يك نماز كامل و مقبول درگاه حضرت حق علاوه بر شرايط صحت كه بايد داشته باشد، بايد شرايط كمال را هم داشته باشد و يكي از شرايط كمال حضور قلب است و حضور قلب داراي مراتب و درجات متفاوتي است كه كامل و كامل‏تر دارد.

    مرتبه اول: نخستين مرحله حضور قلب اين است كه نمازگزار در تمام نماز يا بعضي از آن، اجمالاً توجه داشته باشد كه در حضور پروردگار جهان ايستاده و با او سخن مي‏گويد و راز و نياز مي‏كند.

    مرتبه دوم: دومين مرحله حضور قلب اين است كه نمازگزار در حال نماز، خودش را در برابر خدا و در حال تكلم با او مي‏داند، به معاني كلمات و اذكار نيز توجه دارد و مي‏داند كه با خدا چه مي‏گويد.

    مرتبه سوم: نمازگزار علاوه بر مراحل سابق، حقيقت تكبير و تسبيح و تقديس و ساير مفاهيم اذكار را به خوبي مي‏داند و با براهين علمي با آنها آشنا شده و در حال نماز به آنها توجه دارد و خوب مي‏داند كه چه مي‏گويد و چه مي‏خواهد و با چه كسي سخن مي‏گويد.

    مرتبه چهارم: نمازگزار، معارف و معاني ذكرها به طور كامل در باطن نمازگزار، نفوذ كرده و به مرحله يقين و ايمان كامل رسيده است. در اين صورت زبان، از قلب پيروي مي‏كند.

    مرتبه پنجم: در اين مرحله اسما و صفات و كمالات حق را با چشم باطن مشاهده مي‏كند و چيزي را جز خدا نمي‏بيند.

    با شناخت مراتب بالا، روشن مي‏گردد كه غير از موارد ياد شده، نمي‏توان چيزي را در حضور قلب دخيل كرد.

جهت اطلاع بيشتر ر.ك: خودسازي، آيت الله اميني.