پاسخ به سؤالات و شبهات سیاسی و اجتماعی (محرم و کرونا)
1. برخی میگویند: همانطورکه مدافعان حرم درراه اهلبیت جان دادند، باوجود کرونا هم باید مجالس اهلبیت(ع) پرشور باشند. آیا این صحبت صحیح است؟
اینکه گفته میشود باوجود خطر باید روضه را برپا کرد (همانگونه که مدافعان حرم باوجود خطر به جنگ با داعش رفتند)، یک مغالطه است، چراکه انسان میتواند و حتی گاهی باید خطر را به جان بخرد برای یک امر مقدس و مهم، اما مسئله کرونا این نیست که ما خطر را به جان بخریم، بلکه مسئله مهمتر این است که جان دیگران را به خطر میاندازیم و این چیزی است که نه فقه اسلامی به ما اجازه میدهد و نه خود امام حسین علیهالسلام راضی به آن است. از طرف دیگر مدافعان حرم در برابر کسانی ایستادند و شهید شدند که درصدد نابودی آثار اهلبیت بودند، اما توصیههای بهداشتی در مورد مجالس عزاداری نه از سر دشمنی با اهلبیت، بلکه توصیههایی برای حفظ جان و سلامت مردم و شیعیان امیرالمؤمنین علیهالسلام و بهصورت موقت است. نکته دیگر اینکه مدافعان حرم جان خود را فدا کردند تا خود و خانواده پیروان اهلبیت و ناموس آنها در سلامت و امنیت باشند، اما شرکت مخاطرهآمیز در مجالس روضه در حقیقت تأمینکننده اهداف دشمنان اهلبیت است چون سلامتی شیعیان را با خطر مواجه میکند.
نکته آخر اینکه در بین دو نظر افراطی و تفریطی، یعنی تعطیلی کامل مجالس اهلبیت، و برپایی متهورانه و کورکورانهی آن راه صحیح و معتدل آن است که است که این جلسات، به شکلی برگزار شود که خطرات جانی برای شیعیان نداشته باشد
2. بیماری هم مانع شرکت امام سجاد در جنگ شد، پس درکرونا عزاداری نکنید. آیا این استدلال صحیح است؟
اینگونه نظرات جنبه تفریطی شبهاتی است که میگویند در جلسهی امام حسین باوجود هرگونه خطری باید پرشور شرکت کرد. همانطور که بارها گفتهشده نه نظر افراطی دراینباره پذیرفته است و نه نگاه تفریطی. بااینحال چند نکته قابلذکر است:
اولاً امام سجاد علیهالسلام با همان شرایط بیماری، در کوفه و شام مجلس روضه و عزاداری برپا کرد و پیام عاشورا را به دیگران و نسلهای بعد انتقال داد. بنابراین اگر کسی بخواهد رفتار امام سجاد علیهالسلام را الگو قرار دهد، روضهخوانی ایشان در شرایط گوناگون ملاک است.
اما عدم شرکت ایشان در جنگ، ازاینجهت میتواند الگو قرار گیرد که اگر کسی بیماری حادی دارد ( مخصوصاً بیماری واگیرداری مانند کرونا) نباید در جلسه عزاداری شرکت کند اما بدیهی است که به دلیل شرکت نکردن یک بیمار یا حتی مشکوک به بیماری، نمیتوان عزاداری را تعطیل کرد و بهقولمعروف برای یک بینماز ، درب مسجد را نمیبندند!!
شبهای قدر و همچنین برقراری نماز جماعت مساجد هم نشان داده است که به دلیل رعایت پروتکلهای بهداشتی توسط متدینین، برگزاری جلسات مذهبی اثری در انتشار کرونا نداشته و اگر کسی دلسوز سلامت مردم و جامعه است فکری برای مسافرتهای بیمهابا و سایر رفتارهای خطرناک مردم کند .
عجیب این است که برای عدهای، ارتباطات و رفتارهای خطرناک امروز برخی مردم، نگرانکننده نیست، اما از یکی دو ماه قبل از فرارسیدن ماه محرم، نگران شده و تمام تلاش خود را برای شبهه افکنی در این خصوص به کار گرفتهاند!
مجدداً یادآوری میشود که عقلا و شرعاً موظف هستیم که آئیننامههای بهداشتی در این رابطه مراعات شود و در این خصوص لازم نیست کسی که تاکنون از جلوی یک هیئت هم رد نشده اما در همین شرایط کرونا، قهوهخانه و مهمانیهایش ترک نشده، به ما توصیه کند.
