوا و يقولوا سحر مستمر» با آن نمى‏سازد، براى اينكه از احدى ‏نقل نشده كه گفته باشد خود ماه سحرى است مستمر.
علاوه بر اينكه جدا شدن ماه از زمين اشتقاق است، و آنچه درآيه شريفه آمده انشقاق است، و انشقاق را جز بپاره شدن چيزى‏ و دو نيم شدن آن اطلاق نمى‏كنند، و هرگز جدا شدن چيزى از چيز ديگر كه قبلا با آن يكى بوده را انشقاق نمى‏گويند.
و نظير وجه بالا در بى پايگى اين وجه است كه بعضى اختياركرده گفته‏اند:انشقاق قمر بمعناى برطرف شدن لمت‏ شب‏ هنگام طلوع آن است،و نيز اينكه بعضى ديگر گفته‏اند: انشقاق‏قمر كنايه است از ظهور امر و روشن شدن حق.
البته اين آيه خالى از اين اشاره نيست،كه انشقاق قمر يكى‏از لوازم نزديكى ساعت است.

يكى از اشكال هائى كه بر وقوع معجزه شق القمر شده و با معجزه معراج رسول خدا (ص) نيز از اين جهت مشترك است‏اشكالى است كه سابق بر اين، روى فرضيه بطلميوس كه خرق ‏و التيام را در افلاك محال مى‏دانستند كرده‏اند و خلاصه فرضيه‏ آنها اين بود كه افلاك را اجسامى بلورين مى‏دانستند و مجموعه‏آنها را نيز نه فلك مى‏پنداشتند كه همانند ورقه‏هاى پياز روى‏ هم قرار گرفته و ستارگان نيز همچون گل ميخى بر آنها چسبيده‏بود و حركت‏ستارگان را نيز با حركت افلاك مى‏گرفت،يعنى‏هر فلكى حركتى داشت و قهرا با حركت فلك گل ميخى هم كه‏بر او چسبيده بود حركت مى‏كرد،و روى اين نظريه مى‏گفتندخرق و التيام-يعنى شكسته و بسته شدن-در آنها محال است،و چون شق القمر-دو نيم شدن ماه-و هم چنين داستان معراج‏جسمانى رسول خدا مستلزم خرق و التيام در افلاك ميشد آنرامنكر شده و يا دست‏به تاويل و توجيه در آنها مى‏زدند، غافل ازآنكه قرنها قبل از جا افتادن اين نظريه غلط، قرآن كريم آنرا مردود دانسته و پنبه افلاك پوسته پيازى را زده است،آنجا كه درباره خورشيد و ماه و فلك گويد: «و الشمس تجرى لمستقر لها ذلك‏تقدير العزيز العليم،و القمر قدرناه منازل حتى عاد كالعرجون القديم،لا الشمس ينبغى لها ان تدرك القمر و لا الليل سابق النهار و كل فى‏فلك يسبحون‏.» (سوره يس آيه 38-40)
كه اولا حركت و جريان را به خود خورشيد و ماه نسبت‏ميدهد،و ثانيا«فلك‏»را مدار آنها دانسته و ثالثا حركت آنها رادر اين مدار بصورت‏«شنا»و شناورى بيان فرموده،و فضاى‏آسمان بى انتها را بصورت درياى بيكرانى ترسيم فرموده كه اين‏ستارگان همچون ماهيان در آن شناورى ميكنند.و علم وكشفيات و اختراعات جديد و سفينه‏هاى فضائى و موشكها وآپولوها و لوناها نيز اين حقيقت قرآن را به اثبات رسانيد،و برهيئت‏بطلميوسى خط بطلان كشيده و در زواياى تاريخ دفن‏كرد. و يا اين آيه كه در سوره فصلت(آيه 11)آمده كه مى‏فرمايد:
« ثم استوى الى السماء و هى دخان‏»كه آسمان را همانند دودى‏دانسته،و آيات ديگر كه جاى ذكر آنها نيست.
