پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی
مجرد سیال: تبیین سازگاری تجرد نفس با تغیر آن
مسئله سازگاری یا ناسازگاری تجرد نفس با حرکت و تغیّر آن از دغدغه های اساسی در علم النفس فلسفی است.فیلسوفان از یک سو از حرکت، تغیّر و استکمال نفس سخن میگویند و از سوی دیگر، نفس را مجرد و مجردات را ثابت و فاقد هرگونه تغییری میدانند. اگر نفس انسانی مجرد است و جرکت و تغیّری در مجرد راه ندارد، چگونه اسن استکمال در نفس مجرد انسان رخ میدهد؟این اثر میکوشد پاسخ های فیلسوفان اسلامی به این مسئله را بررسی کند و نظریه برگزیده خود مبنی بر امکان حرکت و تغیّر در مجردات را به اثبات رساند.
مجرّد سیّال |بررسی چگونگی تجرد نفس با تغیّر آن
نویسنده: علیرضا اسعدی
موضوع: فلسفه
سال نشر:1395
زبان: فارسی
تیراژ:14000
تعداد صفحات: 204
تعداد جلد:1
نوبت چاپ: اول
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
فهرست مطالب کتاب
سخنی با خواننده
مقدمه
فصل اول: تبیین مسئله سازگاری تجرد نفس با تغیّر آن
فصل دوم: تبیین سازگاری با پذیرش نظریه ثبات نفس و تکامل اعراض
فصل سوم: تبیین سازگاری با پذیرش نظریه حرکت جوهری
فصل چهارم: تبیین سازگاری با نفی تجرد تامّ نفس
فصل پنجم: تبیین سازگاری با اثبات حرکت در مجردات
کتابنامه
نمایه‌ها
خلاصه کتاب
موجود در فلسفه به مجرد و مادی تقسیم می‌شود. مجرد، موجودى است که ويژگي‌هاى امور مادى را ندارد. به نظر اغلب فلاسفه یکی از ویژگی‌های امور مادی و جسمانی حرکت است؛ از‌این‌رو عالم ماده آمیخته‌ای از قوه و فعل است و این قوا و استعدادها به‌تدریج به فعلیت تبدیل می‌شوند و شیء مادی تغییر می‌کند؛ بنابر‌این چون موجود مجرد در مقابل موجود مادی است، باور رایج در فلسفه این است که در مجردات هیچ گونه حرکتی راه ندارد؛ از‌این‌رو در تقسیمی دیگر موجود به ثابت و متغیر تقسیم می‌شود. مجرد از ثبات برخوردار است بر خلاف مادی که متغیر است.
از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفی که از دیر باز مورد توجه بوده، نفس است، که در ادیان و از جمله دین اسلام نیز به معرفت آن اهتمام زیادی داده شده است. در میان مباحث نفس‌شناسی، پرسش مهم این است که اگر به باور فیلسوفان، نفس انسانی مجرد است، با توجه به آنکه مجرد از ثبات و فعلیت برخوردار است چگونه حرکت و تغیر نفس قابل تبیین است
. این پرسش وقتی جدی تر مطرح می‌شود که انسان در عالم برزخ و آخرت نیز بر اساس برخی آیات و روایات از نوعی تکامل یا تجدد احوال برخوردار است. اگر در این دنیا نفس مجرد انسان همراه با بدن مادی است و بدن به نوعی برای تکامل آن نقش اعدادی دارد؛ اما در برزخ و آخرت، دیگر سخن از بدن مادی در کار نیست؛ از‌این‌رو پرسش چگونگی تبیین حرکت نفس انسانی با قوت بیشتری در مورد تکامل، تغیّر و حرکت در برزخ و آخرت مطرح می‌شود.
این تحقیق در پی آن است که به بررسی چگونگی سازگاری تجرد نفس با تغیر آن بپردازد و در صورت امکان تبیینی معقول از سازگاری به دست دهد، تبیینی که به بسیاری از پرسش‌های موجود در بارۀ تعالیم دینی در باب تکامل نفس پاسخ خواهد داد. ارایۀ چنین تبیینی نیازمند بررسی آرا و نظریات پیرامون این موضوع و نیز بررسی آیات و روایات است. آیا به راستی برای تبیین تغیر نفس باید از مبنای اغلب فیلسوفان مبنی بر ثبات مجرد و انحصار حرکت به مادیات دست کشید یا آنکه به‌گونه‌ای دیگر نیز می‌توان در مجردی همچون نفس حرکت و تکامل را پذیرفت.
این نوشتار در پنج فصل سامان یافته است:
فصل نخست صورت‌بندی مسئله ناسازگاری تجرد نفس با حرکت تکاملی آن است.
از فصل دوم به بعد در هر یک از فصول به ترتیب یکی از تبیین‌های ارائه شده در مورد چگونگی سازگاری تجرد نفس با حرکت آن گزارش و بررسی شده است.
فصل دوم به تبیین سازگاری با پذیرش نظریه ثبات نفس و حرکت در اعراض، فصل سوم به تبیین سازگاری با پذیرش نظریۀ حرکت جوهری، فصل چهارم به تبیین سازگاری با نفی تجرد تام از نفس و آخرین فصل به بررسی تیبین سازگاری با پذیرش حرکت در مجردات پرداخته است.
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
http://shop.isca.ac.ir/index.php/books/437-D985D8ACD8B1D8AF-D8B3DB8CD8A7D984
معرفی آثار, دکتر علیرضا اسعدی, آثار علمی پژوهشکده فلسفه و کلام
|