کتاب «تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف سید ابن طاووس با استفاده از 57 نسخه خطی» اثر مصطفی صادقی کاشانی از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1395 منتشر شد.
کتاب الملهوف مشهور به لهوف از مقتلهایی است که در سدههای اخیر شهرت زیادی یافته و حتی محققان و عاشوراپژوهان به عنوان یکی از منابع واقعه عاشورا بدان نگریستهاند. البته مؤلف آن سید ابن طاووس که از عالمان پرکار و مشهور امامیه است، آن را نه به عنوان اثری تاریخی و گزارش دقیق واقعه کربلا بلکه به منظور ایجاد حزن بر سیدالشهدا و یاران مظلومش به رشته تحریر در آورده است. با توجه به اهتمامی که به این کتاب میشود و با عنایت به کتابخانه بزرگی که ابنطاووس در اختیار داشته، لازم است منابع لهوف بررسی و منشأ اخبار و روایات این کتاب روشن شود. پرسش این است که ابنطاووس در لهوف از چه منابعی بهره برده و بدانها اعتماد کرده است؟
نگارنده پس از شروع این بررسی متوجه اختلاف نسخ این کتاب شد و برای اطلاع صحیح از منابع کتاب لازم بود نسخههای آن نیز بررسی شود. از این رو با استفاده از 57 نسخه خطی و چندین چاپ سنگی لهوف، متنی از این کتاب ارائه شد که با چاپهای رایج تفاوتهایی دارد.
کتاب حاضر در پی آن است که با ارائه منابع و همچنین نسخهای مصحح از لهوف، بر اتقان این کتاب بیفزاید. ضرورت چنین بررسیهایی راهوار کردن مسیر برای نگاهی دقیقتر به رویدادهای واقعه عظیم عاشوراست.
فهرست مطالب اصلی کتاب به شرح زیر است:
بخش اول، کلیات و نسخهشناسی
عنوان لهوف و انتساب آن به سید
مرجعیت و اهمیت
انگیزه و زمان تألیف
گزارش نسخ
جدول شماره 1: نسخ خطی
جدول شماره 2: چاپهای سنگی
اختلاف نسخ
جدول 3: موارد اختلافی لهوف در 57 نسخه خطی
جدول 4: تعداد اضافات موارد اختلافی در نُسَخ خطی
جدول 5: موارد اختلافی در چاپهای سنگی
تحلیلی بر اختلاف نسخ
ارتباط مثير الاحزان و لهوف
دو تحریر از یک مقتل
منبع اصلی لهوف
روش تصحیح و نسخه مورد اعتماد
چند یادآوری
تصویر برخی نسخ خطی
بخش دوم؛ متن لهوف و منبع شناسی
بخش دوم کتاب بر اساس مطالب لهوف تنظیم شده است اما بخشهایی که بررسی شده، عبارتند از:
دسته اول از اختلاف نسخ: پیشگویی شهادت امام
دسته دوم از اختلاف نسخ: روایاتی درباره هدف امام و اطلاع از شهادت
دسته سوم از اختلاف نسخ: نزول به كربلا و بىتابى زینب(س)
شهادت طفل شیرخوار و روایتی نادر
مسلك سوم و دسته چهارم از اختلاف نسخ
نتایج پژوهش