پرسشگر محترم همان طور كه بيان فرموديد اين غريزه، اگر رها شود، همچون موريانه كه بى‏رحمانه بر درختان تناور هجوم مى‏آورد و از درون آن را پوك و تهى مى‏سازد، جسم  و جان آدمى را به تحليل برده و رفته رفته به ويرانى و سقوط مى‏كشاند.

  اين غريزه چنانچه در اختيار هوا و هوس بشر قرار گيرد، بلايى كه بر مغز و اعصاب و قواى جسمى و روانى او وارد مى‏كند به گفته  يكى از عالمان سترگ اخلاق و تربيت همچون كارگزار ستمگرى است كه رييس حكومت او را، مطلق‏العنان بر جان و مال مردم مسلط  كند و او به تدريج تمامى اموال آنان را به زور از صاحبانش گرفته و به مصرف خود رساند وآنها را در بدبختى و دريوزگى رها سازد. ولى  اگر تحت فرمان عقل و خرد باشد و مطيع آن گردد، بسان كارگزار عادلى است كه ماليات را عادلانه از مردم مى‏گيرد و ساير اموال آنان را  براى خود آنها باقى مى‏گذارد و در نتيجه هم دستگاه حكومت اداره مى‏گردد و خدمات آن متوقف نمى‏شود و هم مردم به زندگى  عادى خود ادامه مى‏دهند و بدين‏سان نه تنها غريزه جنسى با وجود سلطه عقل بر آن، اشباع خواهد شد بلكه ساير قواى بدن نيز سالم  مانده و با نشاط به وظايف مربوط به خود خواهند پرداخت(جامع‏العسادات، ج 2، ص 10). 

  شهوت جنسى، غريزه‏اى بسيار مقتدر و بى‏رحم است كه اگر با بى‏بند و بارى پيروى شود، تمام قواى انسانى را مقهود خويش  مى‏سازد. نيروى جسمانى و مغز و اعصاب را به سرعت رو به تضعيف ميبرد، ذهن را مسموم، انديشه را مغشوش و قدرت  تصميم‏گيرى و اراده بشرى را تباه مى‏كند.

  پيروى بى‏بند و بار از اين غريزه، همت آدمى را پست، فكر را نزديك‏نگر و محدود و شخص را در مواجهه با مشكلات حيات و فراز  و نشيب‏هاى آن ناتوان و عليل مى‏كند و قلب را كه مى‏تواند حرم خداوند و جايگاه او گردد، به لانه‏ى شيطان و جولانگاه ابليس تبديل  مى‏سازد.

  سخن گران‏بهايى از رسول اكرم(ص) نقل شده است كه آن حضرت فرمودند: «پس از خود از سه چيز بر امت خود نگرانم: گمراهى  و انحراف پس از معرفت و هدايت؛ حوادث و وقايع گمراه‏كننده و شكمبارگى و شهوترانى»(همان، ص 4). 

  خطر تهاجم فرهنگى و تجاوز به مرزهاى اعتقادى و معنوى ما كمتر از حمله به مرزها و حدود جغرافيايى نيست، كه به مراتب از آن  حساس‏تر و مصيبت‏بارتر است. مقابله با متوليان و لشكريان تهاجم فكرى، همچون مبارزه با متجاوزان ارضى، ضرورت قاطع دارد،  استقامت و صبر مى‏خواهد، قربانى و شهادت لازم دارد، سلاح و مهمات و نقشه و تدبير مى‏طلبد.

  سلاح اين ميدان، اسلحه گرم و سرد نيست، حربه آن، دانش و بصيرت و تقواست كه مسلح شدن به آن، جز با روى‏گردانى از  شهوت‏پرستى و بى‏بند و بارى ميسر نيست.

  حكمت از غريزه جنسى استمرار و بقاى نوع بشر است و لذا سالم‏ترين، بايسته‏ترين و مطلوب‏ترين نوع مواجهه با آن و  بهترين راه حل مقابله با آن، ازدواج است. انسان با ازدواج به موقع و در وقت نياز - بى‏آن كه به ديرى يا زودى آن فكر كند  - به مقبول‏ترين و كامل‏ترين صورت خود به نيازمندى خويش پاسخ مثبت مى‏دهد و پيش از آن كه به عواقب و پى‏آمدهاى آزاردهنده  و فشارهاى غريزه به دنبال آن عقده‏هاى روانى دچار گردد، آن را مهار ساخته و از التهاب آن كاسته است و قبل از آن كه انرژى انباشته  آن از وجودش سرازير شود و دامنش را آلوده كرده و بسوزاند، آن را با پاسخ طبيعى و مشروع بى‏اضطراب و نگرانى - فرو نشانده است  و اين نخستين توصيه دين در اين مورد است.

