پرسشگر محترم قبل از بيان راهكارهاى عملى براى حلّ مشكل شما به ذكر چند نكته مى‏پردازيم:

نكته اول: از اين كه موفق شده‏ايد با اندكى تأمّل و دقّت، منشأ عادت بدى را كه در شما است كشف كنيد، خرسنديم زيرا شناخت موضوع و كشف سرچشمه مشكل، گام نخست در حل آن است. بنابراين، اكنون كه شما به مشكل خود آگاهى يافته‏ايد، مى‏توان گفت نيمى از راه را پيموده‏ايد، دومين گام شما در همين رابطه، تصميم و اراده قاطع براى مبارزه با اين صفات منفى نهفته است.

نكته دوم: براى بيرون راندن صفات رذيله‏اى همچون كينه و نظاير آن، به خصوص وقتى در وجود فرد ريشه دوانده است، علاوه بر شناخت و اراده جدّى، صبر و مقاومت در برابر مشكلات و سختى‏هاى درمان نيز ضرورت دارد. انتظار نداشته باشيد در يك مدّت كوتاه به موفقيت نايل آييد. پيروزى نيازمند گذر زمان است و به تدريج به دست مى‏آيد. نبايد در راه مبارزه با اين صفت به سستى و خستگى و نااميدى دچار شويد.

نكته سوم: ريشه اصلى مشكلات شما ضعف شناخت و عدم تجزيه و تحليل درست از مسائلى است كه در پيرامون شما مى‏گذرد كه بايد در اين زمينه به جبران ضعف شناختى خود بپردازيد.

امّا در زمينه حِقْد و كينه توزى در كلمات گهربار معصومين(ع) گفته‏هاى فراوانى درباره نكوهش  كينه‏توزى و آثار زيان بار آن بيان شده است مثلاً امام حسن عسكرى(ع) فرموده‏اند: «رنجورترين و كم آسايش‏ترين مردمان، فرد كينه‏توز است»، (تحف العقول حرّانى، ص 263).

در كلمات گهربار معصومين(عليهم السلام) گفته‏هاى فراوانى درباره نكوهش كينه‏توزى و آثار زيانبار آن بيان شده است مثلاً امام حسن عسكرى(عليه السلام) فرموده‏اند: «رنجورترين و كم آسايش‏ترين مردمان، فرد كينه‏توز است»، (تحف العقول حرّانى، ص 263).

امّا راهكارهاى عملى مبارزه با حِقْد و كينه‏توزى عبارتند از:

1- تصميم قاطع بر اينكه كينه كسى را به دل نگيريد.

2- به ديدن كسانى كه نسبت به آنها كينه داريد، برويد.

3- بر خلاف حقد و كينه، با همه رفاقت و محبّت كنيد.

4- بديهاى ديگران را فراموش كنيد و از آنها در گذريد.

5- توجه داشته باشيد كه كينه داشتن نسبت به ديگران، گناه است و آثار سخت اُخروى در پى دارد، به همين دليل از كينه دست برداريد.

6- هديه دادن ؛ روايتى از پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) است كه ايشان فرموده‏اند: «هديه دادن كينه‏ها و كدورت‏ها را از سينه‏ها مى‏زدايد»، عيون اخبار الرضا«عليه السلام»، مرحوم صدوق، ج 2، ص 73، ح 343).

7 - از سوء ظن به افراد به ويژه فرد مورد نظر اجتناب كنيد قرآن خطاب به مؤمنين مي فرمايد «اي كساني كه ايمان آورده ايد از ظن بد به ديگران اجتناب كنيد زيرا بسياري از آنها واقعيت ندارد و گناه است علاوه بر اين، سوء ظن زمينه گناهان ديگري همچون تجسس در امور ديگران و سپس گناه كبيره غيبت را فراهم مي كند.

8- اعمال ديگران به ويژه فرد مورد نظر را حمل به صحت كنيد.

9- از منفي بافي نسبت به خود و ديگران دوري كنيد و هرگاه افكار منفي و سوء ظن نسبت به ديگران به ذهنت آمد خود را به كار ديگري مشغول كنيد و كانال فكري خود را به سرعت تغيير دهيد.

10- مهمانى و ضيافت دادن نيز موجب از بين رفتن كينه مى‏شود - امام صادق(عليه السلام) مى‏فرمايند: «آتش كينه‏ها را با مهمانى دادن خاموش كنيد»، (كافى مرحوم كلينى، ج 6، ص 318، ح 10).

11- توجه داشته باشد كه كينه باعث مى‏شود كه فرد در جامعه تنها شود، به همين دليل از كينه دست برداريد.

12- به خود تلقين كنيد كه هيچگاه و در هيچ شرايطى نسبت به كسى كينه‏اى به دل نگيريد و در غير اين صورت خود را با صدقه دادن و روزه گرفتن، جريمه كنيد.

اميد است با شناخت بيشتر نسبت به حِقد و كينه توزى و آثار زيان بار آن و نيز با اجراى دقيق راهكارها، اين رذيلت زشت اخلاقى را از خود دور سازيد.