يكي از حقوق اساسي كودكان بر عهده خانوادهشان، راهنمايي كردن آنان به سوي خداوند و شناخت اوست. چنان كه امام سجاد(ع) ميفرمايد:
»وَ اَنَّكَ مَسْئُولٌ عَمّا وَلَّيْتَهُ بِهِ مِنْ حُسْنِ الاَدَبِ وَ الدَّلالَةِ عَلي رَبِّهِ«
{P - گفتار فلسفي، كودك از نظر وراثت و تربيت، ج 2، ص 186. P}
و تو (پدر) در حكومتي كه بر فرزندت داري مسئولي كه او را مودّب بار آورده و به سوي شناخت خداوند راهنمايياش كني.
با توجه به اين نكته، در پاسخ سؤالتان ميگوييم:
1- بر اساس آموزههاي ديني و نيز علم روانشناسي، حس كنجكاوي كودكان از سن چهار سالگي ظاهر شده و تا آغاز نوجواني و بلوغ به شكلهاي مختلف ادامه مييابد. آنان با پرسشهاي زياد ميخواهند از علت بسياري از كارها آگاهي يافته و نياز فطري و عقلانيشان را برطرف نمايند. بنابراين والدين بايد در پرورش و تربيت صحيح اين حسّ طبيعي نهايت سعي را بنمايند و پاسخهاي متناسب با سطح فكري كودكانشان به آنان بدهند.
2- در زمينه سؤالاتي از قبيل خدا كجاست و چگونه است و... بايد توجه كنيد كه پاسخ به آنها براي كودكان، چندان كار سادهاي نيست و نياز به دقت و ظرافت بيشتري دارد؛ از اين رو لازم است با مطالعه كتابهايي كه در اين سطح نوشته شده{P - در موضوع تعليم و تربيت فرزند كتب: 1- »آموزش خانواده«، ج 6، محمدرضا شرفي، ناشر انجمن اولياء و مربيان؛ 2- »آموزش خانواده«، ج 7، محمد علي سادات، ناشر انجمن اولياء و مربيان؛ و در موضوع عقايد براي كودكان كتاب: »يكي بود يكي نبود غير از خدا هيچكس نبود«، از سيد صدرالدين جزايري، ناشر خانه كتاب قم، معرفي ميشوند. P}
و نيز كمك گرفتن از افراد مطلع و با سواد، پاسخهاي شايسته به فرزندتان بدهيد؛ در اين رابطه ميتوانيد از طريق داستانهاي آموزنده و نيز نظم حاكم در طبيعت، آسمانها و ستارگان و حيوانات و... ذهن فرزندتان را قانع كنيد.
3- چون اين گونه سؤالات به صورت جدي براي كودكان مطرح نيست از اين رو اگر قادر به پاسخ مناسب نبوديد، ميتوانيد ذهن او را به گونهاي به سمت مسائل ديگر جهت داده و يا اين كه به او تفهيم كنيد كه پاسخ اين سؤالات را در آيندهاي نزديك در مدرسه حتماً به دست خواهي آورد.
ضمناً توجه داشته باشيد كه از هر نوع دروغ در پاسخ دادن پرهيز كنيد كه آثار مخرّبي خواهد داشت. به عنوان نمونه يكي از داستانهاي آموزنده را در زمينه خداشناسي كودكان ذكر ميكنيم:
حليمه سعديه، دايه پيامبر(ص) ميگويد: »وقتي حضرت محمد(ص) سه ساله شد، روزي به من گفت: مادر، روزها برادرانم كجا ميروند؟ جواب دادم: گوسفندان را به صحرا ميبرند. گفت: براي چه مرا با خود همراه نميبرند؟ گفتم: مايلي با آنان بروي؟ جواب داد: آري. صبح فردا پيامبر را شستشو كردم و يك مهره يماني كه در نخ كشيده بود براي محافظت او به گردنش آويختم. محمد(ص) مهره را از گردنش باز كرد و گفت: مادر خداي من كه همواره با من است نگهدار و حافظ من است. »فَاِنَّ مَعي مَنْ يَحْفِظُني«
{P - گفتار فلسفي، كودك، ج 2، ص 191. P}