 رسول اكرم(ص) مى‏فرمايند: يا معشر الشباب! من استطاع منكم الباه فليتزوج...اى جمعيت جوانان هر كس از شما توانايى ازدواج دارد ازدواج  كند...(مستدرك الوسائل، چاپ قديم، ج 2، باوبا مقدمات نكاح، ص 531، ح 21). 

  از حضرت صادق(ع) روايت شده است كه فرمودند: جاء رجل الى ابى عليه السلام فقال له: هل لك من زوجة؟ قال: لا فقال ابى: ما احب ان  لى الدنيا و ما فيها و انى بت ليلة و ليست لى زوجة. ثم قال: الركعتان يصليهما رجل متزوج افضل من رجل اعزب يقوم ليله و يصوم نهاره. ثم اعطاه  ابى سبعة دنانير ثم قال: تزوج بهذه. ثم قال ابى: قال رسول الله صلى الله عليه و آله: اتخذوا الاهل فانه ارزق لكممردى به محضر پدرم - كه درود خدا  بر او باد - رسيد، آن حضرت به او فرمود: آيا همسرى دارى؟ عرض كرد: نه! پدرم فرمود: من دوست ندارم همه دنيا و آنچه در آن است از آن من باشد در حالى كه  يك شب را بى‏همسر، سر به بالين گذارم! سپس فرمود: دو ركعت كه مرد زن‏دار به جاى آورد بهتر است از مرد بى‏همسرى كه شبش را به نماز قيام كند و روزش را با  روزه تمام كند. آن گاه پدرم هفت دينار داد و گفت: با اين پول ازدواج كن. سپس پدرم از رسول اكرم(ص) نقل كرد كه فرمود: براى خود تشكيل خانواده دهيد كه  براى روزى شما بهتر و مفيدتر است(وسائل‏الشيعه، انتشارات مكتبة‏الاسلاميه، ج 14، ص 7). 

  روايات در اين باره فراوان است كه به همين دو نمونه بسنده مى‏كنيم.

 اگر براى كسى به هر دليلى امكان ازدواج نباشد، چنين شخصى تحت هيچ عنوان مجاز نيست روى به گناه آورد زيرا خطر  گناه و الوده دامنى بسيار فراتر از فشارها و رنج‏هاى عزوبت و بى‏همسرى است و در صورت خوف وقوع در گناه، ازدواج به هر صورت  ممكن واجب مى‏شود و لذا چنين كسى يا بايد خود را كنترل كند و دست به گناه نيالايد و يا مقدمات ازدواج خود را از هر راه ممكن  فراهم آورد.

  قرآن كريم مى‏فرمايد: وليستعفف الذين لا يجدون نكاحاو بايد آ ن كسانى كه ازدواج برايشان مقدور نيست عفت بورزند(نور، آيه 33). 

  كنترل اين غريزه به دو صورت ممكن است تحقق پذيرد:

  1- كنترل منفى: غالبا وقتى سخن از كنترل غريزه جنسى به ميان مى‏آيد، توجه اشخاص به سمت و سوى نوع منفى آن جلب  مى‏شود و آن اين است كه كسى با وجود تحريكات مختلف و مواجهه با عوامل انگيزش اين غريزه، بخواهد با ميل تحريك شده‏اش  مبارزه و مقابله كند و به سوى ارتكاب جرم نرود، چنين كارى گرچه قطعا بهتر از آلايش دامن و عمل به جرم است، ولى پيامدهاى سوء  و مخرب آن بر كسى پوشيده نيست. اين كار هم به غايت دشوار است و هم زيانبار و بدين جهت هرگاه شخصى به كنترل غريزه  سفارش مى‏شود با چنين برداشتى از آن و تصور دشوارى و زيانبارى آن، از پذيرفتن چنين توصيه‏هايى سرباز مى‏زند.

  2- كنترل مثبت: غريزه جنسى اگر با ازدواج مهار نگردد، مطلوب‏ترين راه تسلط بر آن، كنترل مثبت است و آن پرهيز از صحنه‏ها و  كارهايى است كه به تحريك اين غريزه مى‏انجامد.

