تبلیغات


























 
مقاله های برگزیده

پیامبر10
پنجشنبه 7 بهمن 1389 مولفه هايي ازاخلاق اجتماعي پيامبراكرم (صلي الله عليه و آله)/4
نويسنده: منصور نصيري
منبع: نشريه پايگاه نور،شماره8





16 ـ درعضرحاضر،فشارهاي روحي فراواني برانسان ها وارد مي شود و اين موجب اضطراب و عصبانيت شديد آنها مي شود .بايد با الگو گرفتن از قرآن و كلمات معصومان ،به ويژه پيامبر اعظم ، بر اين ويژگي ويرانگرفايق آمد .ازجمله ويژگي هايي كه قرآن براي پرهيزكاران و نيكوكاران بر مي شمرد ، فرو بردن خشم و
گذشت از خطاي مردم است:«و خشم خود را فرو مي برند و از مردم در مي گذرند و خدواند نكو كاران را دوست دارد »(1)
و «و چون به خشم در مي آيند ،در مي گذرند »(2).
رسول خدا (ص)با هشدار نسبت به عواقب زيانبار خشم ،مي فرمود :«غضب سنگي از سوي شيطان است»(3)و «غضب ايمان را فاسد مي كند؛همچنان كه سركه عسل را ».(4)درفرازي ديگر فرمود:«غضب سنگي از (سوي شيطان )درقلب آدمي است؛آيا نديده ايد كه چشمان فرد عصباني قرمز مي شود و رگ هايش گشاد مي شود؟پس هر كس اندكي احساس خشم كرد،بايد به زمين بچسبد ».(5)(كنايه از تغيير حالت و خوابيدن روي زمين براي فرو خواباندن خشم).
روزي رسول خدا (ص)ازياران خود پرسيد ؛«درميان شما قهرمان كيست؟»گفتند :شخص بسيار توانمندي كه پهلويش به زمين نيايد».پيامبر اكرم(ص)فرمود :«بلكه قهرمان واقعي مردي است كه شيطان را در قلبش سركوب كند و خشم او شديد گردد و خون در رگ هايش آشكار شود؛ولي او خدا را ياد كند و با بردباري خود غضبش را سركوب كند.»(6)روزي به عده اي برخورد كه با بلند كردن سنگي زورآزمايي مي كردند فرمود :«اين چيست ؟گفتند :بلند كردن اين سنگ معياري است كه با آن مي فهميم قوي ترين فرد كيست ».فرمود:«مي خواهيد بگويم قوي ترين و توانمند ترين شما كسي است؟»گفتند :«آري ،اي پيامبر خدا!»فرمود:«قوي ترين و توانمند ترين شما كسي است كه هنگام خرسندي ،به گناه و باطل نيفتد و خشم وي را از سخن حق دور نسازد و به هنگام قدرت،به كاري كه شايسته و حق نيست ،روي نياورد ».(7)ايشان فرو خوردن خشم را موجب تقويت ايمان دانسته مي فرمايد :«هر كس خشمش را فرو خورد ،خدا درونش را از ايمان پر مي كند...»(8)
افزون بر آن،فرو خوردن خشم ؛جلب مهرباني خدا را در پي دارد .از حضرت عيسي (ع)پرسيدند :«سخت ترين چيز چيست؟فرمود :«خشم خدا ».گفتند :«با چه چيز مي توان از خشم خدا در امان ماند؟»فرمود :«اينكه خشمگين نشويد».گفتند :«منشأ خشم چيست ؟»فرمود:«كبر و بزرگ دانستن خود و تحقير و پست شمردن ديگران».(9)
روزي رسول خدا (ص)با اصحاب خود در مسجد نشسته بود.عربي باديه نشين وارد مسجد شد ودرآنجا قضاي حاجت كرد.اصحاب رسول خدا (ص)با عصبانيت بر سرش فرياد كشيدند .رسول خدا (ص) فرمود :«لا تزرموه »(رهايش كنيد بگذاريد كارش را بكند ).سپس او را نزد خود خواند و فرمود :«مساجد براي كثيفي و قضاي حاجت نيست ،بلكه براي خواندن قرآن وياد خدا و نماز ساخته شده اند».سپس سطل آب خواست و آنجا را تطهير كرد.(10)
انسان بايد براي علاج غضب ،علل به وجود آورنده ي آن را ازبين ببرد و از زمينه هايي نظيرتكبر ،خود پسندي ،شوخي هاي بي جا،و...بپرهيزد و به هنگام بروز خشم ،تا مي تواند وضعيت خود را تغيير دهد؛براي مثال آن محل را ترك كند يا اگرايستاده است،بنشيند و اگر نشسته است،بخوابد و نيز خدا و قدرت او را ياد كند و با ياد آوري اجر فرو خوردن خشم،برآن غلبه كند.
رسول خدا (ص)به امام علي (ع)فرمود :«اي علي !خشمگين شدي بنشين ودر قدرت پروردگار و بردباري اي كه بر بندگانش دارد،بينديش و اگربه تو گفتند :«ازخدا بترس ».خشم را.خود دور كن و به بردباري روي آور.(11)
در فرازي ديگر،وضو گرفتن را راه فرو بردن خشم معرفي مي فرمايد :غضب از شيطان است و شيطان از آتش و آتش هم با آب خاموش مي شود،پس هركه خشمگين شد،وضو بگيرد ».(12)
البته نكته اي كه بايد بدان توجه كرد اين است كه انسان در مواردي كه حقي پايمال يا دين خدا منكوب مي شود،بايد خشمگين شود.از اين گونه خشم در آيات و روايات ستايش شده است .درقرآن ،دربيان ويژگي ياران پيامبرآمده است :«اشداء علي الكفار »(13)و نيز به رسول خدا (ص)دستور مي دهد :«يا ايها النبي جاهد الكفار و المنافقين واغلظ عليهم »(14).امام علي (ع)مي فرمايد :«رسول خدا (ص) براي دنيا خشمگين نمي شد؛اما در مواردي كه حقي پايمال مي گرديد ،چنان خشم مي گرفت كه هيچ كس او را نمي شناخت و تا آن حق را نمي ستاند ،هيچ چيز ياراي ايستادگي در برابر خشم ايشان را نداشت.»(15)

