پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی/طرح های پژوهشی/نقش حضرت زینب(س) در رسوائی یزید/ بدون زینب (س) تاریخ کربلا تحریف می شد

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ نقش حضرت زینب(س) در رسوائی یزید/ بدون زینب (س) تاریخ کربلا تحریف می شد دکترحاجی زاده با اشاره به نقش مهم حضرت زینب(س) در رسوائی یزید گفت: اگر سخنرانی ها و روشنگری های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س)نبود، چه بسا حادثه کربلا آن طور که باید و شاید به نسل های بعدی منتقل نمی شد و بنی امیه تاریخ اش را تحریف می کرد. به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به نقل از خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، بعد از اینکه امام حسین علیه السلام و یاران آن حضرت در روز دهم محرم سال 61 هجری در صحرای کربلا در برابر لشکری خون‌خوار، شیطانی و سفاک به فرماندهی عمر بن سعد و به دستور یزید بن معاویه و عبیدالله بن زیاد به شهادت رسیدند، خانواده آن حضرت و سایر کاروان که شامل حدود 84 نفر می‌شدند به اسارت گرفته شدند. این کاروان به دستور ابن زیاد به کوفه برده شدند و حدود هفت روز در کوفه در اسارت به سر می‌بردند.بعد از این مدت، آن بزرگان را در همان حالت اسارت و با لباس‌های مندرس و درحالی‌که به‌شدت عزادار بودند، به سوی شام فرستادند تا در مجلس یزید ملعون حاضر شوند.لذا در این خصوص با دکتر «یدالله حاجی زاده»، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
حضور کاروان اهل بیت (ع) در شام چه تاثیری در تثبیت قیام حسینی و تحقق استمرار اهداف واقعه عاشورا داشتند؟
بعد از حادثه تاسف بار کربلا در دهم محرم سال 61 هجری، اهل بیت امام حسین (ع) و سایر بازماندگان واقعه کربلا توسط عمر سعد و عبیدالله بن زیاد اسیر و به کوفه فرستاده شدند و سپس از کوفه به شامل انتقال یافتند. رهبری اسرای کربلا که بیش از 80 نفر بودند بر عهده حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) بود؛عملکرد و رهبری این دو بزرگوار بسیار تاثیرگذار، قابل توجه و عبرت آمیز بود. سخنان و خطبه های امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) که در شام ایراد کردند، باعث روشنگری های زیادی در میان مردم شام شد. حضرت زینب (س) علاوه بر حفاظت از امام سجاد (ع) و اطفال، حراست از سایر اسرای کربلا را هم بر عهده داشتند، به گونه ای که هر وقت دشمن می خواست به انها تعرض و حمله ای کند، ایشان با آن شجاعت حیدری که داشتند مانع از این اقدام دشمن می شدند؛ به همین جهت این بانوی بزرگوار ملقب به امینه الله نیز هستند لذا حضرت زینب (س) هم در کوفه و هم در شام به ایراد سخنرانی، افشاگری و رسوایی حکومت فاسد یزید پرداختند.
یکی از خطبه های معروف ایشان زمانی است که سر امام حسین (ع) را وارد کاخ یزید می کنند. یزید مجلس باشکوهی ترتیب داد و سرهای مقدس شهدا را در مقابل خود قرار داد و دستور داد اهل بیت (ع) را وارد مجلس کنند. حضرت زینب (س) تا چشم اش به برادرش امام حسین (ع) افتاد با صدایی حزین و نوایی غم انگیز که همه دل ها را به درد می آورد، فریاد زد ای حسین، ای محبوب رسول خدا، ای زاده مکه و منا؛ به گونه ای که نوحه سرایی کردند که همه اهل مجلس گریستند. یزید که تا آن زمان ساکت نشسته بود شروع کرد با چوب خیزران بر لب و دندان امام حسین (ع) کوبیدن، باز هم حضرت زینب (س) خطبه ای می خواند و اشاره به آیه قرآن می فرماید: عاقبت کسانی که کار بد و نادرستی انجام دادند، این شد که آیات الهی را تفسیر کردند و آن را به سخره گرفتند، یعنی تو (یزید) انسان پست و گناهکاری هستی، حتی قرآن کریم را هم تکذیب کردی، سپس خطاب به یزید فرمودند: تو هر کاری می خواهی انجام بده، نمی توانی اسم ما را محو کنی، بدان که روز به روز بر نام و عظمت ما افزوده می شود.