  اين نوع از كنترل، كه در حقيقت جنبه‏ى پيشگيرى دارد هم راحت است و هم بى‏زيان و بلكه مفيد. راحت است، زيرا در اين  صورت همچون وسيله نقليه‏اى است با سرعت معمولى و قانونى كه در مواجهه با خطر، مهار حركت آن زحمت چندانى ندارد،  برخلاف ماشينى كه با سرعتى بسيار فراتر از حد شناخته شده و بايسته خود سير مى‏كند كه چه بسا به كلى اختيار آن از دست صاحبش  بيرون رفته و مصيبت‏ها به بار آورد و كنترل آن هم در صورت تحقق، صدها زيان و رنج و زحمت و اضطراب براى وسيله و صاحب آن  به همراه دارد. و بى‏زيان است، زيرا با اين حال كنترل غريزه فشارى بر جسم و روان تحميل نمى‏كند تا به آن صدمه‏اى وارد شود و مفيد  است چون موجب مى‏شود مغز و اعصاب و قواى بدن در حالت عادى به سر برند و تعادل روانى شخص محفوظ بماند وانرژى و  سرمايه‏هاى جسمى و روحى او بيهوده مصرف نشوند.

  پيش از اين نيز از قرآن كريم نقل كرديم كه بايد كسانى كه قدرت و وضعيت مساعد براى ازدواج ندارند عفت پيشه كنند وعفت در  اين آيه گرچه در ابتدا مفهوم عمل خاصى منافى با آن را دارد ولى با تأمل بيشتر معلوم مى‏شود كه آيه كريمه معنايى عام دارد و عفت  در همه اعضا و اندام را شامل است و اكنون طرق كنترل مثبت را به اختصار برمى‏شمريم:

  1- پرهيز از فكر و ترسيم صحنه‏هاى محرك در ذهن و خيال. عبدالله بن سنان از امام صادق(ع) نقل مى‏كند كه حضرت(ع) فرمود:  ان عيسى قال للحواريين:... ان موسى امركم ان لا تزنوا و انا آمركم ان لاتحدثوا انفسكم بالزنا فضلاً عن ا ن تزنوا فان من حدث نفسه بالزنا كان  كمن او قد فى بيت مزوق فافسد التزاويق الدخان و ا ن لم يخرق البيتعيسى به اصحاب خود گفت:... موسى به شما دستور داد كه زنا نكنيد و من به شما  دستور مى‏دهم كه فكر زنا هم در سر نپرورانيد تا چه رسد به اين كه زنا كنيد زيرا كسى كه خيال زنا كند مانند كسى است كه در خانه‏اى نقش و نگار شده دود و آتش به  پا كند. چنين كارى گرچه خانه را نمى‏سازند ولى زينت و صفاى آن را مكدر كرده و فاسد مى‏كند(وسائل‏الشيعه، ج 14، ص 240). 

  2- دورى از نگاه‏هاى مسموم و مناظر تحريك‏آميز. قرآن كريم در دو آيه متوالى دستور به اغماض و نگهدارى چشم از نگاه حرام و  هوس‏آلود داده است. در آيه اول مى‏فرمايد: قل للمؤمنين يغضّوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم...به مؤمنان بگو ديدشان - را از نامحرمان - فرو  شنانند و نهانگاه‏هاى خود را - از وقوع در حرام - نگه دارند

  و در آيه بعدى مى‏فرمايد: و قل للمؤمنات يغضضن من ابصارهن و يحفظن فروجهن...به زنان مؤمن بگو - چشمهايشان را فرو گيرند و نهانگاه‏هاى  خويش را محافظت كنند(نور، آيه 30 - 31). 

  جالب اين است كه در هر دو مورد خداوند متعال نخست دستور به مراقبت از نگاه محرك و عفت چشم مى‏دهد و آن گاه به  حفاظت از عورت فرمان داده است.

  رسول اكرم(ص) مى‏فرمايند: النظرة سهم مسموم من سهام ابليس فمن تركها خوفا من الله اعطاه الله ايمانا يجد حلاوته فى قلبهنگاه  هوس‏آلود - تيرى است مسموم از تيرهاى شيطان - هر كس آن را به جهت خوف الهى ترك كند، خداوند ايمانى به او مى‏بخشد كه حلاوت آن را در قلب خود  احساس مى‏كند(الاخلاق، سيد عبدالله شبر، قم، انتشارات بصيرتى، ص 127). 

  3- گوش ندادن به آوازها و موسيقى‏هاى تحريك‏كننده و مبتذل. در حديثى از حضرت صادق(ع) آمده است: ان رجلا سأله عن  سماع الغناء فنهى عنه و تلا قول الله عز وجل: «ان السمع والبصر والفؤاد كلّ اولئك كان عنه مسؤولاً»(اسراء، آيه 36). 

 و قال يسأل السمع عما سمع والفؤاد عمّا عقد والبصر عمّا ابصرمردى از آن حضرت درباره شنيدن آواز محرك پرسيد. حضرت از آن نهى كرده و اين آيه را  خواندند: «به يقين گوش و چشم و دل هر يك مورد سؤال خواهند بود» و فرمود: گوش از آنچه شنيده و قلب از آنچه بدان دل بسته و چشم از آنچه ديده است  مسؤول بوده و بازخواست خواهند شد(مستدرك‏الوسائل، چاپ قديم، ج 2، ص 459، ابواب يكتسب به، باب 80). 

