پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /مخالف نقد خردمندانه روحانیت نیستیم

دکتر ابراهیم علیپور: مخالف نقد خردمندانه روحانیت نیستیم رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه سخنان سروش در تضاد با فلسفه، عقل و نقل است، گفت: سخنان وی به ویژه در مورد روحانیت شیعه نشانه غلبه سیاست‌زدگی بر عقلانیت، تخریب و چنگ انداختن به سیمای پاک مذهب و علمای دین و افول خرد و حکمت و غفلت‌های ناشی از نگاه بدبینانه روشنفکری است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ایسکا (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) به نقل از خبرگزاری ایکنا رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراهیم علی‌پور، رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به مصاحبه اخیر یکی از روشنفکران دینی معروف (سروش) در مورد تأثیر کرونا بر دینداری جامعه ایران و نقدهایی که درباره عدم قرنطینه قم بیان شد، گفت:
واقعیت آن است که بنده در سخنان و گفت‌و‌گوهای چندین سال اخیر آقای دکتر سروش مطالبی را مشاهده می‌کنم که دور از انصاف علمی است و ادبیاتی از حقد و کینه را به روحانیت شیعه، نظام جمهوری اسلامی و بزرگان دینی و علمی القا می‌کند و آن قدر واضح و پررنگ است که سایر دیدگاه‌های ایشان را در حاشیه قرار داده است.

وی افزود: ایشان همواره بر عرضه مطالب علمی منصفانه و فارغ از سیاست‌زدگی تأکید دارند، ولی خودشان بیش از دیگران اقدام به بیان سخنانی می‌کنند که سراسر سیاست‌زده و دور از انصاف علمی و نوعی عقده‌گشایی است؛ به خدمت گرفتن ادبیات و اصطلاحات علمی برای تخریب چهره دین، روحانیت و حتی نظام نه تنها گره‌گشا نیست، بلکه خود گرهی بر فکر و اندیشه است؛ زیرا انتقاد ادب و آدابی دارد که رعایت آنها برای تأثیرگذاری بیشتر در عرصه علمی و اجتماعی لازم و ضروری است.

عضو گروه علمی فلسفه و کلام جامعةالزهراء(س) با بیان اینکه ایشان گفته است که قم قرنطینه نشد، چون زور روحانیون و مداحان قم که این شهر را اداره می‌کنند بر مسئولان وزارت بهداشت چربید، تصریح کرد: کجای این حرف علمی و منصفانه است؛ در قم زندگی می‌کنیم و حرف‌هایی را که ایشان زده است مشاهده نمی‌کنیم؛ آن وقت آیا در شأن یک اندیشمند و مدعی روشنفکری است که براساس اطلاعات نادرستی که در فضای مجازی خوانده یا شنیده این گونه قضاوت کند؛ آیا این مدل قضاوت منصفانه و دور از سیاست‌زدگی است؟

روحانیت قم مانعی برای قرنطینه نبود
وی تأکید کرد: مدیران اجرایی از ابتدا به وضوح قرنطینه کامل را رد کردند، ولی از وقتی تصمیم به فاصله‌گذاری اجتماعی شد، قم و به ویژه مراکز دینی و متولیان آن پیش قدم در اجرای آن بودند و همواره بر اجرای تصمیمات مدیران بهداشتی تأکید کردند.

رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: مراجع معظم تقلید در قم و عمده روحانیت مخالفتی با قرنطینه قم نداشتند، بلکه مسئولان بهداشت کشور و استان قم صلاح ندانستند و با وجود آنکه مسئولان بهداشت و درمان کشور و کادر درمانی خوش درخشیدند و زحمات زیادی کشیدند که باید از آنان تشکر کنیم، ولی بر اینکه چرا زودتر اعمال محدودیت و تشدید محدودیت‌ها و بحث فاصله‌گذاری اجتماعی را اعمال نکردند نقد داریم.

وی اضافه کرد: ایشان در بخشی از سخنانش درباره تولیت یکی از اماکن مقدس و روحانیون سخنانی را ابراز کرده است که باید در پاسخ گفت که نقد اشخاص و اشتباهاتی که دارند ایرادی ندارد، ولی اشتباه مسئولان نهادهای دینی و اماکن مقدس چه ربطی به قداست این اماکن دارد؟ ضمن اینکه تا جایی که بنده در خاطر دارم تولیت آستان حضرت معصومه(س) اگر در جایی سخن اشتباهی هم داشته عذرخواهی کرده است و در جریان قرنطینه قم هم مسئولان حرم با مسئولان بهداشت و درمان همراه شدند و آن را بستند.

زیر سؤال بردن جایگاه قدسی ائمه(ع)
استاد جامعةالزهراء(س) گفت: اینکه برخی اشتباهات را بهانه قرار دهیم تا مبانی متقن شیعه را زیر سؤال ببریم هیچ توجیهی ندارد. ایشان گفته است که هیچ دلیل عقلی درباره اینکه امامان و امامزادگان صدای زائران را می‌شنوند و حاجات آنان را برآورده می‌کنند نداریم. ایشان بر چه مبنایی چنین استدلالی را بر زبان آورده است؛ زیرا این مسئله را باید به آیات قرآن یا روایات مستند کند که چنین استنادی نکرده است. ضمن اینکه براساس آیات و روایات متعدد، سخنان ایشان مردود است. به تصریح هزاران روایت و ده‌ها آیه، انبیا(ع) و ائمه(ع) ناظر بر اعمال ما هستند، آن‌ها را می‌بینند و در هدایت تکوینی و تشریعی مردم و جامعه نقش دارند.

