این گروه عهده دار تحقیق و مطالعه فقه و حقوق با نگاه بیرونى است و به پرسش هایى که در زمینه روش، مبانى، منابع، اهداف و... علم فقه و حقوق اسلامى مطرح مىشود، پاسخ مىدهد.
1. اهداف
الف) تنقیح و تبیین مبانى، منابع، قلمرو، اهداف، تاریخ و روشهاى استنباط فقه و حقوق اسلامى؛
ب) شناسایى چالش ها و پرسش هایى که در زمینه هاى یاد شده رویاروى فقه و حقوق اسلامى قرار گرفته است و تلاش در جهت پاسخ گویى عالمانه به آنها
2. قلمرو پژوهشى
الف) مطالعه و تحقیق در زمینه کلیه مسائل چالش برانگیز در سطح جامعه که جنبه فلسفه فقهى دارند، به ویژه مسائل زیربنایى در زمینه حکومت دینى در قلمرو گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامى قرار دارد.
ب) تبیین، ردّ و اثبات آن دسته از مسائل علوم مرتبط با فقه (کلام، حقوق، اخلاق و...) که از منظر تأثیرگذارى آن علوم در فقه نیازمند بررسى است، در قلمرو این گروه قرار دارد.
ج) با توجّه به ضرورت بحث از فلسفه برخى احکام از یک سو و عدم وجود گروه پژوهشى مستقل در پژوهشکده، در شرایط کنونى، مسائل مربوط به فلسفه احکام، به صورت موقت در قلمرو این گروه قرار دارد.
د) تحقیق و پژوهش درباره فلسفه علم به صورت مستقل در قلمرو این گروه قرار ندارد ولى مطالعه، مشاوره، برگزارى نشست علمى به منظور کسب آگاهى کلان از محورهاى اصلى آن و انطباق آن بر فقه و حقوق اسلامى در قلمرو این گروه قرار مىگیرد.
وظایف
1. مطالعه، تحقیق و اجراى طرحهاى پژوهشى در زمینههای:
الف. تاریخ، فلسفه و مبانى فقه و حقوق اسلامى؛
ب. موضوعات کهن فقهى که به دلایلى نیازمند بازنگرى اند، بهویژه در موضوعات مورد نیاز نظام جمهورى اسلامى؛
ج. علوم وابسته به فقه از قبیل اصول، رجال، حدیث و...
د. قواعد فقهى متناسب با توسعه دانش فقه؛
و. نظام حقوقى اسلام و تطبیق و مقایسه آن با سایر نظام هاى حقوقى
ز. الگوها و نظریه هاى کارآمد فقهى و حقوقى؛
ح. شناسایى شبهات مربوط به فلسفه احکام و ارائه تحلیلهاى عقلانى جهت اقناع اذهان مخاطبان؛
2. شناسایى خلأها، نیازها، آسیبها و مشکلات فقهى و حقوقى نظام جمهورى اسلامى؛
3. آسیبشناسى فقهى - حقوقى نهادهاى تقنینى، قضایى و اجرایى نظام جمهورى اسلامى؛
4. ایجاد گروه هاى تخصصى جهت اجراى برنامهها و فعالیت هاى پژوهشى؛
5. تهیه مجموعه هاى اطلاع رسانى (مأخذشناسى، قاموس، معجم و...)
6. فراهم آوردن زمینه رشد و توسعه دانش و توانایى پژوهشگران پژوهشکده از طریق تشکیل و کارگاه هاى آموزشى، برگزارى نشست ها و گفت و گوهاى علمى، ایجاد فرصت هاى مطالعاتى و...
7. شناسایى، جذب و به کارگیرى پژوهشگران و صاحبنظران توانمند و حمایت از فقهپژوهان حوزه علمیه جهت زمینهسازى رشد و اعتلاى آنان؛
8. اطلاع رسانى به حوزه هاى علمیه در زمینه پرسش ها و چالش هاى نوپیداى جامعه و نظام اسلامى در عرصه فقه و حقوق اسلامى؛
9. ارتباط و همکارى با سازمان ها، نهادها، مؤسسات و مراکز علمى، پژوهشى و اجرایى به منظور پیش برد اهداف پژوهشکده؛
10. برقرارى ارتباط فعال و سازنده با دیگر پژوهشکده ها و واحدهاى زیرمجموعه پژوهشگاه با هدف اجراى طرحهاى مشترک و جلوگیرى از انجام کارهاى موازى و تکرارى.
