پایان نامه کارشناسی ارشد
رشته علوم حدیث
گرایش تفسیر اثری
عنوان پایان نامه
تفسیر روایی سوره غافر بر پایه روایات اهل بیت(ع)
استاد راهنما
جناب دکتر سید محمد رضا ابن الرسول
استاد مشاور
حجت الاسلام و المسلمین سید رسول موسوی
دانشجو
رضوان حلاجی
تابستان 92
چکیده:
این رساله که با عنوان «تفسیر روایی سوره غافر بر پایۀ روایات اهل بیت(ع)» عرضه شده، پژوهشی است برای بازشناسی و بررسی احادیث تفسیری، و هدف آن دست‌یابی به صحیح¬ترین تفسیر سوره بر مبنای روایات اهل بیت(ع) است.
این پژوهش دارای دو دامنه قرآنی و روایی است. دامنه قرآنی آن آیات سوره غافر است که خود به چند دسته از آیات طبقه‌بندی شده است. دامنه روایی آن نیز مجموعه روایات تفسیری أهل بیت(ع) برگرفته از تفاسیر مأثور قمی، فرات کوفی، الصافی، البرهان، و روایات تفسیری اهل بیت(ع) در تفسیر الدر المنثور است.
مباحث مطرح شده در این سوره بر محور بلندپروازی¬های کفار، و جدال باطل آنان برای از بین بردن حق است. از دیگر موضوعات بیان شده در این سوره استغفار ملائکه حامل عرش برای مؤمنان و بیان داستان "مؤمن آل فرعون" است. این مباحث، به طور خلاصه در ذیل مفاد ظاهری در فصل دوم آورده شده است.
در بخش مفاد روایی که هدف آن ارائه تفسیر روایی از آیات است، در حدود 50 روایت تفسیری مورد بررسی دلالی قرار گرفته که شامل موضوعاتی از قبیل محمول نبودن خداوند متعال، معنای عرش، مراد از دو اماته و دو احیا، فضلیت دعا، شرایط استجایت دعا، خصوصیات مؤمن آل فرعون و امثال آن است.
در روایات بررسی شده در ذیل آیات سوره غافر (در فصل سوم) در گونه های تطبیقی به ذکر مصادیق "الذین آمنوا" و حاملان عرش و پیرامونیان عرش و تعیین مصداق "آل" و ذکر دیگر مصادیق پرداخته شده و در بخش سوره‌شناخت، آثار قرائت و کتابت این سوره آمده است. بقیه روایات در گونه¬های معناشناخت و مرتبط و مستفاد طبقه¬بندی شده¬است.
در پایان پیام‌های هدایتی مورد تأکید روایات و آیات بیان شده و با توجه به داستان مؤمن آل فرعون و تبلیغ دین حضرت موسی ع توسط او برای فرعونیان به آموزه¬های تبلیغی برداشت شده از آیات نیز اشاره شده است. نتایج بررسی دلالی روایات در این تحقیق که شامل 89 روایت در تفسیر البرهان و 120 روایت در تفسیر نور الثقلین است نشان می‌دهد اکثر روایات تفسیری در این سوره قابل استفاده است و تناقضی میان آیات و روایات دیده نمی‌شود و مفاد روایی به توسعه معنایی آیات کمک می‌کند.
کلید واژه: روایت تفسیری، تفسیر روایی، تفسیر اثری، سوره غافر، گونه‌ها، آموزه‌ها.