به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام
سمینار «مواجهه امامان شیعه علیهم السلام با اباحه گری»
در ابتدا آقای ذاکری مدیر گروه سیره اهل بیت (ع) از حضور اساتید تشکر کردند و دکتر مطهری مدیر پژوهشکده مطالبی در اهمیت برگزاری سمینارها خصوصا توجه به نوآوری و ایده ای است که در یک تحقیق ارائه می شود تا بتوان مراحل بعدی را با استواری بیشتر ادامه داده و بدین ترتیب زمینه برای کرسی های تخصصی هموار گردد.
در ادامه، دکتر حاجی زاده به معرفی پروژه پرداخت،
یکی از تفکرات انحرافی و آسیب‌رسان در عصر حضور امامان(ع) تفکری است که به اباحی‌گری منجر شده است. این تفکر در دوران امامان(ع) میان برخی از فرقه‌های منحرفِ مسلمان و غیر مسلمان از جمله مرجئه، غلات، خوارج، کیسانیه، متصوفه، باطنیه، خرّمیه، مقنعیه، پیروان مانی و احیانا در میان برخی از شیعیان منحرف خود را نشان داده- در بسیاری از موارد با استناد به برخی از روایات و با گمانه‌هایی چون، «شناخت حق یا معرفت امام موجب بی‌نیازی از عمل است» و «حب اهل‌بیت(ع) برای رستگاری کافی است.» همراه شده است. علاوه بر این، تاویل‌گرایی، تکیه افراطی بر عفو و کرم الهی، تلقی نادرست از شفاعت، ولایت و انتظار و احیانا لاابالی‌گری، موجبات اباحی‌گری را در میان فرقه‌های مختلف فراهم ساخته است. از طرفی تفکرات اهل‌اباحه تاثیراتی تخریبی بر فرهنگ اسلامی داشته است. دست کشیدن از کار و تلاش، گرایش به فسق و فجور، بی‌اعتنایی به انجام تکالیف و دستورات دینی از تاثیرات مخرب پدیده اباحی‌گری است. امامان شیعه به منظور حفظ و صیانت از فرهنگ اصیل اسلامی همواره با اهل‌اباحه برخورد کرده‌اند و به شیوه‌های مختلف نادرستی باورها و عملکرد آنان را بیان کرده‌اند. سوالی که این پژوهش حاضر در صدد پاسخ‌گویی به آن بوده چنین است: امامان معصوم(ع) به منظور مقابله با باورها و عملکرد نادرستِ اهل‌اباحه چگونه عمل کرده‌اند؟
واکاوی موضوع نشان می دهد از مهم‌ترین موارد مواجهه امامان معصوم(ع) با اهل‌اباحه تاکید بر انجام عبادات و ترک گناهان، تاکید بر عمل در کنار ایمان، رد تاویل‌های اباحی‌گرایانه، رد باورهای نادرستی چون «اذا عرفت الامام فاعمل ماشئت»، لعن اهل‌اباحه و برائت از ایشان بوده است.
این پژوهش در هفت فصل سامان یافته است. فصل اول شامل کلیات است که طرح تحقیق اعم از بیان مسئله، سوالات، فرضیه، پیشینه، مفهوم شناسی و ... در آن آمده است. فصل دوم با عنوان تاریخچه اباحی گری، به معرفی اهل اباحه اختصاص یافته است. در این فصل اهل اباحه در دو طیف شیعیان و غیر شیعیان به تصویر کشیده شده است.
فصل سوم با عنوان «ریشه‌ها، علل و مبانی فکری اباحی‌گری»، به واکاوی ریشه های اباحی گری پرداخته است و بیان شده است که علت عمده اباحی‌گری کج فهمی و برداشت های نادرست از برخی از مفاهیم دینی است.
فصل چهارم به پیامدهای منفی اباحی‌گری بر فرهنگ اسلامی اختصاص یافته است. رواج فساد در جامعه اسلامی و بدبینی بنسبت به اهل بیت و شیعیان و سوء استفاده قدرت های حاکم از مهم ترین پیامدهای اباحی گری مطرح شده اند.
در فصل پنجم با عنوان مواجهه امامان معصوم(ع) با اباحی‌گری‌های درون فرقه‌ای به برخوردهای ائمه(ع) با شیعیانی که به هر علتی در دام اباحی گری گرفتار شده اند پرداخته است.
سپس دکتر حسینیان مقدم عضو شواری علمی گروه سیره به بیان نقطه نظرات خود پرداخته و در ابتدا پس از بیان جایگاه و اهمیت نوع روش مورد استفاده در کار های تحقیقاتی، به اشکالاتی در ساختار و محتوای کار دکتر حاجی زاده اشاره کردند از جمله : اختلاف موجود در ادبیات مقدمه و متن تحقیق است که باید یکسان سازی شود، لزوم عدم استفاده از عبارت های کلیشه ای مانند احتمالا یا قطعا چنین است، ذکر تاریخ درگذشت افراد و زمان رخ داد حوادث و مکان جریانات سیاسی و اجتماعی، تفکیک ریشه ها و علل از مبانی.
دکتر قرائتی دیگر عضو شواری علمی گروه بود که پس از بیان نقاط قوت کار، بیان داشتند که به علل اجتماعی و گونه شناسی اباحه گری توجه شود و برخی گروه های مطرح در زمان ائمه در عناوین ذکر شود. برخی عناوین نام گروه و برخی نام افراد است که لازم است یکسان سازی شود.
دکتر صادقی عضو هیات علمی پژوهشکده گفتند علاوه بر نیاز اصلاحات در ساختار، برخی مطالب نیازمند نقد و بررسی است و گاهی تیترها طولانی است و طبق نظر برخی یاد داشتهای استاد مطهری را نمی توان به عنوان نظر نهائی ایشان تلقی کرد.
آقای بهروز نماینده سایت بیان کردند بحث اباحی گری از مباحث مطرح در سایت هاست که اهمیت دارد. و آقای میر خلیلی پیشنهاد کردند بهتر بود اول توضیحاتی در باره قرار داد و روند کار داده می شد.
دکتر نعمت الله صفری ناظر علمی طرح، ضمن تقدیر از تلاش های نویسنده به لزوم و اهمیت رابطه نویسنده و ناظر در مبادله فکری اشاره کردند و بیان داشتند که در ابتدای تحقیق به محقق محترم بیان کرده بودم که لازم است از مواجهه در ابتدا تقسیم شود و دوم این که در این گونه تحقیقات نیاز به یک بستر شناسی است مثلا اباحه گری در مدینه نبوده و در کوفه بوجود آمد و باید علل این تفاوت بررسی شود.البته ایشان به این نکته هم اشاره کردند باتوجه به روند کار تحقیق و زمان و شاعات محدود آن به نظر می رسد نیاز به بهبود فرایند است تا محقق به دون نگرانی از این محدودیت ها بتواند به تحقیق خود بپردازد و دست آوردهای نوی داشته باشد.
در پایان نقطه نظرات به صورت کتبی در اختیار محقق قرار گرفت تا زیر نظر ناظر پروژه اعمال کند.
منبع:
اخبار پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام
دیدار با اصحاب قلم, اخبار پژوهشکده تاریخ و سیره
|