اشكال ديگرى كه برخى به اين معجزه كرده‏اند اين است كه اگراينطور كه ميگويند قرص ماه دو نيم شده باشد بايد تمام مردم دنياديده باشند،و رصد بندان شرق و غرب عالم اين حادثه را دررصدخانه خود ضبط كرده باشند،چون اين از عجيب‏ترين آيات‏آسمانى است،و تاريخ تا آنجا كه در دست است و همچنين‏كتب علمى هيئت و نجوم كه از اوضاع آسمانى بحث مى‏كندنظيرى براى آن سراغ ندارد،و قطعا اگر چنين حادثه‏اى رخ داده‏بود اهل بحث كمال دقت و اعتناء در شنيدن و نقل آن را بكارمى‏بردند،و مى‏بينيم كه نه در تاريخ از آن خبرى هست و نه دركتب علمى اثرى از آن ديده مى‏شود؟
پاسخى كه به اين اعتراض داده‏اند خلاصه‏اش اين است كه‏گفته‏اند:اولا ممكن است مردم آن شب از اين حادثه غفلت كرده‏باشند،زيرا چه بسيار حوادث جوى و زمينى رخ مى‏دهد كه مردم‏از آن غافلند،و اينطور نيست كه هر حادثه‏اى رخ دهد مردم‏بفهمند،و آنرا نزد خود محفوظ نگهداشته،پشت‏به پشت و سينه بسينه تا عصر ما به يكديگر منتقل كنند.
و ثانيا سرزمين حجاز و اطراف آن از شهرهاى عرب‏غيره رصدخانه‏اى نداشتند، تا حوادث جوى را ضبط كند، رصدخانه‏هائى كه در آن ايام بفرضى كه بوده باشد در شرق درهند،و در مغرب در روم و يونان و غيره بوده،در حاليكه تاريخ ازوجود چنين رصدخانه‏هائى در اين نواحى و در ايام وقوع حادثه هم‏خبر نداده و اين جريان بطوريكه در بعضى از روايات آمده دراوائل شب چهاردهم ذى الحجه سال هشتم بعثت‏يعنى پنج‏سال‏قبل از هجرت اتفاق افتاده.
علاوه بر اينكه بلاد مغرب كه اعتنائى باينگونه مسائل‏داشته‏اند (البته اگر در آن تاريخ چنين اعتنائى داشته بودند)با مكه اختلاف افق داشته‏اند،اختلاف زمانى زيادي كه باعث ميشد آن بلاد جريان را نبينند،چون بطوريكه در بعضى از روايات‏آمده قرص ماه در آن شب تمام بوده،و در حوالى غروب خورشيدو اوائل طلوع ماه اتفاق افتاده،و ميانه انشقاق ماه و دوباره متصل‏شدن آن زمانى اندك فاصله شده است،ممكن است مردم آن‏بلاد وقتى متوجه ماه شده‏اند كه اتصال يافته بوده.
از اينهم كه بگذريم،ملت‏هاى غير مسلمان يعنى اهل كليساو بتخانه را در امور دينى و مخصوصا حوادثى كه بنفع اسلام باشد متهم و مغرض مى‏دانيم،و چه بسيار حوادث مهمتر از اين را ناديده گرفته و نقل نكرده‏اند.
در تفسير نمونه به طور خلاصه اينطور پاسخ اين ايراد داده شده است:
« الف) بايد توجه داشت كه ماه همواره در نيمي از كره زمين قابل رويت است، نه در تمام آن، بنا بر اين نيمي از مردم روي زمين از اين حساب خارجند.
ب) در نيمي از همين نيمكره نيز اكثريت قريب به اتفاق آنها خوابند. زيرا بعد از نيمه شب است. به اين ترتيب تنها يك چهارم از مردم جهان مي توانند از چنين حادثه اي با خبر شوند.
ج) در بخش قابل رويت نيز هيچ مانعي ندارد كه قسمت هاي قابل توجهي از آسمان ابري و چهره ماه با ابر پوشيده شده باشد.
د) حوادث آسماني در صورتي جلب توجه مي كنند كه يا مانند صاعقه ها توام با سر و صداي شديد باشند، يا مانند خسوف و كسوف، كلي نور به طور كامل قطع شود. آن هم براي يك مدت نسبتا طولاني.
