در اين نوشتار كه جلد اول از مجموعه اي به نام «انسان و ابديت» است؛ به ضرورت بحث از خودشناسي و نقش آن در تحصيل سعادت دنيا و آخرت و نيز بعضي از آفات كوتاهي در اين امر واجب پرداخته شده است. سپس موضوع مهم ساختار وجودي انسان و جايگاه ويژه آن در نظام خلقت مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. نگارنده؛ نخست به اهميت خودشناسي و آثار آن و مشكلات حاصل از نشناختن خود پرداخته است. و تعريفي از معرفت نفس و فرق بين علم و معرفت ارايه نموده است. وي به خطر عمل بدون شناخت اشاره كرده است و معتقد است كه هر عملي كه انسان انجام مي دهد در آن نيازمند معرفت و اطلاعات است و عمل بدون شناخت كافي پذيرفته نيست و موجب كمال نفس نمي شود. از نظر وي اغلب انسانها اگر نسبت به گذشته و عملكرد خويش مورد سئوال قرار گيرند اظهار پشيماني مي كنند يعني وقتي گذشته ها را مورد ارزيابي قرار مي دهند به خود نمره منفي يا نمره كم قرار مي دهند و اين بدان جهت است كه در عملكردهاي خود داراي شناخت نبودند و يا اينكه شناخت خيلي ضعيفي نسبت به آن عمل داشته اند. از نظر وي ما در هر لحظه، دست به انتخاب مي زنيم و رفتارهاي ما با نوع فكر و معرفت ما رابطه مستقيمي دارند. و در اين زمينه از تجربيات ديگران و ارتباط پيدا كردن با آنها بهره خواهيم گرفت. وي غفلت از ساختار و قوانين وجودي خويش را عامل مهمي در ناكامي ها و شكست ها ارزيابي كرده و ارزش شناخت انسان نسبت به خود را از ارزش شناخت ساير موجودات كه انسان وقت زيادي براي آن صرف مي كند؛ صدها برابر بيشتر دانسته است. نويسنده وجود انسان را به مراتب قانونمندتر از ساير موجودات و ذرات عالم ارزيابي مي كند و هندسه وجودي انسان را شگفت انگيزترين معارف معرفي كرده است. از ديدگاه وي مطالعات انسان شناسي در اغلب افراد با بي اعتنايي و بي حوصلگي روبروست و اين مسأله ريشه اغلب شكست ها و پشيماني ها در زندگي آنان است. وي جهنم را معلول تنبلي و بي حوصلگي دانسته و محروميت از سعادت دنيا و آخرت را نيز معلول عدم تلاش براي رسيدن به كمال نفس دانسته است. در بخش ديگري از كتاب، نويسنده به رابطه خود شناسي و تعقل و تفكر صحيح و همچنين ضرورت شناخت ديگران و ارتباط صحيح با آنان اشاره مي كند و معتقد است كه خودشناسي آسان تر از شناخت ديگران است و هيچ كس مانند خود انسان، از اسرار دروني و قواي نفس و استعدادها و نقص هاي خويش آگاه نيست. وي با توجه به برخي از روايات، شناخت نفس را شناخت همه چيز عنوان كرده است و جهل به نفس را جهل به همه چيز عنوان نموده است از نظر وي، طبق تعاليم قرآني، خلقت زمين، آسمانها و همه موجودات براي رسيدن انسان به كمال است. بدترين انسانها از ديدگاه قرآن كريم آنهايي هستند كه همه نوع بهره را از عالم هستي و موجودات پيرامون خود مي برند، اما در وجود خود و در خلقت آسمانها و زمين تفكر نمي كنند و در نتيجه به كمال نفس راه نمي يابند. در بخش ديگري از كتاب ، نويسنده به رابطه انسان با عالم غيب اشاره مي كند و آياتي از قرآن كريم در مورد رابطه انسان با امور غير محسوس مانند فرشتگان بهشت و جهنم، جن و شيطان و... نقل كرده است و همه انواع ارتباط فوق بشري را محصول موقت نفس و حركت در جهت كمال نفساني عنوان كرده است