17.پرهيز از رهبانيت

بر اساس آموزه هاي منقول از پيامبر اكرم (ص)،هيچ كس حق ندارد؛دنيا را براي رسيدن به آخرت يا آخرت را براي رسيدن به دنيا رها كند.اين دو از يكديگر جدا شدني نيست.ايشان همواره با رهبانيت مبارزه مي كرد و به ياران خود مي فرمود :«هر گاه داراي ثروت و دارايي شديد؛بايد اثر آن در شما مشاهده شود.»(16)در سوره ي مائده مي خوانيم :«يا ايها الذين امنوا لا تحرموا طيبات ما احل الله لكم و لا تعتدوا ان الله لا يحب المعتدين *و كلوا مما رزقكم الله حلالاً طيباً و اتقوا الله الذي انتم به مومنون »(17)؛اي كساني كه ايمان آورده ايد !چيزهاي پاكيز ه اي را كه خدا براي شماحلال كرده،حرام مشماريد و از حد مگذاريد كه خدا از حد گذرندگان را دوست نمي دارد و ازنعمت هاي حلال و پاكيزه اي كه خدا به شما ارزاني داشته،بخوريد و از خدايي كه به او ايمان داريد،پروا كنيد.
در شأن نزول اين آيه چنين آمده است :برخي ياران پيامبر،با تاثير پذيري از سخنان ايشان درباره ي روز قيامت و سختي حساب ؛تصميم گرفتند كه روزها را روزه بگيرند و شب را به نماز برخيزند و روي فرش نخوابند و ازخوردن گوشت و رابطه با همسران خود بپرهيزند و دنيا را رها كنند.در همين روزها همسر يكي از اين افراد نزد عايشه آمد.و عايشه با مشاهده ي ظاهر ناآراسته و ژوليده ي او گفت:«چرا به خود نمي رسي و آرايش نمي كني؟»او ماجراي عبادت و عزلت نشيني همسرش را تعريف كرد.هنگامي كه پيامبر از اين ماجرا آگاهي يافت،همه ياران خود را به مسجد فراخواند و طي سخناني فرمود :«هان !كه من هرگز به شما دستورنمي دهم كه همانند كشيشان مسيحي و راهبه ها ،دنيا را كنار بگذاريد .كناره گيري از خوردن گوشت و قطع رابطه با زنان و ديرنشيني و رهبانيت ،دردين من نيست...رهبانيت امت من درجهاد است....».سپس فرمود :«انسان هاي پيش از شما،در اثرسخت گيري بر خود هلاك شدند .آنها بر خود سخت گرفتند ،پس خدا نيز برايشان سخت گرفت»؟.(18)درروايت ديگري رسول خدا (ص)طي سخناني تاكيد كردند كه من خود شب را مي خوابم وازدواج مي كنم و روزها نيز غذا مي خورم.هر كس از راه و روش من اعراض كن،ازمن نيست.(19)