هـ) به علاوه وسائل ثبت مطالب در تاريخ و نشر آن در آن زمان ها محدود بود، و حتي تعداد باسوادها بسيار كم بودند و كتاب هاي خطي بود، مثل امروز نبود كه حوادث مهم، برق آسا به وسيله راديوها و تلويزيون ها و مطبوعات در سراسر جهان منتشر شود. با توجه به اين جهات، هرگز نمي توان از عدم ذكر اين حادثه در غير تواريخ اسلامي تعجب كرد، و آن را دليلي بر نفي آن گرفت.
اين پاسخ معقولي است ولي بسياري از مفسران از روايات كهن هند آگاهي نداشته اند. اما شادمان مي شدند اگر خبر مي يافتند كه در آن پاره از جهان حكايت مي كنند كه فردي به نام شاه Shakrawati Farmad در جنوب هند به راستي دو نيمه شدن ماه را به چشم ديد. به همين نحو مي گويند كه مسلمان شدن مردم نخستين آبادي هاي مسلمان شبه قاره هند در نتيجه همين معجزه صورت گرفته است و آنها كه اين واقعه را رويت كرده بودند مدتي بعد كه مسلمانان به آنجا رسيدند به اين معجزه گواهي دادند و ايمان آوردند. خانم آنه ماري شيمل در كتاب And Muhammad Is His Messenger به اين موضوع اشاره مي كند. جالب است ياد آور شويم كه در اواخر قرون وسطا، مينياتوري در دربار كوته راجپوت (هندو) نقاشي شده است كه شق القمر را با همه جزئيات آن نمايش مي دهد. »
اشكال ديگري كه وارد مي كنند اين است كه بعضى از مفسران كه تحت تاثير پاره اى از القائات سوء قرار گرفته اند، و هر گونه انجام عمل خارق عادتى را (جز قرآن) براى پيامبر اسلام (ص) منكر شده اند، با توجه به وضوح آيه فوق و كثرت رواياتى كه در اين زمينه در كتب علماى اسلام نقل شده به زحمت افتاده اند كه چگونه اين خارق عادت را توجيه كنند و طورى از كنار آن بگذرند كه جنبه اعجاز آن نفى شود.ولى حق اين است كه مساله" شق القمر" به صورت اعجاز انجام گرفته، و آيات بعد شواهد روشنى بر اين امر در بر دارد، چه خوب بود آنها در آن اعتقاد نادرست تجديد نظر مى كردند تا بدانند كه پيامبر اسلام ص نيز معجزات و خارق عادتى داشته، و اگر آياتى از قرآن آن را نفى مى كند اشاره به" معجزات اقتراحى" است كه گروهى بهانه جو مطرح مى كردند، نه قصد پذيرش حق داشتند، و نه بعد از انجام آن تسليم حق مى شدند، ولى معجزاتى كه براى تحقيق حقيقت مطالبه مى شد از سوى پيغمبر ص انجام مى گرفت، و شواهد فراوانى بر اين امر در تاريخ زندگى آن حضرت وجود دارد.
