نويسنده: جمعي از نويسندگان بكوشش خداياري، علي نقي
ناشر: انتشارات نبأ
ناشر اصلي: تهران
قطع: شوميز
تعداد صفحات: 319
نوبت و سال انتشار: نوبت اول 1388ش
قيمت: 45000
شابك: 7-75-8323-964-978
چكيده:
در اين اثر مجموعه مقالاتي در مورد جايگاه ويژه عقل در قرآن، روايات و انديشمندان اسلامي ارائه شده است. در اين مجموعه كوشش شده آراء مهم‌ترين جريان‌هاي فكري جهان اسلام در باب آموزه‌هاي عقل و پايه‌اي بودن آن در دين اسلام منعكس شده و متنوع‌ترين افكار در باب عقل و حجيت آن و همچنين كاركردهاي مهم آن مطرح شده است.
موضوع: فلسفه، كلام اسلامي
توضيحات:
در اين اثر مجموعه مقالاتي در مورد جايگاه ويژه عقل در قرآن، روايات و انديشمندان اسلامي ارائه شده است. در اين مجموعه كوشش شده آراء مهم‌ترين جريان‌هاي فكري جهان اسلام در باب آموزه‌هاي عقل و پايه‌اي بودن آن در دين اسلام منعكس شده و متنوع‌ترين افكار در باب عقل و حجيت آن و همچنين كاركردهاي مهم آن مطرح شده است. نگارندگان اين مقالات رويكردي تطبيقي در مورد آراي متفاوت در مورد عقل را نيز مطرح كرده و اختلاف نظر علماي اسلام و فرقه‌هاي مختلف كلامي را در اين باره به تصوير كشيده‌اند. در مقاله اول تحت عنوان «عقل در قرآن كريم» حوزه‌هاي معنايي عقل در قرآن و قلمروي احكام عقلي و مباني عقلاني و كاربرد عقل در مباحثي مانند خداشناسي، انسان‌شناسي و هستي‌شناسي تبيين گرديده است. شناخت اصول و علت احكام، شناخت اصول آموزه‌هاي اسلام و بايدها و نبايدها و پشتيباني عقل از دليل نقلي و اعتماد به آن از ديگر محورهاي بحث در اين مقاله است. در مقاله دوم تحت عنوان «عقل در احاديث» به جايگاه عقل در احاديث و سيره معصومين(ع) اشاره شده و ارتباط عقل با اخلاق، رابطه عقل نظري با عقل عملي، معاني و كاركردهاي عقل به عنوان ابزار فهم دين، حقيقت عقل ديني و مقايسه عقل ديني با عقل غير ديني مورد كنكاش قرار گرفته است. عقل گرايي و نص گرايي در مكاتب فكري اشعري، ماتريدي، معتزلي و شيعي و عوامل پيدايش اين دو جريان و زمينه‌هاي فكري آنها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. در مقاله چهارم تحت عنوان «بررسي تطبيقي عقل معتزلي و اشعري» تقابل معنا و مفهوم عقل و كاركردهاي آن با توجه به مسائلي مانند جبر و اختيار، حسن و قبح عقلي و رابطه عدالت خداوند با قدرت او مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. «عقل از ديدگاه ابن سينا» عنوان مقاله بعدي است كه در آن ابعاد مختلف عقل و اسامي و مراتب آن مانند عقل عملي و نظري، عقل مفارق، عقل هيولايي، عقل بالملكه، عقل بالنفس و عقل مستفاد بيان شده است و مختصري از علم النفس ابن سينا مورد شرح قرار گرفته است. «جايگاه عقل در عرفان اسلامي» عنوان مقاله ششم است كه در اين مقاله ديدگاه عرفاي مشهور در مورد كاركردهاي عقل و تبيين مباحث عرفان نظري مانند معرفت عقلي حق تعالي، نسبت بين عقل و عشق، ارتباط بين عقل و قلب و تمايزات بين عقل و قلب در عرفان عملي، بيان شده است. در مقالات بعدي ديدگاه‌هاي برخي از انديشمندان اعم از فلاسفه و متكلمان مانند ملاصدرا، ميرزاي اصفهاني، ابن سينا و حكماي يونان بيان گرديده است. مباحثي مانند مباني هستي شناسي و انسان شناسي و معرفت شناسي عقل از منظر ملاصدرا و معناشناسي عقل و كاركردها و مراتب آن از ديدگاه وي، مباني خداشناسي و معادشناسي عقل از ديدگاه وي، بررسي عدم حجيت عقل از منظر اخباريان و ديدگاه آنان در مورد حسن و قبح عقلي افعال، ويژگي‌هاي عقل و درجات آن از ديدگاه ميرزاي اصفهاني، تباين عقل و عاقل و اتحاد آن دو، ذاتي بودن حجيت ذاتي عقل، بررسي پيشينه‌ي اخباري‌گري در جهان اسلام و روش اخباريان در تبيين احكام و اصول عقايد، افراط و تفريط‌هاي صورت گرفته درباره عقل و بها دادن بيش از حد به عقل در برخي موارد و مفاسد مترتب بر آن از مباحث مهم مطرح شده در اين مقالات است.