کتب منتشر شده :
ردیف
|
عنوان اثر
|
پدیدآورنده گان
|
وضعیت
|
سال نشر
|
گروه
|
ناشر
|
1
|
گفتگوهای فلسفه فقه
|
جمعی از محققان
|
پروژه ای
|
1376
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
2
|
مأخذشناسی نظام تعلیم و تربیت روحانیت
|
محمد نوری
|
پروژه ای
|
1376
|
4-گروه های قبلی
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
3
|
مأخذشناسی نظام تعلیم و تربیت روحانیت
|
محمد نوری
|
پروژه ای
|
1376
|
4-گروه های قبلی
|
بوستان کتاب قم
|
4
|
جایگاه قرآن در استنباط احکام
|
سیفاللّه صرامی
|
هیأت علمی
|
1378
|
3-گروه فلسفه
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
5
|
حکم ثانوی در تشریع اسلامی (ویرایش دوم)
|
علی اکبر کلانتری
|
پروژه ای
|
1378
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
6
|
مأخذ شناسی مسائل مستحدثه پزشکی
|
محمدهادی طلعتی
|
پروژه ای
|
1378
|
4-گروه های قبلی
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
7
|
مأخذ شناسی بیمه
|
محمدهادی طلعتی
|
پروژه ای
|
1378
|
4-گروه های قبلی
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
8
|
مأخذشناسی حقوق جزا و جرمشناسی
|
موسی رسائی ساروی
|
پروژه ای
|
1378
|
4-گروه های قبلی
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
9
|
جهود الشیخ المفید الفقهیة و مصادر استنباطه
|
محمد حسین نصار
|
پروژه ای
|
1379
|
3-گروه فلسفه
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
10
|
مأخذ شناسی قواعد فقهی
|
جمعی از محققان
|
پروژه ای
|
1379
|
4-گروه های قبلی
|
بوستان کتاب قم
|
11
|
رابطه فقه و حقوق
|
مصطفی میراحمدی زاده
|
پروژه ای
|
1380
|
3-گروه فلسفه
|
مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
|
12
|
فقهپژوهی قرآنی
|
سید محمدعلی حسینی ایازی
|
پروژه ای
|
1380
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
13
|
فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام
|
قدرتالله خسروشاهی
|
پروژه ای
|
1380
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
14
|
مأخذشناسی تاریخ و فلسفه فقه و حقوق
|
سید مسعود نوری و سید عبدالمطلب احمدزاده
|
پروژه ای
|
1380
|
4-گروه های قبلی
|
بوستان کتاب قم
|
15
|
نقش تقیه در استنباط
|
نعمت الله صفری
|
پروژه ای
|
1381
|
3-گروه فلسفه و دانش های وابسته
|
بوستان کتاب قم
|
16
|
زندگی و اندیشههای ابن ادریس
|
علی همت بناری
|
پروژه ای
|
1381
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
17
|
فهرست مقالات فقهی
|
رسول طلائیان
|
پروژه ای
|
1381
|
4-گروه های قبلی
|
بوستان کتاب قم
|
18
|
جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد
|
سعید ضیائی فر
|
هیأت علمی
|
1382
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
19
|
فلسفه حقوق اسلامی
|
ترجمه: محمدرضا ظفری و فخرالدین اصغری آقمشهدی
|
پروژه ای
|
1382
|
3-گروه فلسفه
|
بوستان کتاب قم
|
20
|
جایگاه عقل در استنباط احکام
|
سعید قماشی
|
پروژه ای
|
1384
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
21
|
رسائل فی ولایة الفقیه
|
محمد کاظم رحمان ستایش و مهدی مهریزی
|
پروژه ای
|
1384
|
4-گروه های قبلی
|
بوستان کتاب قم
|
22
|
پیش درآمدی برمکتبشناسی فقهی (مجموعه گفت و گو)
|
به کوشش: سعید ضیائی فر
|
هیأت علمی
|
1385
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
23
|
ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن
|
سید محمد علی ایازی
|
پروژه ای
|
1386
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
24
|
معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیّر در روایات (معیارهای ثبات) - جلد اول
|
حسنعلی علی اکبریان
|
هیأت علمی
|
1386
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
25
|
معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیّر در روایات (معیارهای تغییر) - جلد دوم
|
حسنعلی علی اکبریان
|
هیأت علمی
|
1386
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
26
|
موسوعة احکام المرتد فی الشریعة الإسلامیة (المجلد الاول)