سپس قرآن مى افزايد:" مخالفان لجوج هنگامى كه نشان و معجزه اى را بر صدق دعوت تو مى بينند اعراض كرده، مى گويند اين سحرى است مستمر"! .تعبير به" مستمر" اشاره به اين است كه آنها معجزات مكررى از پيامبر اسلام ص ديده بودند كه شق القمر ادامه آن بود، آنها همه را بر تداوم سحر حمل مى كردند، و آن را" سحرى مستمر" مى پنداشتند، هر چند اين تهمت بهانه اى بود براى عدم تسليم در مقابل حق. بعضى از مفسران" مستمر" را به معنى" قوتمند" تفسير كرده اند (چنان كه مى گويند" حبل مرير" يعنى طناب محكم) و بعضى آن را به معنى" گذرا و ناپايدار " تفسير نموده ولى ظاهر همان تفسير اول است. در آيه بعد به نكته مخالفت آنها، و همچنين به نتيجه شوم اين مخالفت، اشاره كرده، مى افزايد:" آنها تكذيب كردند، و از هواى نفسشان پيروى نمودند، و هر امرى قرارگاهى دارد. سرچشمه مخالفت آنها و تكذيب پيامبر اسلام ص يا تكذيب معجزات و دلائل او، و همچنين تكذيب رستاخيز و قيامت، پيروى از هواى نفس بود، تعصبها و لجاجتها و خودخواهي ها به آنها اجازه نمى داد كه در برابر حق تسليم شوند،و از سوى ديگر علاقه به بى بند و بارى براى كامجويى از لذات بدون هيچ قيد و شرط، و آلودگى به هر گناه و ستم، مانع از اين بود كه دعوت حق را پذيرا شوند، چرا كه قبول اين دعوت مسئوليت آفرين بود.هميشه چنين بوده، و همواره چنان خواهد بود كه مانع بزرگ در مسير حق" هواپرستى" است.
منظور از جمله" وَ كُلُّ أَمْرٍ مُسْتَقِرٌّ":" هر چيز قرارگاهى دارد" اين است كه هر كس به سزاى عمل خويش مى رسد، قرارگاه نيكى نيكانند، و قرارگاه شر بدانند. اين تعبير احتمالا اشاره به اين حقيقت است كه هيچ چيز در اين عالم از ميان نمى رود، و هر كار نيك و بدى ثابت و باقى مى ماند تا انسان جزاى آن را ببيند.
اشكال ديگرى هم برخى با استناد به پاره‏اى از آيات كريمه‏قرآنى كرده‏اند كه مرحوم علامه طباطبائى در ذيل همين آيات‏سوره قمر نقل كرده و جواب كافى و شافى به آن داده بتفصيلى‏كه هر كه خواهد به تفسير الميزان آن مرحوم مراجعه نمايد.
و بطور كلى در پاسخ اين گونه اعتراضات و شبهات بايدبگوئيم:
ما وقتى مسئله نبوت را پذيرفتيم و به‏«غيب‏»ايمان آورده ومعجزه را قبول كرديم ديگر جائى براى بحث و رد و ايراد و تاويل‏و توجيه باقى نمى‏ماند،مگر با كدام تجزيه و تحليل مادى مسئله‏شكافتن سنگ سخت‏با ضربه چوب و بيرون آمدن دوازده چشمه‏آب گوارا قابل توجيه است (11) ،و با كدام حساب ظاهرى حاضركردن تخت‏بلقيس در يك چشم برهم زدن از صنعا به‏بيت المقدس قابل درك و قبول است (12) ،و با كدام وسيله‏اى-جز معجزه-ميتوان عصاى چوبى را به اژدهائى بزرگ‏«ثعبان مبين‏»تبديل نمود (13) ،و يا با زدن همان عصاى چوبين بدر يا ميتوان آنراشكافت،و دوازده شكاف در آن پديدار كرد، (14) و لشكرى عظيم‏را از آن دريا عبور داد.
اينها و امثال اينها معجزاتى است كه در قرآن كريم آمده وروايات صحيحه اثبات آنها را تضمين كرده كه از آنجمله است‏معجزه معراج جسمانى و«شق القمر»و در برابر آنها نمى‏توان باتئوريها و فرضيه‏هائى همچون‏«محال بودن خرق و التيام درافلاك‏»و هيئت‏بطلميوسى كه سالها و قرنها بعنوان يك قانون‏مسلم علم هيئت مورد قبول دانشمندان بوده و امروزه بطلان آن به‏اثبات رسيده و بصورت مضحكه‏اى در آمده دست‏بتاويل و توجيه‏اين آيات و روايات زد،چنانچه برخى در گذشته و يا امروزمتاسفانه اينكار را كرده‏اند.
