زمستان 1392

چکیده
این رساله با عنوان تفسیر روایی اهل بیت(علیهم السلام) پیرامون آیات یک تا 42 سوره ی یوسف، با هدف تأکید و اهمیّت دادن به نقش روایات در فهم و تفسیر قرآن نوشته شده است؛ با توجه به اهمیّت نقش روایات در فهم دقیق قرآن هدف از نگارش این رساله فهم آیات مورد نظر با استفاده از آراء تفسیری ایشان و مقایسه تفاسیر اجتهادی و روایی، همچنین مقایسه روایات شیعه و اهل تسنن و سپس فهم پیام های مورد تأکید آیات و روایات می باشد. لذا آیات با توجه به موضوع به سه دسته و در دو دامنه قرآنی و روایی مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا با کمک تعدادی از تفاسیر اجتهادی و کتب لغت، مفاد ظاهری آیات بررسی شده و سپس با بهرهمندی از روایات اهلبیت(عیلهم السلام) در برخی از تفاسیر مأثور، مفاد روایی آیات نیز مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به مفاد روایی 272 روایت بررسی شده ی ذیل آیات و آموزههای مورد نظر و مقایسه با مفاد ظاهری آیات، مشاهده شد در اکثر موارد با یکدیگر تطابق داشته و در بسیاری از موارد نیز معصوم روایای مختلفی از متن آیه را بیان نموده است که در آیات به آن اشاره نشده است. بطور کلی روایات وارده ذیل آیات مورد نظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آن ها جهت فهم به تر گردیده است. در مواردی نیز به مباحث مطرح شده در روایت ایراداتی واردبوده است که با توجه به قرائن نقلی و عقلی تحلیل ها یا نقدهایی ارائه شده است.    
بخش گونه شناسی 58 روایات بررسی شده؛ 20 روایت سوره شناخت، 22 روایت جری و تطبیق و تعیین مصداق، سه روایت تأویلی و 13 روایت معنا شناخت پرداخته است. بیشترین فراوانی روایات، گونه‌ی جری و تطبیق و تعیین مصداق، سپس شأن نزول، معنا شناخت و بعد تأویل را شامل میشود. در إستخراج آموزه های تربیتی و أخلاقی با80 آموزهی؛ اخلاص و احسان، عدم اعتماد، والاترین اندرزها، حسد و پیامدهای آن، مشورت خصمانه، اجرای نقشه ی شوم، عاقبت پیروی از هوای نفس و... در آموزه‌های اعتقادی با توجه به آیات و روایات، به تنوّع آموزه ها نیز دست یافتیم که دومین حجم آموزه ها را در بر داشت؛ آموزه های آن؛ توحید، یگانگی خدا، نفی شرک توحیدی، توسل به خداوند، الله حاکم بر دل ها و سجده ی سپاسگزاری از خدا، نبوت، قرآن شناسی، وحی الهی، اعجاز الهی بر حقانیت اولیا،... با 65 آموزه، دومین حجم را به خود إختصاص داده است؛ آموزه های اجتماعی با 29  آموزه؛ مکرو حیلههای شیطانی در جامعه، مانور از قدرت علمی، امربه معروف و نهی از منکر، رسیدگی به امور حقوقی و قضایی در جامعه،  و  آموزههای سیاسی با 19 آموزه تحت عناوین؛ دفع ضرر احتمالی، جلوگیری از رسوایی، توطئه برای اجرای اهداف، بر ملا شدن توطئه ها و اهداف سیاستمداران فاسد.
از نتایج این تحقیق مورد استفاده بودن اکثر روایات تفسیری در این آیات است، آیه ی 4 ماجرای داستان حضرت یوسف علیه السلام که با شروع یک روایای صادقه آغاز و پیامدهای آن؛ که به زندان رفت و مجدداً با شروع روایای صادقه ی دیگری از زندان آزاد شد می پردازد که نشان از قدرت لایزال الهی، که با کنار هم چیدن تک تک پازل های این داستان شگرف عظمت تقوا و إخلاص را  به بشر گوشزد می کند.

کلید واژه: تفسیر، روایت تفسیری، تفسیر روایی، سوره ی یوسف بخش اول، آیات(1- 42)، گونه ی شناسی روایات و پیام آیات و روایات.