پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /نظریه کلاسیک شناختی-تحولی در رشد اخلاقی

نظریه کلاسیک شناختی-تحولی در رشد اخلاقی

این اثر مشتمل بر سه فصل می‌باشد: فصل نخست به مروری بر مسائل عمده حوزه رشد اخلاقی و طیف‌شناسی نظریات مختلف اختصاص دارد؛ فصل دوم به آرای پیاژه در زمینه رشد اخلاقی پرداخته است و فصل سوم نظریه کلبرگ را بازمی‌نماید.
عنوان :نظریه‌های کلاسیک شناختی‌تحولی در رشد اخلاقی
مؤلف :حسین دیبا، حسن بوسلیکی، حسین مرادی
تاریخ انتشار : 1398
چکیده :تربیت نسل جدید و سازگار کردن آنها با هنجارهای جامعه از دیرباز مورد اهتمام جوامع بشری بوده است. از آنجا که تربیت دانشی هنجاری است، اتکای جدی بر مجموعه‌ای از دانش‌های توصیفی دارد. این دانش‌های توصیفی گاه ماهیت تجربی دارند، گاه الهیاتی، عقلی و فلسفی. در میان دانش‌های توصیفی که بخشی از مبانی تربیت اخلاقی را فراهم می‌سازند، روان‌شناسی (بخصوص در شاخه‌هایی مانند شخصیت، رشد و اخلاق) جایگاه ویژه‌ای دارد.
از آنجا که به نظر می‌رسد نظریات برجسته یک حوزه مطالعاتی با مرور سیر تاریخی بهتر فهم می‌شوند، نظریات کلاسیک ژان پیاژه و لارنس کلبرگ در این اثر به جامعه علمی عرضه شده است تا در آینده و در قالب آثاری دیگر، سایر نظریات معرفی شوند. برای مطالعه آرای این دو روان‌شناس شهیر، از برجسته‌ترین آثار ایشان در زمینه رشد اخلاقی و نیز گزارش‌های معتبر از دیدگاه ایشان استفاده شده است. دیدگاه‌های این دو صاحب‌نظر، پس از گزارش مبسوط و کامل، از منظرهای مختلفی همچون انسجام‌ درونی، روشی و نیز مبانی دینی مورد نقد و ارزیابی قرار گرفت.
این اثر مشتمل بر سه فصل می‌باشد: فصل نخست به مروری بر مسائل عمده حوزه رشد اخلاقی و طیف‌شناسی نظریات مختلف اختصاص دارد؛ فصل دوم به آرای پیاژه در زمینه رشد اخلاقی پرداخته است و فصل سوم نظریه کلبرگ را بازمی‌نماید.
در فصل نخست، پس از مرور کارکردهای مباحث رشد اخلاقی، به طیف‌شناسی نظریه‌های رشد اخلاقی و زمینه این طیف‌بندی پرداخته شده است و نیز مروری بر زمینه‌های درونی و بیرونی رشد اخلاقی شده است.
در فصل دوم، پس از ارائه تعریفی از مفاهیم اساسی دیدگاه پیاژه در رشد اخلاقی و نیز ارائه کلیاتی از نظریه رشد شناخت منطقی وی، به افرادی که پیاژه برای تدوین نظریه‌اش از ایشان تأثیر پذیرفته است،‌ اشاره شده است. آنگاه مبانی نظری دیدگاه او بیان گردیده است. در ادامه با اشاره‌ای به روش کار پیاژه، نظریه وی در زمینه رشد اخلاقی (رشد قضاوت اخلاقی) ارائه شده است. در بیان دیدگاه وی، بر دوگانه «اخلاق اجبار و اخلاق همکاری» تأکید شده و یافته‌های وی بر محور این دوگانه سامان داده شده است. در انتها از منظر مبانی، روش، محتوای نظریه، دیدگاه وی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
در فصل سوم، پس از ارائه تصویری از ارتباط کار کلبرگ با یافته‌های پیاژه، به روش کار وی (طراحی معماهای اخلاقی) اشاره گردیده است. آنگاه مراحل شش‌گانه رشد اخلاقی (استدلال اخلاقی) از منظر کلبرگ معرفی شده است. در این بخش به ویژگی‌های مرحله‌ای بودن دیدگاه وی نیز پرداخته شده است. در ادامه مراحل رشد اخلاقی، زمینه‌های رشد اخلاقی (رشد شناخت منطقی و اتخاذ نقش) نیز معرفی گردیده است. همچنین آخرین تغییرات نظام کلبرگی (مبتنی بر تغییر نظام نمره‌گذاری مصاحبه‌ها) نیز گزارش شده است. در انتها دیدگاه کلبرگ در سه محور مبانی، روش و محتوای نظریه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
.