|
تالیف: حسین علیان امینی، تکمیل: عبدالرسول هادیان
|
پروژه ای
|
1387
|
4-گروه های قبلی
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
27
|
موسوعة أحکام المرتد فی الشریعة الإسلامیه - المجلد الثانی
|
تالیف: حسین علیان امینی، تکمیل: عبدالرسول هادیان
|
پروژه ای
|
1387
|
4-گروه های قبلی
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
28
|
اهداف دنیوی فقه
|
محمد علی سلطانی
|
پروژه ای
|
1388
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
29
|
تاثیر اخلاق در اجتهاد (مجموعه گفت و گو)
|
به کوشش سعید ضیائی فر
|
هیأت علمی
|
1388
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
30
|
اهداف مجازات ها در جرایم جنسی (چشم اندازی اسلامی)
|
رحیم نوبهار
|
پروژه ای
|
1389
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
31
|
مقایسه منابع و روش های فقه و حقوق(مجموعه گفت و گو)
|
به کوشش: سیف الله صرامی
|
هیأت علمی
|
1391
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
32
|
رویکرد حکومتی به فقه(مجموعه مقالات و نشست ها)
|
به کوشش : سعید ضیایی فر
|
هیأت علمی
|
1391
|
3-گروه فلسفه
|
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
|
مقالات منتشر شده :
ردیف
|
عنوان اثر
|
پدیدآورنده گان
|
سال نشر
|
گروه
|
ناشر
|
1
|
گونههای تأثیر اخلاق بر فقه و اجتهاد
|
سعید ضیایی فر
|
1389
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 64
|
2
|
تأملی در مقالات تضاد و تعارض در فقه اسلامی1
|
رضا اسفندیاری (اسلامی)
|
1389
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 65
|
3
|
تأملی در مقالات تضاد و تعارض در فقه اسلامی2
|
رضا اسفندیاری (اسلامی)
|
1389
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 66
|
4
|
تأملی در مقالات تضاد و تعارض در فقه اسلامی3
|
حسنعلی علیاکبریان
|
1390
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 67
|
5
|
درآمدی بر فقه حکومتی
|
سیف الله صرامی
|
1390
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 70
|
6
|
نقش حکمت احکام در حل تعارض و تزاحم
|
حسنعلی علی اکبریان
|
1391
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 71
|
7
|
تبعیت احکام از مصالح و مفاسد
|
حسنعلی علی اکبریان
|
1391
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 74
|
8
|
بررسی عنصر احتیاط در فقه دوره های پیش و پس از اندیشه اخباری
|
رسول نادری
|
1392
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 76
|
9
|
تأملی بر ساختارهای فقه مدون امامیه
|
سیدمحمد رضی آصف آگاه
|
1392
|
3-گروه فلسفه فقه
|
مجله فقه شماره 77
|
آثار در دست نشر :
- تجمیع گفتوگوهای ناظر ج 2و1 / سیدمحمدرضی آصف آگاه (اشکوری)/گروه فلسفه فقه
- نقش عصمت در اجتهاد / بهروز مینائی/گروه فلسفه فقه
پروژه های در دست تحقیق
1 . مبانی انسان شناسی علم فقه / سعید ضیائی فر
2 . گفتگوهاى احتیاط/ سعید ضیائی فر
3 . پیشدرآمدى بر فلسفه احکام/ حسنعلی علی اکبریان
4 . گفتگوهاى مبانى انسانشناسى فقه/ سعید ضیائی فر
5 . مجموعه مقالات روشهاى بهرهگیرى از اهداف دین/ به کوشش سعیدضیائیفر و حسنعلی علیاکبریان
6 . مکتب فقهى محقق اردبیلى/ محمدعلی سلطانی – سیدعلی حسینی
7 . گفتگوهاى تاثیر شرایط اجتماعی در اجتهاد / مصطفی میراحمدی
8 . تعلیقههای تضاد و تعارض/ جمعی از نویسندگان (3 تعلیقه چاپ شده است)
9 . ساختار علم فقه / سیدمحمدرضی آصف آگاه(اشکوری)
10 . مجموعه مقالات حجیت و کارآمدی / به کوشش: حسنعلی علیاکبریان
11 . نشستهای فلسفه فقه / به کوشش: سعید ضیایی فر
12 . تأثیر اندیشه اخباری بر فقه امامیه / رسول نادری
نام اعضای هیئت علمی و محققین
اعضای هیئت علمی :
حسنعلی علیاکبریان
سعید ضیائیفر
محقق در جایگاه هیئت علمی:
سیدمحمدرضی آصف آگاه(اشکوری)
محقق رسمی:
رسول نادری
مدیر گروه:
حسنعلی علی اکبریان
دبیر گروه:
جلال عراقی
آدرس:
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - پژوهشکده فقه و حقوق- حسنعلی علی اکبریان
تلفن: 371160 داخلی 1370 فکس: 37831728