تضاد دیدگاه سروش با فلسفه، عقل و نقل
وی اضافه کرد: قرآن کریم فرموده است«وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ»کسانی را که در راه خدا کشته می‌شوند مرده نپندارید بلکه زنده هستند و در نزد خدا روزی می‌خورند؛ این در وصف شهدا بیان شده و بر اساس اعتقاد ما همه امامان یا مسموم و یا مقتول هستند و فارغ از آن عصمت دارند. وانگهی ایشان نا آشنا با فلسفه نیستند و نیک می‌دانند که ماهیت انسان در برزخ متفاوت از دنیاست و این مسئله مورد اتفاق بسیاری از فیلسوفان مسلمان و غیرمسلمان است و از طرفی مگر قرار است امامان با بدن خود همانند دنیا صدای زائران را بشنوند و از خدا رفع حاجات آنان را طلب کنند؟

مدیر گروه پژوهشی فلسفه، کلام و عرفان جامعةالزهرا(س) با بیان اینکه همچنین در روایات متعدد و در زیارتنامه‌های معتبر داریم که امامان صدای زائران خود را می‌شنوند و حیات و ممات آنان از این جهات یکی است، تصریح کرد: بنابراین ادعاهای ایشان خلاف مبانی صریح مذهب و فاقد دلیل و استدلال نقلی و عقلی است. ضمن اینکه در تمام ادیان و مذاهب، حتی آن‌هایی که توحیدی هم نیستند، مکان‌هایی برای ابراز حاجت‌های مردم وجود دارد. همچنین ایشان مطالبی در مورد چاه جمکران هم بیان کرده، در حالی که در قم دیده‌ایم که این چاه مدت مدیدی است که تعطیل شده است.

توضیح در مورد معیشت‌اندیشی دینی
علی‌پور با اشاره به برخی سخنان ایشان در مورد دینداری معیشت‌اندیش گفت: خطاب وی عمدتاً به روحانیون و مداحانی است که از ناحیه تبلیغ و ... درآمدی دارند؛ ما مدافع همه اقدامات روحانیون و مداحان نیستیم و اتفاقا نقدهای جدی هم بر برخی رفتارها از جمله پدیده آقازادگی داریم، ولی اکثریت آنان در وضعیت معیشتی دشواری زندگی می‌کنند.

وی اضافه کرد: در همین ایام که به علت کرونا تبلیغ حضوری تعطیل شده است طبق گزارش‌ها، شهریه بخش زیادی از طلاب، که می‌توانستند کمک‌خرجی داشته باشند، حذف شده و بسیاری از آنان از پرداخت کرایه خانه خود عاجرند.

رفتار یک بام و دو هوا درباره روحانیت
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه ایشان روحانیت را مدافع طب سنتی و ضد طب جدید معرفی کرده است، گفت: این سخن درست نیست و اندک افرادی با دفاع شدید از طب سنتی، طب جدید را زیر سؤال می‌برند؛ چگونه است که سخن یک عده کم‌سواد بی‌نام و نشان را می‌بینیم و عَلَم می‌کنیم، ولی سخن بزرگان حوزه مثل آیت‌الله جوادی آملی و حتی بیانیه رسمی مدیریت حوزه علمیه را در رد سخنان آن عده قلیل نمی‌بینیم و نمی‌شنویم؛ این رفتار یک بام و دو هوا نشانه چیست؟ نشانه غلبه سیاست بر عقلانیت نیست؟! نشانه پیش‌داوری غلط و سیاه‌نمایی و تخریب و چنگ انداختن به سیمای پاک مذهب و علمای دین نیست؟! اینها همه نشانه افول خرد و حکمت و غفلت‌های ناشی از نگاه بدبینانه برخی روشنفکران دینی است.

وی تصریح کرد: اساساً در مقوله طب نباید دچار افراط و تفریط شویم، درست نیست که طب سنتی و دستاوردهای چندهزار ساله آن را زیر سؤال ببریم و کلاً آن را به درد نخور بدانیم، همان طور که کسی نمی‌تواند نقش بسیار مؤثر پزشکی جدید را نادیده بگیرد.

علی‌پور اظهار کرد: سروش در بخشی از سخنانش با استناد به داستانی از برخی علمای بزرگ شیعه، عرفان و فلسفه شیعه را زیر سؤال برد، در حالی که سخنان یا برداشت عالمان دینی ولو اینکه اشتباه باشد به منزله بی‌پایه بودن مبانی شیعه نیست، بلکه به فرض صحت، اشتباه در سخن یک عالم است و احتمال دارد عالم دیگری برداشت متفاوتی ارائه دهد. معتقد به نقد هستیم و سازمان روحانیت و حتی تفاسیر و برداشت‌های متعدد دینی و عملکرد افراد حقیقی و حقوقی را قابل نقد می‌دانیم، ولی نقد باید علمی و مبتنی بر اصول و مبانی درست باشد یا از حکمت و خرد بهره ببرد یا مبتنی بر نقل و به دور از پیش‌داوری و اطلاعات غلط و گزینشی باشد و از ادبیات فاخر و عالمانه بهره ببرد تا بر جان بنشیند.

منبع: خبرگزاری ایکنا

اخبار پژوهشکده فلسفه و کلام, دکتر ابراهیم علیپور