دروغ گفتن و برخلاف واقع حرف زدن از گناهان كبيره و بسيار زشت است و انسان را خوار، بى ارزش، خجالت زده، شرمسار، و در آخرت به عذاب و كيفر گرفتار مى نمايد. خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد:
(إِنَّما يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ)؛(1)دروغ را كسانى مى سازند كه ايمان ندارند.
رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) مى فرمايد:
ايّاكم و الكذب فانّ الكذب يهدى الى الفجور، و الفجور يهدى الى النار(2)؛ از دروغ بپرهيزيد; زيرا دروغ به بدكارى مى كشاند، و بدكارى انسان را به جهنم مى كشاند.
اميرالمؤمنين(عليه السلام) نيز مى فرمايد:
لا يجد العبد طعم الايمان حتّى يترك الكذب هزله و جدّه(3)؛ بنده مزه ى ايمان را نمى يابد تا وقتى كه دروغ را (به طور كلّى) ترك كند، چه شوخى باشد، چه جدّى.
على بن الحسين(عليهماالسلام) مى فرمايد:
اتقوا الكذب الصغير منه و الكبير فى كلّ جدّ و هزل فانّ الرجل اذا كذب فى الصغير اجترء على الكبير(4)؛ از دروغ بپرهيزيد چه كوچك، چه بزرگ، چه شوخى، چه جدّى; زيرا كسى كه در موضوع كوچكى دروغ گفت بر گفتن دروغ بزرگ جرأت پيدا مى كند.

امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد:
ان الله عزّوجلّ جعل للشّر اقفالا و جعل مفاتيح تلك الاقفال الشراب و الكذب شرّ من الشّراب(5)؛ خداى عزّوجل براى بدى قفل هايى قرار داده است و كليد آنها شراب است و دروغ از شراب هم بدتر است.
امام حسن عسكرى(عليه السلام) مى فرمايد:
جُعلت الخبائث كلّها فى بيت و جُعل مفتاحها الكذب(6)؛ همه ى پليدى ها، گويا در يك اطاق نهاده شده است و كليد آن اطاق دروغ است.
بدترين نوع دروغ، دروغ بستن به خدا و پيامبر است كه روزه را نيز باطل مى كند. ناگفته نماند كه در چند مورد دروغ جايز است:

1-  در مقام دفع مفسده و نزاع؛ 2-  در مقام اصلاح ذات البين؛ 3- در جهاد با كفّار و دشمنان؛ 4-  وعده دادن به زن و فرزند در گرفتن چيزى كه توانايى آن را نداشته باشد، يا نفقه ى واجب نباشد; ولى اگر بتواند توريه كند - كه شرح آن را خواهيم گفت -  بهتر است و نبايد تكرارى باشد كه بفهمند او دروغ مى گويد و به وعده اش عمل نمى كند; هم چنين ناگفته نماند كه بسيارى از تعارفات ما دروغ است؛ مثلاً اين كه مى گوييم: بفرماييد خدمتتان باشيم، هرچه بگويى قبول دارم، نوكرم، كوچكم، يا اگر به غذا و شيرينى دعوت كنند، مى گوييم ميل ندارم. چقدر خوب است كه انسان مؤمن هر چه مى گويد از روى حقيقت باشد، و هميشه به آيات و اخبارى كه در مذمّت دروغ آمده توجه كنيم و عاقبت آن را تأمل كنيم، تا بعداً پشيمان و شرمسار نشويم و نگويند دروغ گو كم حافظه است.

پي نوشت:

(1). سوره ى نحل، آيه ى 105.
(2). جامع السعادات، ج 2، ص 248.
(3). سفينه البحار، ج 7، ص 455، و جامع السعادات، ج 2، ص 249.
(4). جامع السعادات، ج 2، ص 249.
(5). همان.
(6). جامع السعادات، ج 2، ص 249.