و اساس اين توجيهات و تاويلات آن است كه ظاهرا اينان‏معناى صحيح‏«نبوت‏»و«وحى‏»و ارتباط انبيا را با عالم غيب و حقيقت جهان هستى ندانسته و يا همه را خواسته‏اند با فكرمادى و عقل ناقص خود فهميده و تجزيه و تحليل كنند،و قدرت‏لا يزال و بى انتهاى آفريدگار جهان را از ياد برده‏اند و در نتيجه به‏چنين تاويلاتى دست زده‏اند و گرنه بگفته‏«ويليم جونز: (15)
آن قدرت بزرگى كه اين عالم را آفريد از اينكه چيزى از آن‏كم كند يا چيزى بر آن بيفزايد عاجز و ناتوان نخواهد بود!
و بگفته آن دانشمند ديگر اسلامى‏«دكتر محمد سعيدبوطى» (16) اطراف وجود ما و بلكه خود وجودمان را همه گونه‏معجزه‏اى فرا گرفته ولى بخاطر انس و الفتى كه ما به آنها پيداكرده‏ايم براى ما عادى شده و آنها را معمولى مى‏دانيم درصورتيكه در حقيقت هر كدام معجزه و يا معجزاتى شگفت‏انگيزاست.
مگر اين ستارگان بى‏شمار،و حركت اين افلاك،و قانون‏جاذبه زمين و يا ستارگان ديگر،و حركت ماه و خورشيد،و اين‏نظم دقيق و حساب شده،و خلقت اينهمه موجودات ريز و درشت‏بلكه خلقت‏خود انسان-كه آن دانشمندان بزرگ او را موجودناشناخته ناميده-و گردش خون در بدن،مسئله روح،و مسئله مرگ و حيات،و هزاران مسئله پيچيده و مرموز ديگرى كه دروجود انسان و خلقت‏حيوانات و موجودات ديگر بكار رفته وموجود است معجزه نيست!
با اندكى تامل و دقت انسان به اعجاز همگى پى برده و همه‏را معجزه ميداند ولى از آنجا كه مانوس و مالوف بوده براى ماصورت عادى پيدا كرده و از حالت اعجازى آنها غافل شده‏ايم.

همانگونه كه گفتيم:در مسئله معراج و شق القمر هر چه رابراى ما از نظر قرآن و حديث صحيح به اثبات رسيده مى‏پذيريم،و اما پاره‏اى از روايات غير صحيح و به اصطلاح‏«شاذ»ى را كه دركتابها ديده مى‏شود،مانند آنكه در مسئله شق القمر نقل شده كه‏ماه به دونيم شد و به گريبان رسول خدا رفت و سپس نيمى از آستين‏راست و نيمى از آستين چپ آنحضرت خارج شد و دوباره به‏آسمان رفت و بيكديگر چسبيد.نمى‏پذيريم و بلكه اينگونه نقلهارا مجعول مى‏دانيم.و بگفته ابن كثير اين گفته برخى‏قصه پردازانى است كه هيچ اصلى ندارد و دروغى آشكار است‏كه صحت ندارد .(17)
و يا پاره‏اى از خصوصيات و رواياتى كه در داستان معراج ومشاهدات رسولخدا صلى الله عليه و آله در آسمانها و بهشت ودوزخ آمده و روايت صحيح و نقل معتبرى آنرا تاييد نكرده مانمى‏پذيريم و اصرارى هم به قبول آن نداريم.
آيا علم امروزي توانسته اعجاز شق القمر را ثابت كند؟
بـراى اين كه بدانيم شق القمر ( شكافته شدن ماه ) از نظر علوم روز كاملا امكان دارد , كافيست كه نمونه هايى از انفجارها و انشقاقهايى كه درون منظومه شمسى رخ داده است يادآورى شود.
الف - آسترئيدها , قطعه سنگهاى عظيم آسمانى هستند كه به دور منظومه شمسى درگردشند . و گاهى از آنها به كرات كوچك و شبه سيارات نيز تعبير مى كنند , بزرگى بعضى گاهى چنانست كـه قـطـر آن بـه 25 كـيلومتر مى رسد , دانشمندان عقيده دارند كه اين سنگهاى آسمانى بقاياى سـياره اى بزرگى هستند كه در مدار ميان مدار مريخ ومدار مشترى در حركت بوده است , سپس بر اثر عوامل نامعلومى منفجر و شكافته شده است , اين يك نمونه از انشقاق در اجرام آسمانى است .