3. آیا صحیح است که امام حسین(علیه السلام) ابتدا میخواست با یزید بیعت کند؟
هدف ازاینگونه شبهات که در فضای مجازی مطرح میشود، ایجاد زمینه برای سازشکاری با ستمگران دوران مانند امریکا و اسرائیل است و بههیچعنوان صحت ندارد. توضیح اینکه :
اگر امام حسین(ع) قصد بیعت داشت اصلاً از مدینه بیرون نمیآمدند.سیدالشهدا در مواطن مختلف هم به عدم بیعت با یزید تصریح کردهاند. مثلاً درجایی می فرمایند:به خدا سوگند من دستِ خواری به شما نمیدهم و مانند بندگان فرار نمیکنم ؛ لا والله لا اُعطیکم بیدی إعطاء الذلیل ولا أفرّ فرار العبید. (الإرشاد : 2 / 98) اینکه در نامهای از عمر سعد آمده است، حسین ع قبول کرده یا به همانجا که بوده برگردد یا بیعت کند، اولاً کلام امام علیهالسلام نیست که قابل استناد باشد بلکه ادعای عمر سعد است. ثانیاً طبق همین ادعا امام اختیار داشته یا بیعت کند و یا به مدینه برگرددـ خب معلوم است امام که از اول تا آخر به دنبال عدم بیعت بوده، آن شقّ یعنی برگشتن به مدینه را برمیگزیند.عجیب است که چرا بعضی اینقدر اصرار دارند عاشورا را آنطور که دوست دارند تفسیر کنند و عجیبتر اینکه دوست دارند تفسیری سازشکارانه و ذلیلانه ارائه کنند.
4. پیادهروی اربعین آئینی عراقی است که حکومت سعی میکند از آن بهرهبرداری کند. این تحلیل چقدر صحت دارد؟
اخیراجوانی که ادعا می¬کند جامعه دینی و شیعی ایران را جامعهشناسی می¬کند، علل و انگیزههای رونق اربعین را بهخصوص در بین ایرانیان، ناشی از حس ماجراجویانه، تفریح کمهزینه و خوراکیهای خوشمزه در مسیر راهپیمایی! و البته به تحریک نظام دانسته و سعی میکند مراسم اربعین را ابداعی عراقی معرفی کند که نهتنها ما ایرانیها در حال خراب کردن آن هستیم، بلکه اساساً یک سوءاستفادهی سیاسی صورت میگیرد.
واقعاً نمیدانم انگیزه او چیست. اما عجیب آن است این جامعهشناس جوان که تفاوت مناسک اولیه و ثانویه را میفهمد، چطور از درک انگیزههای اولیه و ثانویه عاجز است. اگر ایشان به هر دلیلی علاقه ندارد تا نقش انگیزههای اصیل و معنوی درحرکتهای عظیم اجتماعی را بررسی کند اشکال ندارد، اما اصولاً این سؤال باقی است که چه نفع علمی یا عملی در فروکاست حقیقت بزرگ بیستمیلیونی وجود دارد؟
عجیب است که در دوران جنگ تحمیلی هم سعی میشد حضور جوانان باایمان و پرانگیزه در جبههها را به همین شکل کماهمیت جلوه دهند. اما ۳۰ سال بعد مدافعان حرم مهر بزرگی مبنی بر بطلان اینگونه ادعاهای جامعه شناختانه زدند. اینکه چطور کسی که داعیه جامعهشناسی دارد، بدون حضور در متن این اجتماع بیبدیل، به تحلیل آن (آنهم بر اساس ذهنخوانی) میپردازد. زیرا کسی که در متن این راهپیمایی حضورداشته میفهمد کسی زن و بچه را برای ماجراجویی یا تفریح به یک کشور ناامن نمیبرد. نیز بعدازاینکه ببیند غذاهای خوشمزه فقط درصد کمی از پذیرایی است و نوعاً غذاهایی ارائه میشود که با مذاق ایرانی سازگار نیست، برای مرتبه چندم به این مخاطره همت نمی گمارد.
البته من نمیدانم ایشان واقعاً در این راهپیمایی شرکت داشته یا خیر، بلکه سخن بالا را بر اساس خوشبینی (شاید بیجا) ابراز کردم. چراکه نگاه بدبینانه اقتضا دارد که چنین تحلیلهایی یا متهم به سطحینگری شود -که بعید میدانم چنین نویسندگانی با این "لفظ قلم" به آن راضی باشد- و یا متهم به تحلیل غیرمنصفانه و بر اساس گزینشی از موارد مطابق با ذهنیات گردد.
بههرحال در پایان یادآور میشود که پیادهروی اربعین نه ابداع مردم عراق، که عمل به توصیه پیشوایان معصوم است (وسائل/۱۰/۳۴۳) و استفاده از ظرفیتهای آن برای شکلگیری حرکتهای عظیم اجتماعی هیچ نگرانی در فربه ساختن دین به وجود نمیآورد. آنچه امروز روشنفکران جوان باید نگرانش باشند، انحراف در اهداف و کارکردهای ظرفیتهای ناب شیعی است.