ما معتقد به تقدير عينى هستيم؛ تقدير عينى خداوند عبارت است از تدبير مخلوقات به گونه‏اى كه پديده‏ها آثار خاصى بر آنها مترتب گردد و اين، طبعاً به حسب قرب و بعد هر پديده‏اى متفاوت خواهد بود، چنان كه نسبت به جنس، نوع، شخص و حالات نيز تفاوت خواهد داشت. مثلاً تقدير نوع انسان اين است كه از مبدأ زمانى خاص تا سرآمد معينى در كره زمين زندگى كند و تقدير هر فردى اين است كه در مقطع زمانى محدود و از پدر و مادر معينى به وجود بيايد وهمچنين تقدير روزى و ساير شؤون زندگى و افعال اختياريش عبارت است از فراهم شدن شرايط خاص براى هر يك از آن‏ها. در واقع، تقدير عينى خداوند؛ يعنى، خداوند هر مخلوقى را با حدود، قيود، اندازه، شرايط، خصوصيات و توان‏هاى مخصوصى به وجود مى‏آورد،(فرقان، 2 - قمر، 49 - يس، 38 - مؤمنون، 18 - اعلى، 3).

    اين تقدير با اختيار انسان منافات ندارد، زيرا اختيار، اعمال اختيارى و مقدمات افعال اختيارى ما همچون هر پديده ديگرى از مجراى خاص و كادر مشخص و دايره مختص به خود تحقق مى‏يابد و اين همان تقدير عينى خداوند است. مثلاً سخن گفتن انسان كه يك عمل اختيارى است بايد از مجرا يا مجارى خاص خود تحقق يابد. ازاين‏رو، خداوند با اعطاى ريه‏ها، حنجره‏ها، تارهاى صورتى، زبان، دندان‏ها و لب‏ها و... اين مجارى را براى تحقق سخن گفتن كه يك عمل اختيارى مى‏باشد مقدور فرموده است.

    همچنين مقدمات افعال اختيارى را نيز خداوند با شرايط خاصى مقدر فرموده، مثلاً خدا جهازات غذا خوردن را فراهم كرده و موادى آفريده تا در آن مواد تصرف شود. بايد دست و پا باشد تا انسان بتواند در آنها تصرف كند. اگر اعضا و جوارح نبود تا تصرف در مواد خارجى انجام دهد، خوردن - كه يك فعل اختيارى است - تحقق نمى‏يافت.

    به هر حال، امورى را كه خداوند به تقدير عينى مقدر فرموده، همه جبرى هستند و جاى اعمال اختيار و توهم اختيار انسان در آن نيست. اعضا و جوارح ما جبرا به ما داده شده است. قدرت اختيار، تفكر و انتخاب براى ما جبرى است. مقدمات اختيار و موادى كه اعمال اختيارى روى آن انجام مى‏گيرد جبرى است.

    خداوند متعال با تقدير عينى خود كادرى را براى زندگى هر فرد مشخص مى‏كند كه فعاليت اختيارى كه خود نيز جبراً به ما داده شده است در درون آن انجام مى‏گيرد. ما در درون اين كادر، مختار هستيم كه هر چه مى‏خواهيم بكنيم، ولى پيروى از اين كادر از اختيار ما خارج است.

    به بيان ديگر، اصل اختيار، مقدمات افعال اختيارى و موادى كه افعال اختيارى روى آن انجام مى‏گيرد همه براساس تقدير عينى خداوند كه براساس اقتضائات عالم هستى و جهان مخلوق بوده است جبرى هستند ولى اين كه ما چگونه از اختيار خود استفاده كنيم و آن مقدمات رابه كار گيريم و از مواد چه بسازيم، همه در اختيار ما بوده و خواهد بود، (رك : پرسش‏ها و پاسخ‏ها، محمدرضا كاشفى، قم، نشر معارف، چاپ اول، 1380، صص 61 - 63)0