ب - شـهـابها , سنگهاى ريز سرگردانى هستند كه با سرعت سرسام آورى در اطراف خورشيد در مدار خاصى در گردشند و گاهى مسير آنها با مدار كره زمين تقاطع پيدامى كند و جذب به سوى زمين مى شوند . دانشمندان مى گويند اينها بقاياى ستاره هاى دنباله دارى است كه بر اثر حوادث نامعلومى منفجر و از هم شكافته شده است , اينهم نمونه ديگرى از انشقاق دركرات آسمانى است .
ج - طبق فرضيه لاپلاس و بسيارى از دانشمندان فلكى , پيدايش منظومه شمسى نتيجه وقوع يك انـشـقاق عظيم است كه در كره خورشيد رخ داده است , چه اينكه همه اين سيرات و مركز آنها كه خـورشـيـد مـى باشد , در آغاز توده واحدى بوده اند و سپس هر يك تدريجا از آن جدا گرديده اند , مـنتها در اينكه عامل اين جدايى و انشقاق چه بوده است در ميان دانشمندان فلكى اختلاف است , ولـى در هـر حـال امـكـان وقـوع انـشـقاق وتجزيه را در كرات منظومه شمسى همه دانشمندان پذيرفته اند .
از بـيانات فوق نتيجه مى گيريم كه :اصل وقوع انشقاق در كرات آسمانى ممكن است و علم آن را انكار نمى كند , بلكه اساس هيئت جديد در بسيارى از موارد برآن نهاده شده است . بـديـهى است اين امر در هر يك از كرات صورت گيرد , نياز به نيروى عظيمى دارد كه پاره يى از مـوارد طبق فرضيه هاى موجود شناخته شده و در پاره يى از موارد همچنان به صورت مرموز باقى مانده است .
در مـورد شـق الـقمر هم مسلما عامل مرموزى در كار بوده كه توانسته است چنان اثرى را از خود بـگـذارد و بـا تـوجـه به اينكه هر كسى مساله شق القمر را عنوان نموده نقش استمداد پيامبر را از نـيـروى مـافوق طبيعى و غير عادى موثر دانسته , روشن مى شود كه هيچكس نخواسته است ادعا كند كه پيامبر تنها با همين نيروى عادى بشرى اين كار را انجام داده است تا علم نتواند آنرا بپذيرد .
اينجا يك موضوع باقى مى ماند و آن مساله امكان التيام كامل اجزاء قمر پس ازانشقاق مى باشد .
بـراى حـل ايـن مـطـلب كافى است كه بدانيم اگر عامل جدايى شديد نباشد و انشقاق به صورت فـوق الـعـاده يـى كـه موجب پراكندگى كامل اجزاء باشد صورت نگيرد , بازگشت والتيام آنها به صورت اول تحت تاثير جاذبه همان اجزاء كاملا قابل توجيه است ,زيرا مى دانيم هر دو جسم يكديگر را طـبق فرمول معروف نيتون جذب مى كنند , و هر قدرفاصله آنها كمتر باشد و يا جرم آنها بيشتر باشد اثر اين جاذبه زيادتر خواهدبود . بنابراين با كم بودن فاصله و شكاف , خيلى زود به هم نزديك و پيوسته خواهندشد .
ايـن از نـظـر هـيات جديد اما از نظر هيات قديم و امتناع خرق و التيام در افلاك نه گانه و اجرام فلكى , از نظر اينكه اصل آن امروز ابطال شده , نيازى به بحث درباره آن نمى باشد .
از مجموع بيانات فوق چنين نتيجه مى گيريم كه :در حادثه شق القمر مطلبى كه علم آنرا محال بشمرد ديده نمى شود .
هرچند پس از اين نكات لازم مي دانم نظر شخصي خود را نيز بيان كنم، كه اگر من و شما بخواهيم هر معجزه اي را از لحاظ امكان پذيري با علم روز مقايسه كنيم، به خطا رفته ايم. چرا كه علم ما همچنان ناقص است.