18.بي تكلفي

رفتارهاي رسول خدا (ص)در همه ي حالات ،خواه درخانه يا جامعه و در ميان مردم،كاملاً از تكلف عاري بود .در توصيف ايشان گفته اند :درمعاشرت با مردم ،كمترين زحمت و هزينه اي را براي آنان نداشت و مي فرمود :ما پيامبران و امنا و پرهيزكاران ازتكلف و زحمت بي جا بيزاريم.(20)
امام علي (ع) در توضيح نحوه ي مجالست پيامبر براي امام حسن (ع)مي فرمايد :«همه ي نشست و برخاست هاي پيامبر ،با ياد خدا بود.درمجالس براي خود جاي خاص و مشخصي بر نمي گزيد و ديگران را هم از اين كارنهي مي كرد .هنگامي كه به مجلسي وارد مي شد،درنخستين جاي خالي مي نشست و مردم را نيز به اين كار توصيه مي كرد:»(21).ابوذر مي گويد :«هنگامي كه پيامبرخدا ميان يارانش مي نشست ،چنان بي تكلف و عاري ازامتيازطلبي بود كه اگر فرد غريبه اي وارد مي شد ،بي پرسش از حاضران ،نمي توانست تشخيص دهد كه پيامبرخدا كدام يك ازحاضران است،ازاين رو ما از ايشان تقاضا كرديم كه در ميان حاضران جاي خاصي را براي خود قرار دهد كه افراد تازه وارد،ايشان را از سايرين تشخيص دهند.»(22)
پيامبر رحمت ،چنان بي تكللف و متواضع بود كه براي راحتي افراد تازه وارد وبراي آنكه سايرحاضران در زحمت نيفتند،اين تقاضا را پذيرفت و براي ايشان سكويي از گل ساخته شد و ازآن پس پيامبر برروي آن مي نشست و سايرحضار در اطراف ايشان.(23)اين مسئله نشانگر آن است كه پيامبررحمت در ميان مردم،هرگز به فكر خود نبود و تا مي توانست كاري مي كرد كه مردم از تكلف و زحمت به دور باشند؛در واقع ،رفع نياز مردم دردرجه نخست اولويت هاي رفتاري ايشان بود.
خود ايشان مي فرمود :«من سه چيز را ترك نخواهم كرد:سوارشدن بر الاغ بي پالان ،غذا خوردن بر روي حصير به همراه بندگان و اينكه با دستان خود به نيازمندان كمك كنم.(24)
روزي عمر نزد رسول خدا (ص)آمد و ديد كه اپشان روي حصيري نشسته و آثار آن بربدن شريف آن حضرت پيدا شده است.گفت:«اي پيامبرخدا!اي كاش زيراندازي تهيه مي كرديد!»رسول خدا(ص)فرمود :«مرا با دنيا چه كار!مثل من و دنيا،و همچون سواره اي است كه در روز گرمي در حال حركت است؛به درختي مي رسد و زيرسايه ي آن لحظه اي آرام مي گيرد و سپس آنجا را ترك مي كند ».(25)
هيچ گاه تظاهر نمي كرد؛همانا بردگان غذا مي خورد و همانند بردگان مي نشست و مي دانست كه بنده ي خداست.(26)دربرخي روايات آمده است كه هم روي زمين مي نشست و هم روي زمين غذا مي خورد.(27)

پي نوشتها :

1.آل عمران/134.
2.شورا/37.
3.الغضب جمره من الشيطان (بحار الانوار ،ج70،ص265).
4.بحار الانوار ،ج70،ص265.
5.سنن الترمذي ،ج3،ص328.
6.بحار الانوار ،ج74،ص150.
7.مشكوه الانوار ،ص72.
8.بحارالانوار ،ج66،ص382.پ.
9.بحارالانوار ،ج70،ص463.
10.اخلاق النبي و آدابه،ج1،ص467.
11.تحف العقول عن آل الرسول (ع)،ابن شعبه الحراني ،تحقيق :علي اكبر الغفاري ،مؤسسه النشرالاسلامي لجماعه المدرسين ،الطبعه الثانيه ،ص15.
12.ميزان الحكمه ،ج7،ص 239-240.
13.فتح/29.
14.توبه/73.
15.مجمع الزوائد ،ج8،ص273.
16.اذا كان لك مال فليرعليك.(سنن النسائي،احمد بن شعيب النسائي ،بيروت :دارالفكر،الطبعة الاولي :1348ق،ج8،ص196.
17.مائده/87-88.
18.فانما هلك من كان قبلكم بالتشديد ؛شددوا علي انفسهم فشدد الله عليهم.(الميزان ،ج6،ص113.)
19.فمن رغب عن سنتي فليس مني.(همان)
20.نحن معاشر الانبياء و الامناء و الاتقياء براء من التكلف .(مصباح الشريعه ،منسوب به امام صادق (ع)،بيروت :مؤسسه الاعلمي ،الطبعه الاولي :1400ق،ص140-141.
21.سنن النبي ،ص50.
22.مكارم الاخلاق ،طبرسي ؛16؛سنن النبي ،ص 104.
23.مكارم الاخلاق ،طبرسي ؛ص16.
24.همان،ص24.
25.همان،ص25.
26.بحارالانوار ،ج225،16:(عن ابي عبدالله (ع)قال ؛كان رسول الله (ع)ياكل اكل العبد يجلس جلوس العبد و تعلم انه عبده).
27.مكارم الاخلاق ،طبرسي ،ص16.

 
امتیاز دهی
 
 

بيشتر


تعداد بازديد اين صفحه: 2499
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (شعبه اصفهان)
مجری سایت : شرکت سیگما