نشست
1397/11/27 شنبه رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تبیین کرد: نقاط عزیمت فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه 10 کانال برای ورود در فهم تمدن وجود دارد، سه نقطه عزیمت به فهم تمدنی سیر فاطمی را تبیین کرد.

به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین حبیب الله بابائی «رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» در نشست تخصصی «فهم تمدنی سیره فاطمی» که به همت اداره کل امور تبلیغی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم که در سالن شیخ طوسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، گفت: عناوینی تحت عنوان فهم تمدنی از سیره حضرت زهرا(س) بازی با کلمات نیست، بلکه یک متد، روش و رویکرد در استنطاق های جدید از سیره و فرمایشات حضرت زهرا(س) است.

وی گفت: اساساً فهم تمدنی از سیره حضرت زهرا(س) یک ضرورت قدیم دارد و یک ضرورت جدید. ضرورت قدیم آن، به مبانی کلامی و حقایق تاریخی ما برمی گردد. در جاهایی که با شخصیت های ذو ابعاد مواجه می شویم که بی‌نهایت بطن دارند و هرگز تمام نمی شوند، در خوانش های خود مدام سعی می کنیم نکات تازه ای را بفهمیم و به فهم جدیدی از روش آنان برسیم.

وی ادامه داد: ضرورت جدید آن تقریباً نزدیک به ۹۰ سال است که در قالب بحث های تمدنی توسط دین داران به عرصه گفتگوها برگشته است، نه فقط دین داران مسلمان، بلکه یهودیان و مسیحیان نیز به این نکته رسیده اند که اگر بخواهند دینشان باقی بمانند، باید تبدیل به تمدن بشوند و زمینه های دنیوی را در ساحت های مختلف فراهم کنند.

رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پس از بیان مقدماتی، به مسأله تمدن پرداخت و تصریح کرد: 10 کانال برای ورود در فهم تمدن وجود دارد که تحول انسان، تحول جامع و خیرات و نیکی‌های متراکم سه مسیر به عنوان سه نقطه عزیمت به فهم تمدنی سیر فاطمی است.

وی به بیان اولین نقطه عزیمت به فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) پرداخت و گفت: در نقطه عزیمت اول، اساساً در مورد تمدن ها گفته می شود که تمدن ها کلان ترین نظام مناسبات انسانی هستند. اگر کسی صحبت از خوانش تمدنی سیره حضرت زهرا(س) دارد، باید بتواند نشانه های فرهنگ فاطمی را فراتر از زمان و مکان نشان دهد.

حجت الاسلام والمسلمین بابایی با بیان این که تمدن ها بین انسان و انسان رخ می دهد نه بین انسان و طبیعت، ظهار داشت: نمره تمدنی مسلمانان زمانی به دست می آید که ما با شاخص های انسانی مثل عدالت، اخلاق، توحید، انسانیت و مقولاتی از این دست بتوانیم تحول و رشد و ترقی انسان را ببینیم؛ با این نگاه وقتی وارد سیره ی حضرت زهرا (س) می شوید، در پی این نیستید که ایشان از پنبه پارچه درست می کردند یا این که آیا کمک اقتصادی به جامعه خود داشتند یا نه؟ یا این که ایشان قدرتی به دست آوردند یا نه؟ در پی این هستیم که وجود ایشان، چه تحولی در انسان به وجود آورد و انسانِ قبل از او نسبت به انسانِ بعد از او، در شاخص های انسانیت چه رشدی پیدا کرد؟

وی با اشاره به تحولاتی در باورهای مردم در صدر اسلام و در تکمیل اولین نقطه عزیمت به فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) به نگاه تحول گرایانه ایشان پرداخت و عنوان کرد: این که حضرت زهرا(س) با وجود اتفاقاتی که در بیت ایشان رخ داد، اساساً احساسی عمل نمی کنند و نمی لغزند و در هنگامی که برای مسلمانان لب به سخن می گشایند، گویا زبان خدا بر منبر پیامبر(ص) نشسته و وحی نازل می شود؛ آن چنان مرتب، منظم، عقلی، تحلیلی از توحید، از عقاید، از مقام پیامبر(ص) و آیات قرآنی و حق خودش دفاع می کند که گویا برای این بزرگوار اتفاقی نیفتاده است. این نشان می دهد که طراز ایشان با زنان عوام چقدر متفاوت، متعالی و غیر قابل قیاس است.

رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به نقطه عزیمت دوم تصریح کرد: نقطه عزیمت دوم ما این است که تمدن، تحقق دین جامع است. اگر دین اسلام، دین جامعی است و اگر بخواهد این جامعیت اسلام، تحقق جامع پیدا کند، این تحقق جامع را می‌توان «تمدن» نامید. برخی نام آن را «امت اسلام» یا اسامی دیگر می‌گذارند! ما بر سر نام دعوایی نداریم؛ ملاک تحقق این جامعیت برای اسلام است. اگر از این نقطه عزیمت بخواهیم وارد بحث تحلیل تمدنی از سیره حضرت زهرا شویم، این مسأله مطرح می شود که هر انسانی، هر کتابی، هر پدیده ای، هر کلامی که بتواند جامعیت اسلام را تمهید کند، او به آستانه های تمدن نزدیک‌تر شده است.

وی با اشاره به بحث عزت افزود: در تمدن بر کرامت انسان تأکید می کنیم که بخشی از این مفهوم کاملاً درست است و بخشی متأثر از فضاهای حقوق بشری می باشد، که در آن بر کرامت حداقلی انسان تأکید می کنند.؛ اساساً امروز در ادبیات مدرن صحبت از عزت انسان مطرح نیست و افراد مدرن هم عزت را خلاف دموکراسی می دانند اما در ادبیات اسلامی عزت انسان نه تنها از رهگذر تکبر رخ می دهد، بلکه از مسیر تواضع ایجاد می شود، از طرف دیگر هم عزت مخالف برابری کرامت انسان ها نیست.

حجت الاسلام والمسلمین بابایی به فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) از این نقطه عزیمت پرداخت و گفت: کسی که می خواهد از این نقطه عزیمت حضرت زهرا(س) را فهم کند باید عزت فاطمی را، نه فقط در دوره زندگی خودش، بلکه عزت و مرام فاطمی را در طول تاریخ رصد کند و بعد قضاوت تمدنی کند؛ از طرف دیگر، ایشان را خوانش یک زن در مقیاس امت کند. اگر ما نتوانیم در مقیاس امت حضرت را تفسیر کنیم، دچار خلأ در فهم تمدنی خواهیم شد.

وی آخرین عزیمت ورود به فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) را خیرات و نیکی های متراکم بیان کرد و گفت: تمدن، به مثابه انباشت پاسخ ها به نیازهای متراکم است، به تعبیر دیگر تمدن ها به معنای ما ینفع الناس، خیرات انباشته هستند. اگر از این دیدگاه به سیره حضرت زهرا(س) نگاه کنید که تراکم خیرات خلق می کنند و خیر بزرگ به تمدن ها نزدیک تر می شود، در این نگاه، شما یک کوثر را در قرآن نگاه می کنید و یک بار کوثر را در تاریخ نگاه می کنید که این شخصیت در تاریخ چگونه خیرات پراکنده ای را خلق کرد و اگر وجود فاطمه زهرا(س) نبود چه صدماتی در تاریخ بشر به وجود می آمد. این کوثری که گفته می شود یک ادعا نیست، بلکه کوثری است که عینیت تاریخی پیدا کرده است و کسی که از سیره فاطمی فهم تمدنی می کند، دنبال رصد کردن نمودار این خیرات، ارتباط این خیرات و اسکن کردن این خیرات در طول تاریخ بشر است.

رییس مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پس از بیان سه عزیمت ورود به بحث فهم تمدنی سیره حضرت زهرا(س) گفت: سه نقطه مهم در سیره فاطمه زهرا(س) وجود دارد که وزن شان سنگین و تمدنی است. دو مورد را ذهن انسان غیر مؤمن هم می فهمد اما نقطه سوم را فقط ذهن ایمانی می تواند فهم کند.

وی با اشاره به سه نقطه مهم در سیره فاطمه زهرا(س) افزود: اولین نقطه، بحث مظلومیت است و بحث مظلومیت اساساً در تمدن ها مشروعیت درست می کند. مشروعیت تمدن ها همیشه در فلسفه، بیان، منطق، کلام و... نیست، گاهی اوقات واضحات و بدیهیات تاریخی را دارید و چون جزء بدیهیات انسانی است، نیازی به محاجّه ندارد. همه تمدن ها در پی یافتن نقطه هایی از مظلومیت هستند که با آن بتوانند مشروعیت خود را توجیه کنند. این به معنای توجیه مظلومیت نیست، بلکه به معنای دیدن مظلومیت و کارکردهای آن برای کسب مشروعیت اجتماعی است.

 
امتیاز دهی
 
 

نسخه قابل چاپ
Guest (PortalGuest)

پورتال اطلاع رسانی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
مجری سایت : شرکت سیگما