  4- اجتناب شديد از گفتگوهاى دوستانه و نشست‏هاى غفلت‏زا و معاشرت با دوستان ناباب و گوش سپردن به سخنان  تحريك‏آميز.

  از حضرت امام باقر(عِ اين‏گونه روايت شده است: من اصغى الى ناطق فقد عبده، فان كان الناطق يؤدى عن الله عزوجل فقد عبدالله و ان  كان يؤدى عن الشيطان فقد عبد الشيطانهر كس به سخن گوينده‏اى گوش فرا دهد او را بندگى كرده است، پس اگر ناطق از خدا بگويد شنونده، خداوند را  بنده شده و اگر از شيطان و سخنان شيطانى بر زبانش جارى كند قطعا بندگى شيطان كرده است(وسائل‏الشيعه، چاپ ايران، كتابفروشى اسلاميه، ج 12، ص 236). 

  5- اعتدال در خوردن. بى‏ترديد پرخورى و بى‏نظمى در خوردن در ذخيره‏سازى و انباشتن موادى كه نيازمند تفريغ باشد مؤثر  است، ولى در صورت اعتدال و كم‏خورى سهم ناچيزى از آن صرف تهيه آن مواد مى‏شود.

  در حديثى كه قبلاً از پيامبر گرامى(ص) نقل كرديم، آن حضرت پس از آن كه جوانان را به ازدواج ترغيب مى‏كنند مى‏فرمايند: و من  لم يستطع فليصم فان الصوم به وجاءهر كس قدرت بر ازدواج ندارد و روزه بگيرد يقينا روزه نيروى  غريزه او را تضعيف مى‏كند(مستدرك الوسائل، ج 2، ص  531). 

  6- اشتغال، ورزش و سرگرمى‏هاى مفيد. زيرا با وجود فراغت، هم مواد غذايى در تقويت غريزه به مصرف مى‏رسد و هم‏فكر و  خيال مصروف چاره‏سازى در تفريغ آن مى‏شود و لذا در روايات بر اشتغال و كار و پرهيز از فراغت تأكيد بسيار شده است.

  حضرت امام صادق(ع) در حديث پردامنه «مفضل» مى‏فرمايند: ... وهكذا الانسان لو خلا من الشغل لخرج من الاشر والعبث والبطر الى  ما يعظم ضرره عليه و على من قرب منه...... و همين‏گونه انسان اگر بى‏كار و فارغ باشد، به بيهودگى و سرمستى دچار مى‏شود و بر اثر آن به مسايلى مبتلا  مى‏شود كه زيان آن هم بر خود و هم بر نزديكان او سنگينى خواهد كرد...(بحارالانوار، تهران، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، ج 3، ص 87). 

  7- تلاوت قرآن. بى‏شك انس با قرآن، تلاوت، تدبر و تفكر در مضامين آن، خود شفاى هر دردى است كه به سرعت كار هر  پريشانى را رو به سامان مى‏برد و زخم‏هاى پنهان را التيام مى‏دهد و همت‏ها را تا آسمان‏ها بالا مى‏برد و بشر را از فرو رفتن در عالم  حيوانات را نجات مى‏بخشد.

  اميرمؤمنان(ع) مى‏فرمايند: و تعلّموا القرآن فانه ربيع القلوب واستشفوا بنوره فانه شفاء الصدور و احسنوا تلاوته فانه انفع القصصقرآن را  فرا گيريد زيرا قرآن بهار دلهاست و از نور آن بر مرض‏ها و دردهاى خود مرهم بگذاريد زيرا آن داروى شفابخش سينه‏هاست و آن را نيكو تلاوت كنيد كه به يقين  سودمندترين قصه‏هاست(وسائل‏الشيعه، ج 4، ص 825، ابواب قرائة القرآن، باب 1، ح 7). 

  خلاصه اين كه: راه حل دين در خصوص نوع مقابله و مواجهه به غريزه جنسى نخست ازدواج است و در صورت  عدم امكان، كنترل مثبت با شرحى كه بيان شد و سپس كنترل منفى با وجود همه زيان‏هاى آن، ولى هيچ‏گاه به بى‏بند و بارى و  افسارگسيختگى و آلودگى به گناه رضايت نمى‏دهد و زيان آن را به مراتب خسارت‏بارتر و ويرانگرتر از ضرر كنترل منفى مى‏داند.

  اين نوشتار را با اين جمله به پايان مى‏بريم كه بزرگان گفته‏اند: «نفس را مشغول بدار وگرنه او تو را به خود مشغول ساخت».