روشنگری ها و خطبه های حضرت زینب (ع) چگونه باعث رسوایی یزدیان شد؟
در واقع سخنان حضرت زینب (س) سبب شد که مجلس به گونه دیگری غیر از آنچه یزید می خواست، پایان یابد. او با سخنان خود یزید و یزیدیان را رسوا کرد. به گفته راوی، سخنان حضرت زینب (س) مردم کوفه را به گونه ای گریاند و سرگردان نمود که آنان از ندامت و پشیمانی دست به دهان گرفته بودند. در واقع این روشنگری ها و خطبه های امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) موجب رسوایی مخالفان شد. سرانجام باعث شد که حتی یزید اگر به ظاهر هم که شده از عملکرد عبیدالله بن زیاد برائت جوید. در نقلی آمده است آنگاه که کاروان آماده حرکت شد، یزید امام سجاد (ع) را خواست و گفت خدا لعنت کند پسر مرجانه را، اگر من با پدرت حسین (ع) بودم هرچه می خواست به او می دادم و در کشته شدن او به هر قیمتی جلوگیری می کردم. بعد از رسوایی یزید در شام به واسطه حضور اهل بیت (ع) یزید به نعمان بن بشیر دستور می دهد که اهل بیت امام حسین (ع) را محترمانه و با رفتاری شایسته به مدینه برساند.
گفته می شود اهل کوفه، اهل بیت (ع) پیامبر اکرم (ص) را نمی شناختند و جایگاه آنها را درست نمی دانستند یا حتی نمی دانستند آن افرادی که اکنون به عنوان اسیر به شام آمدند، نوادگان و فرزندان پیامبر اکرم (ص) هستند لذا امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) با سخنان و روشنگری هایی که داشتند و معرفی ای که از خود کردند به آنها فهماندند که این افرادی که اکنون به عنوان اسیر اینجا آورده شده اند، فرزندان اهل بیت پیامبر اکرم (ص) می باشند و این برخورد ناشایست با آنها درست نیست؛ حتی بعدها دیده شد، افرادی که دشمنی با اهل بیت (ع) داشتند، پشیمان شده، از مسیر نادرست خود برگشته و توبه کردند. در واقع این نوع افشاگری‌ها که در شام صورت گرفت، یزید در نظر مسلمانان و مردم، چهره‌ای بی‌ارزش و پست شد تا اینکه بعد از مدتی اوضاع شام بر علیه او و به هواداری امام حسین علیه السلام تغییر کرد.
حضرت زینب (ع) چه نقشی در ماندگاری قیام عاشورا داشتند؟
بنابراین به صورت خلاصه می توانیم بگوییم که حضور کاروان اسرای کربلا در شام باعث استمرار واقعه کربلا شد و آن شعر معروفی که شاعر می گوید: «سر نی در نینوا می ماند اگر زینب نبود کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود»، واقعا این شعر با مسما و در شان و جایگاه حضرت زینب (س) می باشد؛ بنابراین اگر این سخنرانی ها و روشنگری های این دو بزرگوار نبود، چه بسا حادثه کربلا آن طور که باید و شاید به نسل های بعدی منتقل نمی شد و چه بسا بنی امیه تاریخ اش را تحریف می کرد و از واقعه کربلا چیزی باقی نمی ماند اما با توجه به عملکردی که امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) داشتند، باعث شد که قیام عاشورا ماندگار و به نسل های بعدی انتقال یابد.

منبع: خبرگزاری شبستان

اخبار پژوهشکده تاریخ و سیره